اخلاق اسلامی

حیاء چیست؟

حیا یعنی آنکه انسان از عیب و خطا خجالت بکشد. حیا جزو ایمان است چنانچه پیامبر جفرمود: «الإِيمَانُ بِضْعٌ وَسِتُّونَ شُعْبَةً، وَالْحَيَاءُ شُعْبَةٌ مِنَ الإِيمَانِ». [متفق علیه] یعنی: «ایمان هفتاد و چند شاخه است، و حیاء شاخه‌ای از ایمان است». بلکه حیاء و ایمان دو همنشین و دوستی هستند که از هم جدا نمی‌‌شوند. رسول خدا جمی‌‌فرماید: «الحياء والإيمان قُرَنَاء جميعًا، فإذا رُفِعَ أحدهما رُفِعَ الآخر». [حاکم] یعنی: «حیا و ایمان دو هم‌نشینند که با کنار رفتن یکی دیگری نیز می‌‌رود».

خلق شرم و آزرم مانع حق‌گویی، طلب علم و یا امر به معروف و نهی از منکر انسان مسلمان نمی‌‌باشد. در این موارد حیاء ضرورت نداشته و مسلمان بایستی در آن عرصه‌ها رعایت ادب و حکمت را بنماید. مسلمان در جستجوی علم و دانش است، و از پرسیدن آنچه نمی‌‌داند خجالت نمی‌‌کشد. صحابه از پیامبر جدرباره‌ی ریز‌ترین مسائل سؤال نموده و آن حضرت جبی‌آنکه خجالت و شرم مانع گردد، جواب سؤالات‌شان را می‌‌داد.