فرشتگان:
وجود فرشتگان امری ثابت است که در متن قرآن ذکر گردیده و هر کسی که منکر وجود فرشتگان خدا باشد در درجۀ کفر می‌باشد و ایشان قبل از بشر خلقت شده‌اند. و خدا برای فرشتگان فرموده است:
﴿إِنِّي جَاعِلٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ خَلِيفَةٗۖ قَالُوٓاْ أَتَجۡعَلُ فِيهَا مَن يُفۡسِدُ فِيهَا وَيَسۡفِكُ ٱلدِّمَآءَ وَنَحۡنُ نُسَبِّحُ بِحَمۡدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَۖ﴾[البقرة: ۳۰].
یعنی: «خدا فرمود: من می‌خواهم در زمین جانشین قرار بدهم. گفتند: آیا می‌خواهی در زمین کسی بگذاری که در آن فساد کند و خون‌های ناحق بریزد؟» فرشتگان مختص برای طاعت خلقت شده‌اند و خودشان گفته‌اند:
﴿وَنَحۡنُ نُسَبِّحُ بِحَمۡدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَۖ﴾[البقرة: ۳۰].
«و ما تسبیح و حمد تو را به جا می‌آوریم و تو را پاک و منزه می‌دانیم».
و خصال ایشان این است:
﴿لَّا يَعۡصُونَ ٱللَّهَ مَآ أَمَرَهُمۡ وَيَفۡعَلُونَ مَا يُؤۡمَرُونَ ٦﴾[التحریم: ۶].
«در آنچه خدا به آن‌ها دستور می‌دهد خلاف نمی‌کنند و می‌کنند آنچه را به آن مأمور می‌شوند».
﴿وَيُسَبِّحُونَهُۥ وَلَهُۥ يَسۡجُدُونَۤ۩ ٢٠٦﴾[الأعراف: ۲۰۶].
«و تسبیح او را به جا می‌آورند و برای او سر به سجده می‌نهند».
﴿يُسَبِّحُونَ بِحَمۡدِ رَبِّهِمۡ وَيُؤۡمِنُونَ بِهِۦ﴾[غافر: ۷].
«تسبیح و حمد پروردگارشان می‌کنند و به او ایمان می‌آورند».
و خداوند متعال موقعی که آدم را آفرید به وی أسامی چیزها را آموخت و به قصد امتحان از آن‌ها سؤال کرد، یعنی از فرشتگان ولی آن‌ها ندانستند پاسخ بدهند تا آن که آدم ÷أسامی آن چیزها را به ایشان آموخت و بعد از این که فضل و برتری آدم بر فرشتگان آشکار شد. خداوند متعال به آن‌ها دستور داده تا برای آدم سجود تعظیم و اکرام نمایند نه سجود عبادت و بندگی.
فرشتگان به هر شکلی که بخواهند درمی‌آیند و گاهی نیز به صورت بنی آدم نمایان می‌شوند، و در قصۀ مریم آمده:
﴿فَأَرۡسَلۡنَآ إِلَيۡهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرٗا سَوِيّٗا ١٧﴾[مریم: ۱۷].
«پس ما فرستادیم به سوی مریم روح‌مان و در شکل بشری کامل برایش ظاهر شد».
و مهمانان ابراهیم هم که فرشته بوده‌اند به شکل بشر برایش رفتند و ابراهیم شام مرتبی برای ایشان فراهم آورد. ولی ایشان از صرف شام خودداری نموده‌اند و خدا در این باره فرموده است:
﴿فَلَمَّا رَءَآ أَيۡدِيَهُمۡ لَا تَصِلُ إِلَيۡهِ نَكِرَهُمۡ وَأَوۡجَسَ مِنۡهُمۡ خِيفَةٗۚ قَالُواْ لَا تَخَفۡ إِنَّآ أُرۡسِلۡنَآ إِلَىٰ قَوۡمِ لُوطٖ ٧٠﴾[هود: ۷۰].
«چون دید دست به سوی خوراک دراز نمی‌کنند از ایشان ترسید و آن‌ها را نمی‌شناخت، گفتند: نترس ما فرستاده شده‌ایم به سوی قوم لوط».
و جای فرشتگان در اسمان است و نازل نمی‌شوند مگر به امر خدا:
﴿وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمۡرِ رَبِّكَۖ﴾[مریم: ۶۴].
«وما نازل نمی‌شویم مگر به دستور پروردگارت».
و فرشتگان درجه‌هایی و أصنافی هستند و هرکدام از ایشان دارای مقامی است:
﴿رُسُلًا أُوْلِيٓ أَجۡنِحَةٖ مَّثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَۚ يَزِيدُ فِي ٱلۡخَلۡقِ مَا يَشَآءُۚ﴾[فاطر: ۱].
«فرشتگان دارای پرهایی هستند دو تا و سه تا و چهارتایی، و خدای افزاید در مخلوقات خود آنچه بخواهد».
﴿وَمَا مِنَّآ إِلَّا لَهُۥ مَقَامٞ مَّعۡلُومٞ ١٦٤﴾[الصافات: ۱۶۴].
«و نیست کسی از ما مگر این که دارای مقامی معلوم است». و جبرییل ÷وحی بر حضرت محمد جنازل می‌نموده.
﴿قُلۡ مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّـجِبۡرِيلَ فَإِنَّهُۥ نَزَّلَهُۥ عَلَىٰ قَلۡبِكَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِ﴾[البقرة: ۹۷].
«ای محمد! بگو: هر کسی که دشمن جبریل باشد، پس خدا قرآن را به واسطۀ جبریل بر دل تو به اجازه‌اش نازل کرده».
﴿وَإِنَّهُۥ لَتَنزِيلُ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٩٢ نَزَلَ بِهِ ٱلرُّوحُ ٱلۡأَمِينُ ١٩٣ عَلَىٰ قَلۡبِكَ لِتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُنذِرِينَ ١٩٤﴾[الشعراء: ۱۹۲-۱۹۴].
«و او نازل گردیده از خداوند پروردگار جهانیان به واسطۀ روح الأمین (جبریل) بر قلب تو برای این که از ترس‌دهندگان باشی».
و بعضی از فرشتگان مؤکل روح‌گرفتن است به نام ملک الموت.
﴿۞قُلۡ يَتَوَفَّىٰكُم مَّلَكُ ٱلۡمَوۡتِ ٱلَّذِي وُكِّلَ بِكُمۡ﴾[السجدة: ۱۱].
«ای محمد ج! بگو قبض روح شما می‌کند ملک الموت که وکیل گرفتن روح شما است».
و بعضی از آن‌ها به نام میکال (میکاییل) است و برخی دیگر مأمور حمل‌نمودن عرش‌اند:
﴿ٱلَّذِينَ يَحۡمِلُونَ ٱلۡعَرۡشَ﴾[غافر: ۷].
«کسانی‌که عرش را حمل می‌کنند».
﴿وَيَحۡمِلُ عَرۡشَ رَبِّكَ فَوۡقَهُمۡ يَوۡمَئِذٖ ثَمَٰنِيَةٞ ١٧﴾[الحاقة: ۱۷].
«و آن روز هشت (فرشته) عرش پروردگارت را بر فراز‌شان حمل می‌کنند».
و گروه دیگری از فرشتگان وکیل نعیم و خوشی‌های بهشت‌اند:
﴿وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَدۡخُلُونَ عَلَيۡهِم مِّن كُلِّ بَابٖ ٢٣ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُم بِمَا صَبَرۡتُمۡۚ﴾
[الرعد:۲۳-۲۴].
«و فرشتگان داخل می‌شوند بر مؤمنان از هر دروازه‌ای و به ایشان می‌گویند: سلام بر شما باد به سبب صبر و شکیبایی‌تان در زندگی دنیا».
و بعضی فرشتگان مأمور تعذیب اهل دوزخ هستند که خداوند فرمایند:
﴿عَلَيۡهَا مَلَٰٓئِكَةٌ غِلَاظٞ شِدَادٞ﴾[التحریم: ۶].
«بر درهای دوزخ فرشتگانی خشن و سخت‌گیر مراقب هستند».
﴿مَّا يَلۡفِظُ مِن قَوۡلٍ إِلَّا لَدَيۡهِ رَقِيبٌ عَتِيدٞ ١٨﴾[ق: ۱۸].
«انسان هیچ گفتاری تلفظ نمی‌کند مگر این که پیش او است فرشته‌ای مراقب آماده».
﴿وَإِنَّ عَلَيۡكُمۡ لَحَٰفِظِينَ ١٠ كِرَامٗا كَٰتِبِينَ ١١﴾[الإنفطار: ۱۰-۱۱].
«و بی‌گمان نگهبانانی (از فرشتگان) بر شما گمارده شده‌اند. که نویسندگانی بزرگوار هستند».
﴿وَجَآءَتۡ كُلُّ نَفۡسٖ مَّعَهَا سَآئِقٞ وَشَهِيدٞ ٢١﴾[ق: ۲۱].
«و هرکسی (به عرصۀ محشر) می‌آید در حالی‌که همراه او سوق دهنده و گواهی است». گواه که بر وی شهادت می‌دهد و از اعمال فرشتگان که قرآن خبر آن را داده است.
﴿إِذۡ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ أَنِّي مَعَكُمۡ فَثَبِّتُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۚ﴾[الأنفال: ۱۲].
«(و به یاد آور) هنگامی‌که پروردگارت به فرشتگان وحی کرد: من با شما هستم، پس کسانی را که ایمان آورده‌اند؛ ثابت قدم دارید».
﴿هُوَ ٱلَّذِي يُصَلِّي عَلَيۡكُمۡ وَمَلَٰٓئِكَتُهُۥ﴾[الأحزاب: ۴۳].
«او کسی است که بر شما درود می‌فرستد، و فرشتگانش (نیز بر شما درود می‌فرستند)».
﴿وَيَسۡتَغۡفِرُونَ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْۖ﴾[غافر: ۷].
«و طلب استغفار و آمرزش می‌کنند برای ایمان‌داران».
﴿إِنَّ قُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِ كَانَ مَشۡهُودٗا ٧٨﴾[الإسراء: ۷۸].
«....و (نیز) قرآن فجر (= نماز صبح) را؛ بی‌گمان هنگام قرآن (خواندن، در نماز) فجر (فرشتگان) حاضر آیند».