اجتهاد، نص، واقع، مصلحت

محمّد بن إدریس شافعی

نسب وی به عبدالمُطلّب، برادر هاشم جدّ پیامبرجمی‌رسد. وی در غزّه، در حالی که پدرش از دنیا رفته بود، متولّد شد و مادرش او را به همراه خود به مکّه بُرد تا در میانِ أهل مکّه، زندگی کُند و در سنّ بیست سالگی به مدینه، مُنتقل شُد و به مدّت نُه سال با مالک، مُلازم بود. «الموطّأ» را از مالک، فرا گرفت و فقه او را آموخت.

سپس عهده‌‌دار ولایت یمن گردید و متهّم به تشیُّع شُد و به بغداد مسافرت کرد و ملازم محمّد بن حسن بود و فقه أهل عراق را از او فرا گرفت. سپس بازگشت و در بیت الحرام به مُطالعه پرداخت و کتاب‌های خود را تدوین نمود و به بغداد، برگشت و این کتاب‌ها را مُنتشر نمود. شاگردش زعفرانی از او روایت می‌کرد. وی نهایتاً در سال ۸۱۴ میلادی به مصر، مُسافرت کرد و در آنجا وفات یافت. از مشهورترین کتاب‌های او، الأُمّ و الرّساله را می‌توان نام بُرد، سبک او استنباط از کتاب و سنّت و قیاس و اجماع و واضع أصول فقه بود.