فضیلت:
در دوران خلافت عثمان فتوحات زیادی انجام شد و دوران خلافت او (۱۰) سال طول کشید و از بهترین سالها بودند، و در طی این سالها قلمرو اسلام گسترش یافت، و در این سالها معاویه به جنگ قبرص رفت، و عمر جنگ از طریق دریا را منع کرده بود و عثمان به آن اجازه داد، و آذربایجان و ارمنستان و کابل و سجستان و ... در خلاف او فتح شدند و جنگ بزرگ ذات الصواری در زمان او رخ داد.
عثمان مسجد النبی و مسجد الحرام را توسعه داد، و بزرگترین توسعۀ در زمان خلافت راشده در دوران عثمان بن عفانسانجام گرفت.
۱- عبدالرحمن بن سمره می‌گوید: وقتی پیامبرصلشکر العسره را آماده می‌کرد عثمان با هزار دینار آمد و این دینارها را در دامن پیامبر ریخت، او می‌گوید پیامبرصاین دینارها را زیر و رو می‌کرد و می‌گفت. پسر عفان بعد از امروز هر کاری بکند به او زیانی نمی‌رساند، و چند بار این جمله را تکرار کرد [۸۴].
۲- ابوموسى الأشعریسمی‌گوید: عثمان در پیامبرصرا زد، پیامبرصفرمود: در را باز کن و او را به بهشت مژده بده به خاطر بلایی که پیش می‌آید [۸۵].
۳- انسسمی‌گوید: پیامبرصبه همراه ابوبکر و عمر و عثمان بالای کوه اُحد رفت کوه لرزید و تکان خورد، پیامبرصفرمود: اُحد آرام باش بالای تو نیست مگر پیامبر و صدیقی و دو شهید [۸۶].
۴- ابن عمربمی‌گوید: روزی پیامبرصبه سوی ما آمد و گفت: اکنون دیدم گویا که کلیدها و ترازوها به من داده شدند، کلیدها در یک کفه ترازو گذاشته شدند و امت من در کفۀ دیگر آن گذاشته شد، و امت من سنگین‌تر شد، سپس ابوبکر را گذاشتند از آنها سنگین‌تر شد، و سپس عمر را آوردند و گذاشتند و او سنگین‌تر شد، سپس عثمان را آوردند و گذاشتند و او سنگین‌تر شد، مردی به پیامبر گفت پس ما کجا هستیم گفت: شما جایی هستید که خودتان را قرار داده‌اید [۸٧].
و یکی از نشانه‌های صداقت نبوت پیامبرصاین است که به اتفاقاتی که برای عثمان رخ خواهد داد خبر داد.
و از مره بن کعبسروایت است که گفت: از پیامبر خداصشنیدم که فتنه‌ها را بیان می‌کرد او فرمود که فتنه‌ها نزدیک هستند و در این هنگام مردی از آن جا گذشت که با لباسی خود را پوشانده بود، پیامبرصفرمود: این مرد در آن روز بر هدایت است، مرّه بن کعب می‌گوید: من به سوی آن مرد رفتم دیدم که او عثمان است [۸۸].
و از عایشهلروایت است که گفت: پیامبر خداصفرمود: ای عثمان اگر خداوند روزی این کار را به تو سپرد و منافقان خواستند که تو لباست را که خدا آن را به تن تو کرده بیرون بکشی آن بیرون نیاور [۸٩].
عثمان بعد از عمر بن الخطاببدوازده سال حکومت کرد، و وقتی او زمام حکومت را به دست گرفت هفتاد سال سن داشت و در هشتاد و دو سالگی کشته شد، و فتنه در آخر دوران خلافت او سر بلند کرد.
با آن که دروغ‌پردازان و جاهلان و گمراهان کوشیده‌اند واقعیت‌های دوران خلافت عثمان را تحریف کنند اما دوران خلافت عثمانسدوران طلایی خلافت راشده به شمار می‌آید، و در دوران او قلمرو اسلام گسترش یافت و شمال آفریقا و اسکندریه فتح شد، و اولین ناو جنگی اسلامی در دوران او درست شد و ارمنستان و آذربایجان در دوران خلافت او فتح شدند و در زمان او سرزمین فارس به طور کامل فتح گردید و رفاه و آسایش و امنیت فراگیر شد و درآمدها زیاد شدند.
و این آسایش و فتوحات در مدت دوازده سال خلافت او ادامه یافت و در سال سی و پنج هجری هنگامی که گروهی از جنایتکاران ستمگر علیه او شوریدند و او را در خانه‌اش در حالی که روزه داشت و مشغول خواندن قرآن بود به قتل رساندند، فتنه‌ها شروع شدند.
[۸۴] امام احمد در ۵/۶۳ آن را روایت کرده است و یکی از راویان آن کثیر بن ابی کثیر مولای عبدالرحمن بن سمره است که خود ناشناختهایست. و آلبانی این حدیث را حسن دانسته است مشکاه المصابیح ۶۰۶۴. [۸۵] بخاری باب مناقب عثمان حديث ۳۶٩۵، ومسلم کتاب فضائل الصحابه حديث ۲۴۰۳. [۸۶] در فضائل عمر تخریج آن بیان شد. [۸٧] احمد در مسند ۲/٧۶ آن را روایت کرده است. و یکی از راویان آن عبیدالله بن مروان است که خود مجهولی است. واحمد شاکر در حديث ۵۴۶٩ صحیح قرار داده است. [۸۸] ترمذی کتاب المناقب باب مناقب عثمان و سند آن صحیح است ۳٧۰۴. [۸٩] ابن ماجه المقدمه باب فضائل اصحاب النبی حديث ٩٧.