۱۰- معرفة من ذُكر باسماء او صفات مختلفة [شناخت راویانی که با نامها و القاب متعدد، و ویژگیها و کنیههای مختلف از آنها یاد میشود]
۱- تعریف «مَن ذُکر باسماء او صفاتٍ مختلفة»:
راویی که از ناحیهی یک شخص یا جماعتی، با نامها، القاب و کنیههای متعددی، توصیف شود.
۲- مثال:
مانند «محمد بن سائب کلبی» که برخی او را به «ابوالنضر» و برخی به «حماد بن سائب» و برخی نیز به «ابوسعید» نامگذاری کردهاند.
۳- برخی از فواید شناخت «من ذُكر بأسماء أو صفات مختلفة»:
الف) [شناخت این نوع از راویان کمک میکند تا] التباس و ابهامی در نامهای یک شخص به وجود نیاید، و [نیز کمک میکند تا] چنین تصور نشود که [به خاطر نامها و القاب و کنیههای متعدد،] چند نفر راوی هستند.
ب) پردهبرداری از تدلیس شیوخ.
۴- خطیب [بغدادی] از این نوع راویان، دربارهی شیوخ و اساتید خویش، زیاد استفاده میکند [یعنی اساتید خویش را با نامها، القاب، خصوصیات و کنیههای متعددی یاد میکند]:
به عنوان مثال، وی در کتابهایش به نقلِ روایت از «ابوالقاسم ازهری»، «عبید الله بن ابی الفتح فارسی»، و «عبید الله بن احمد بن عثمان صیرفی» میپردازد، در حالی که تمامی آنها، نامهای یک فرد است.
۵- مشهورترین کتابهایی که در زمینهی «مَن ذُكر بأسماء أو صفاتٍ مختلفة» [راویانی که با نامها و صفات و کنیههای متعددی یاد شدهاند]، به رشتهی تحریر درآمدهاند:
الف) «إيضاح الإشكال»، تألیف حافظ عبدالغنی بن سعید.
ب) «موضح أوهام الجمع والتفريق»، تألیف خطیب بغدادی.