أهل بهشت و احوال ایشان:
در جنت مؤمنان با برادران و خانواده‌هایشان ملاقات می‌کنند، و خدا فرموده:
﴿ٱدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ أَنتُمۡ وَأَزۡوَٰجُكُمۡ تُحۡبَرُونَ ٧٠﴾[الزخرف: ۷۰].
در قیامت به بهشتیان گفته می‌شود، «شما وهمسرانتان با شادمانی (و اکرام) به بهشت وارد شوید».
﴿هُمۡ وَأَزۡوَٰجُهُمۡ فِي ظِلَٰلٍ عَلَى ٱلۡأَرَآئِكِ مُتَّكُِٔونَ ٥٦﴾[یس: ۵۶].
«آنها و همسرانشان در سایه‌هایی (گسترده بهشتی) بر تخت‌ها تکیه زده‌اند».
﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَٱتَّبَعَتۡهُمۡ ذُرِّيَّتُهُم بِإِيمَٰنٍ أَلۡحَقۡنَا بِهِمۡ ذُرِّيَّتَهُمۡ﴾[الطور: ۲۱].
«و کسانی که ایمان آوردند و فرزندانشان (نیز) در ایمان از آنان پیروی کردند، فرزندانشان را (در بهشت) به آنها ملحق می کنیم». و در بهشت همه با هم با محبت و صفا می‌باشند.
﴿وَنَزَعۡنَا مَا فِي صُدُورِهِم مِّنۡ غِلٍّ﴾[الحجر: ۴۷].
یعنی: «برطرف می‌کنیم آنچه در دل‌هایشان و در سینه‌هایشان باشد از بغض و کینه».
﴿مُتَّكِ‍ِٔينَ عَلَىٰ سُرُرٖ مَّصۡفُوفَةٖۖ﴾[الطور: ۲۰].
یعنی: «تکیه‌کنندگانند بر تخت‌هایی صف داده شده».
﴿إِخۡوَٰنًا عَلَىٰ سُرُرٖ مُّتَقَٰبِلِينَ ٤٧﴾[الحجر: ۴۷].
«برادرانه بر تخت‌ها روبرروی یکدیگر قرار دارند». ثمر باغ‌های بهشت نزدیک و در دسترس هر شخصی است و فراش آن چیزی گرانقیمتی است به نام استبرق و فرزندانی خردسال برای بهشتیان گماشته می‌گردند. خدا می‌فرماید:
﴿غِلۡمَانٞ لَّهُمۡ كَأَنَّهُمۡ لُؤۡلُؤٞ مَّكۡنُونٞ ٢٤﴾[الطور: ۲۴].
«و همواره پسرانی همچون مرواید درون صدف برای (خدمت) آنان بر گردشان می چرخند».
﴿يَدۡعُونَ فِيهَا بِكُلِّ فَٰكِهَةٍ ءَامِنِينَ ٥٥﴾[الدخان: ۵۵].
«در آن (بهشت) با امن (وآرامش خاطر) هر میوه‌ای را (که بخواهند) می طلبند».
﴿يُطَافُ عَلَيۡهِم بِكَأۡسٖ مِّن مَّعِينِۢ ٤٥ بَيۡضَآءَ لَذَّةٖ لِّلشَّٰرِبِينَ ٤٦ لَا فِيهَا غَوۡلٞ وَلَا هُمۡ عَنۡهَا يُنزَفُونَ ٤٧﴾[الصافات: ۴۵-۴۷].
«گرداگرشان جامی از (شراب) روان می گردانند. (شرابی) سفید (و) لذتبخش برای نوشندگان است. نه در آن تبهکاری (و فساد) است، و نه آنها از آن (شراب) مست شوند».
و در بارۀ غذاهای بهشت خدا می‌فرماید:
﴿يُطَافُ عَلَيۡهِم بِصِحَافٖ مِّن ذَهَبٖ﴾[الزخرف: ۷۱].
یعنی: «گذرانده می‌شوند بر ایشان به صحن‌هایی از طلا».
و در بارۀ آب بهشت خدا فرموده است:
﴿بِأَكۡوَابٖ وَأَبَارِيقَ وَكَأۡسٖ مِّن مَّعِينٖ ١٨﴾[الواقعة: ۱۸].
«گذرانده می‌شوند بر ایشان به کوب‌های و ابریق‌های و لیوانی از خمر».
و خدا می‌فرماید:
﴿وَفَٰكِهَةٖ مِّمَّا يَتَخَيَّرُونَ ٢٠ وَلَحۡمِ طَيۡرٖ مِّمَّا يَشۡتَهُونَ ٢١﴾[الواقعة: ۲۰-۲۱].
«و آمد و رفت کنند با میوه از هرجنس که به اختیار کنند، و با گوشت مرغان از هرجنس که پسند کنند».
﴿فِي سِدۡرٖ مَّخۡضُودٖ ٢٨ وَطَلۡحٖ مَّنضُودٖ ٢٩ وَظِلّٖ مَّمۡدُودٖ ٣٠ وَمَآءٖ مَّسۡكُوبٖ ٣١ وَفَٰكِهَةٖ كَثِيرَةٖ ٣٢ لَّا مَقۡطُوعَةٖ وَلَا مَمۡنُوعَةٖ ٣٣ وَفُرُشٖ مَّرۡفُوعَةٍ ٣٤﴾[الوقعة: ۲۸-۳۴].
«در (میان) درختان «سدر» (= کنار) بی خار، و درختان موز پربار تو برتو. وسایه‌ای گسترده [۲]. و(در کنار) آبی جاری (وروان). ومیوه‌ای فراوان. نه پایان پذیرد ونه (کسی را از آن) باز دارند، وبسترهای برافراشته شده (وهمسرانی گرانقدر)».
﴿لَا يَرَوۡنَ فِيهَا شَمۡسٗا وَلَا زَمۡهَرِيرٗا ١٣ وَدَانِيَةً عَلَيۡهِمۡ ظِلَٰلُهَا وَذُلِّلَتۡ قُطُوفُهَا تَذۡلِيلٗا ١٤﴾[الإنسان: ۱۳-۱۴].
«نه آفتابی در آنجا می‌بینند و نه سرمایی. و سایه‌هایش بر آنها فرو افتاده، و میوه‌هایش (برای چیدن) در دسترس (و به فرمان) است».
﴿تَعۡرِفُ فِي وُجُوهِهِمۡ نَضۡرَةَ ٱلنَّعِيمِ ٢٤﴾[المطففین: ۲۴].
«بشناسی در روی‌شان تازگی نعمت».
﴿وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاعِمَةٞ ٨ لِّسَعۡيِهَا رَاضِيَةٞ ٩﴾[الغاشیة: ۸-۹].
«وچهره‌هایی در آن روز شاداب وتازه باشند. واز سعی (وتلاش) خود خوشنودند».
و در تمام زاویه‌های بهشت آمد و رفت می‌کنند و با هم صحبت می‌نمایند.
﴿تَحِيَّتُهُمۡ فِيهَا سَلَٰمٌ ٢٣﴾[إبراهیم: ۲۳].
«در آن همدیگر را گرامی می‌دارند و با هم سلام می‌کنند».
نمی‌گویند: در آن مگر خیر را.
﴿وَهُدُوٓاْ إِلَى ٱلطَّيِّبِ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ﴾[الحج: ۲۴].
«و راهنمایی شده‌اند به گفتار نیک و خیر».
﴿وَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ ٢٥ قَالُوٓاْ إِنَّا كُنَّا قَبۡلُ فِيٓ أَهۡلِنَا مُشۡفِقِينَ ٢٦ فَمَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَا وَوَقَىٰنَا عَذَابَ ٱلسَّمُومِ ٢٧﴾[الطور: ۲۵-۲۷].
«و(بهشتیان) رو به یکدیگر می کنند واز (حال گذشته) یکدیگر سؤال می نمایند. می گویند: «ما پیش از این در میان خانوادۀ خود (از عذاب الهی) ترسان بودیم. پس خداوند بر ما منتّ نهاد وما را از عذاب گرم وکشنده (جهنم) حفظ کرد».
﴿إِنَّا كُنَّا مِن قَبۡلُ نَدۡعُوهُۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡبَرُّ ٱلرَّحِيمُ ٢٨﴾[الطور: ۲۸].
«همانا ما پیش از این اورا می خواندیم، بی‌گمان او نیکوکار و مهربان است».
موقعی که بهشتیان کنار هم نشستند دنیا را به یاد خود می‌آورند و امور دنیا به فکرشان آمده و از آنها صحبت می‌کنند و از نتیجۀ اعمال خود اظهار مسرت می‌نمایند. و خداوند متعال در این خصوص می‌فرماید:
﴿قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٞ ٥١ يَقُولُ أَءِنَّكَ لَمِنَ ٱلۡمُصَدِّقِينَ ٥٢ أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَدِينُونَ ٥٣﴾[الصافات: ۵۱-۵۳].
«یکی از آنها گوید: «به راستی من (در دنیا) همنشینی داشتم. که (پیوسته) می‌گفت: آیا (واقعاً) تو از باور کنندگان (بعث و قیامت) هستی؟! آیا وقتی که مردیم و خاک و استخوان‌ها(ی پوسیده) شدیم، (زنده می شویم و) کیفرمان می دهند؟!».
آنگاه بهشتیان به همدیگر می‌گویند:
﴿قَالَ هَلۡ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ ٥٤﴾[الصافات: ۵۴].
یعنی: «آیا شما به دوزخ نگاه کرده‌اید؟»
﴿فَٱطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِي سَوَآءِ ٱلۡجَحِيمِ ٥٥﴾[الصافات: ۵۵].
«پس وقتی به دوزخ نگاه کرد همان دوست خود را در وسط دوزخ دید». در آن موقع به وی می‌گوید:
﴿تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرۡدِينِ ٥٦ وَلَوۡلَا نِعۡمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِينَ ٥٧﴾
[الصافات:۵۶-۵۷].
«قسم به خدا نزدیک بود که مرا هم هلاک و بدبخت کنی و اگر نه این که رحمت پروردگارم بود من هم در دوزخ با تو حاضر بودم».
و خدا در بارۀ زنان بهشت می‌فرماید:
﴿أَبۡكَارًا ٣٦ عُرُبًا أَتۡرَابٗا ٣٧﴾[الواقعة: ۳۶-۳۷].
«زنان بهشت همه بکر و دستنخورده و دوشیزۀ محبوب به سوی شوهر، و شوهر دوستان در سن همدیگر می‌باشند».
﴿قَٰصِرَٰتُ ٱلطَّرۡفِ لَمۡ يَطۡمِثۡهُنَّ إِنسٞ قَبۡلَهُمۡ وَلَا جَآنّٞ ٥٦﴾[الرحمن: ۵۶].
«در آن (کاخ‌ها و باغ‌های بهشتی) حوریانی دیده فروهشته هستند، که هیچ انس وجن پیش از اینها (= مؤمنان) با آنان تماس نگرفته است».
و اهل بهشت پس از ورود به بهشت می‌گویند:
﴿سُبۡحَٰنَكَ ٱللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمۡ فِيهَا سَلَٰمٞۚ﴾[یونس: ۱۰].
یعنی: «به سپاس آن خداوند پاک و منزه مشغولیم، و بزرگداشت همدیگر در آن سلام‌کردن است».
﴿وَءَاخِرُ دَعۡوَىٰهُمۡ أَنِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٠﴾[یونس: ۱۰].
«و آخر دعاء ایشان گفتن الحمد لله رب العالمین می‌باشد، به معنی تمام حمد و سپاس برای خداوندی است که پروردگار جهانیان است».
و بهشتان نخستین سخنی که در بهشت می‌گویند: این است:
﴿وَقَالُواْ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي هَدَىٰنَا لِهَٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهۡتَدِيَ لَوۡلَآ أَنۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُۖ﴾[الأعراف: ۴۳].
«حمد بسیار برای خداوندی است که ما را برای این (بهشت) هدایت فرمود و ما هیچوقت هدایت نمی‌شدیم اگر نه این که خداوند ما را هدایت فرموده بود».
و مؤمنان در جنت می‌گویند:
﴿لَقَدۡ جَآءَتۡ رُسُلُ رَبِّنَا بِٱلۡحَقِّۖ﴾[الأعراف: ۴۳].
یعنی: «در حقیقت آمده بود پیغمبران پروردگارمان به حق و راستی».
﴿وَنُودُوٓاْ أَن تِلۡكُمُ ٱلۡجَنَّةُ أُورِثۡتُمُوهَا بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٤٣﴾[الأعراف: ۴۳].
«و صدا زده می‌شوند این که این بهشت شما آن را به عنوان میراث بده‌اید به سبب اعمال‌تان».
﴿لَا يَمَسُّهُمۡ فِيهَا نَصَبٞ وَمَا هُم مِّنۡهَا بِمُخۡرَجِينَ ٤٨﴾[الحجر: ۴۸].
«در آن خسته نمی‌شوند و از آن خارج نمی‌گیردند».
﴿لَا يَذُوقُونَ فِيهَا ٱلۡمَوۡتَ إِلَّا ٱلۡمَوۡتَةَ ٱلۡأُولَىٰۖ﴾[الدخان: ۵۶].
«نمی‌چشند در آن مرگ را مگر همان مرگ اولی».
﴿وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَدۡخُلُونَ عَلَيۡهِم مِّن كُلِّ بَابٖ ٢٣﴾[الرعد: ۲۳].
«و فرشتگان از هر دروازه برایشان داخل می‌شوند».
﴿سَلَٰمٌ عَلَيۡكُم بِمَا صَبَرۡتُمۡۚ فَنِعۡمَ عُقۡبَى ٱلدَّارِ ٢٤﴾[الرعد: ۲۴].
«به اهل بهشت گفته می‌شود: سلام بر شما به سبب صبرتان، پس چقدر خوب است خانۀ همیشگی».
﴿وَفِيهَا مَا تَشۡتَهِيهِ ٱلۡأَنفُسُ وَتَلَذُّ ٱلۡأَعۡيُنُۖ﴾[الزخرف: ۷۱].
یعنی بهشت. «و در آن است آنچه دل‌ها می‌طلبند و چشم‌ها از دیدن آنها لذت می‌برند».
﴿ ِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ٦٠ لِمِثۡلِ هَٰذَا فَلۡيَعۡمَلِ ٱلۡعَٰمِلُونَ ٦١﴾[الصافات: ۶۰-۶۱].
«بی گمان این همان کامیابی بزرگ است! (آری) عمل کنندگان باید برای چنین (پاداشی) عمل کنند».
﴿وَفِي ذَٰلِكَ فَلۡيَتَنَافَسِ ٱلۡمُتَنَٰفِسُونَ ٢٦﴾[المطففین: ۲۶].
«و برای کسب مرضای خداوند متعال باید بندگان از هم پیشی گیرند».
[۲] ابوهریرهسمی‌گوید: رسول خدا جفرمود: «در بهشت درختی است که شخص سواره، صد سال در سایۀ آن حرکت می‌کند وبه آخر آن نمی رسد». و در روایت ابو هریره آمده: «اگر خواستید این آیه را بخوانید ﴿وَظِلّٖ مَّمۡدُودٖ ٣٠﴾«و سایه‌ای گسترده». (صحیح بخاری ۳۲۵۱ و۳۲۵۲ وصحیح مسلم ۲۸۲۶).