سنت در گذرگاههای تاریخ

۶- جداسازی ((سنن زواید)) از ((سنن هدی))

یکی دیگر از اقدامات مهم ((عمر فاروق)) سدر دوران خلافت خویش، جدا ساختن ((سنن زواید)) از ((سنن هدی)) بود؛ کاری که، تا قبل از زمان ((فاروق اعظم)) سابقه نداشت.

می‌دانیم که ((سنت)) به اعتبار تاثیر تشریعی خویش بر دو قسم است: یکی آنکه حاوی اصول تشریعی و چشمه‌ی قانون می‌باشد و به آن ((سنت هدی)) می‌نامند و دیگری آن که مربوط به بیان عادات و خصایل رسول اکرم جاست و ((سنت زایده)) نام دارد.

((عمر)) سمی‌خواست با تفریق میان این دو نوع ((سنن))، احادیث حامل رموز قانونی و تشریعی اسلام را مشخص گرداند تا بهتر بتواند در حفظ و حمایت آن چاره جویی نماید.

شاه ((ولی الله)) دهلوی، می‌نویسد:

((با استقراء تام معلوم شد که فاروق اعظم نظر دقیق در تفریق احادیث که به تبلیغ شرایع و تکمیل افراد بشر تعلق دارد، از ص یر آن مصروف می‌ساخت. لهذا احادیث شمایل آن حضرت ((و احادیث سنن زواید در لباس و عادات، کمتر روایت می‌کرد)) [۶۱].

آنگاه در توجیه کم روایت کردن ((سنن زواید))، دو علت بیان می‌کند:

((... یکی آنکه؛ اینها از علوم تکلیفیه‌ی تشریعیه نیست، احتمالا که چون اهتمام به روایت آن بکار برند، بعضی اشیاء از سنن زواید به سنن هدی متشابه گردد و احتمالا شغل قوم به این احادیث از شغل به شرایع مانع آید. دیگر آنکه؛ جمعی که به شرف صحبت آن حضرت جرسیده بودند، در زمان فاروق اعظم بسیار بودند، احتیاج به تعلیم این اشیاء واقع نشد)) [۶۲].

[۶۱] دهلوی، ((ازالة الخلفاء))، ج: ۲، ص: ۱۴۱. [۶۲] دهلوی، ((ازالة الخلفاء))، ج:۲، ص: ۱۴۱.