ایمان به قضا و قدر
س ۸٩ – عقیده علمای شیعه در مورد ایمان به قضا و تقدیر الهی چیست؟
ج – شیخ مفید مرجع و سرور شیعه می گوید: «در روایت صحیح از آل محمّدصنقل شده که افعال و کردار بندگان را خدا نیافریده است، و از ابی الحسن روایت است که او را در مورد افعال و کارهای بندگان پرسیدند که آیا آن‌ها را خدا آفریده است یا نه؟ او گفت: اگر خداوند خالق افعال و کارهای بندگان بود؛ از آن اظهار بیزاری نمی کرد و حال آنکه خداوند می-فرماید:
﴿أَنَّ ٱللَّهَ بَرِيٓءٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ وَرَسُولُهُۥ﴾[التوبة: ۳]. «خدا و پیغمبرش از مشرکان بیزارند».
ولی نص و دلیلی وارد نشده که خدا از شخص آن‌ها اظهار برائت کند، بلکه از شرک و زشتیهای آنان اظهار بیزاری کرده است» [۳۶۴].
همچنین علمای شیعه در مورد ایمان به قضا و تقدیر تصریح نکردند که به مذهب معتزله معتقدند تا اینکه شیخ آن‌ها حر عاملی با صراحت گفت: «باب ۴٧: خداوند متعال خالق همه چیز است جز افعال بندگان». و نیز گفت: «مذهب امامیه و معتزله بر این است که کارهایی که بندگان انجام می دهند از خودشان صادر شده و خودشان آفریننده آن هستند» [۳۶۵].
توضیح:
کلینی از ابی جعفر و ابی عبدالله روایت کرده که گفته اند: «خداوند برای بندگانش مهربان تر از آن است که آن‌ها را به ارتکاب گناه مجبور کند، سپس آنان را به خاطر آن عذاب دهد، و خداوند قوی‌تر از آن است که چیزی را بخواهد ولی انجام نپذیرد، می‌گوید: سپس از آن دو پرسیدند که آیا میان جبر و قضا و قدر مقام سوّم وجود دارد؟ گفتند: بله و وسیع تر از فاصله آسمان و زمین است» [۳۶۶].
[۳۶۴] شرح عقائد الصدوق، ص ۱۲ – ۱۳ ضمیمه کتاب اوائل المقالات . [۳۶۵] الفصول المهمة فی اصول الائمه محمد بن حسن حر عاملی، ص ۸۰ – ۸۱ . [۳۶۶] اصول کافی ۱ / ۱۵٩.