اجتهاد، نص، واقع، مصلحت

مالک بن أَنس

از علماء مسلمان که أصالتاً عرب بود و در مدینه زندگی می‌کرد. وی، فقه رأی را از ربیعه الرّأی و یحیی بن سعید، فراگرفت. حدیث شناس و فقیه بود. روایات را مورد بررسی قرار می‌داد و به حدیث کسانی که دارای هوای نفسانی بودند و شیوخی که نسبت به احادیث آن‌ها شناخت نداشت و افراد سفیه و کذّاب، عمل نمی‌نمود. وی کتاب «الموطّأ» را نوشت و در آن أحادیثی از پیامبرجکه از دید او صحیح بود و فقه صحابهشرا جمع‌‌آوری نمود.

وی در اجتهاد خود طبق کتاب و سنّت و اجماع و عمل أهل مدینه و قیاس و مصالح مُرسله و استحسان، عمل می‌نمود. مذهب او در مصر و شمال آفریقا و آندلس و برخی از بلاد مشرق زمین، انتشار یافت.