عصمت
س۱۱۴– معنی عصمت امام چیست، آیا علمای شیعه بر این مسئله اجماع دارند؟
ج- شیخ شیعه مجلسی می گوید: «بدان که امامیه بر معصوم بودن ائمه از گناهان صغیره و کبیره اتفاق کرده‌اند، بنابراین اصلاً از آن‌ها گناه سر نمی زند، نه از روی عمد، و نه از روی فراموشی، و در تأویل هم خطا نمی کنند، و خداوند سبحان آن‌ها را دچار سهو و اشتباه نمی کند» [۵۲٧].
توضیح
سیمایی که مجلسی از عصمت ترسیم کردهو اعلام کرده که علمای شیعه بر آن اتفاق کرده اند، حتی برای پیامبران خدا علیهم السّلام هم تحقق نیافته است، همانگونه که صریح قرآن و سنّت و اجماع امّت بر آن دلالت دارند.
و مسلمین معتقدند که امّت بوسیله کتاب خدا و سنّت پیامبرصمعصوم می ماند، ولی علمای شیعه معتقدند که امّت بوسیله امام غائب آن‌ها که از ترس خود را پنهان کرده، از گمراهی معصوم و مصون است، چون او مانند پیامبرصاست! بلکه معتقدند که از پیامبرص هم بزرگتر است، چنانکه قبلاً بیان شد. و نیز آن‌ها معتقدند که امامت ادامه نبوّت است [۵۲۸].
س ۱۱۵- آیا علمای شیعه معتقدند که امامان آن‌ها دچار اشتباه و فراموشی نمی‌شوند؟
ج- بله، و این امر یکی از ضروریات مذهب شیعه است [۵۲٩]. و عالم معاصر شیعه محمّد رضا مظفر آن را از عقاید ثابت شیعه می شمارد و می گوید: شیعه کوچک‌ترین اختلافی در این امر ندارند [۵۳۰]و همچنین آیت معاصر آن‌ها محمّد مغنیه می گوید: این مذهب همه شیعیان است [۵۳۱].
و شیخ معاصرشان محمّد آصف حسینی گفته: شیعه بر این اجماع کرده‌اند [۵۳۲].
و مجلسی گفت: «یاران ما بر عصمت انبیاء و أئمّه†از گناه صغیره و کبیره، عمداً و از روی خطا یا فراموشی، قبل از نبوّت و امامت و از وقت ولادت تا وقتی که به دیدار خداوند باز می گردند؛ اجماع رأی دارند، و کسی در این مورد مخالفت نکرده جز محمّد بن بابویه و استادش ابن الولید قدّس الله روحهما، که جایز دانسته‌اند از جانب خدا دچار سهو و اشتباه شوند، نه آن سهو و خطایی که از شیطان است، و چه بسا خروج آن دو نفر از اجماع اشکالی وارد نکند؛ چون نسب آن‌ها معروف و شناخته شده است [۵۳۳].
و حتّی امام خمینی تصوّر سهو را در مورد أئمّه نفی کرده است [۵۳۴].
و این عقیده از اسباب پدید آمدن عقیده (بداء و تقیه) بود، - همانگونه که بحث آن ذکر خواهد شد - و هرگاه در اقوال ائمه تناقض و اختلافی به چشم بخورد علمایشان می‌گویند: این بداء یا تقیه است، چنان که امامشان سلیمان بن جریر که مذهب امامیه را رها کرد و گروهی از شیعیانشان از او پیروی کردند؛ به این قضیه اعتراف کرده است.
توضیح:
به امام رضا/ گفتند: گروهی در کوفه هستند که ادعا می کنند پیامبرصدر نماز دچار سهو و فراموشی نشده است، گفت: «دروغ گفته اند، لعنت خدا بر آن‌ها که گفتند، کسی که فراموش ندارد خداوندﻷاست که هیچ معبود به حقی جز او نیست» [۵۳۵].
[۵۲٧] بحار الانوار ۲۵ / ۲۱۱، ن ک مراة العقول ۴ / ۳۵۲، و اوائل المقالات، ص ۲٧۶ . [۵۲۸] عقاید الامامیه محمد رضا مظفر، ص ۶۶ . [۵۲٩] تصحیح اعتقادات الإمامیة مفید ص۱۳۵ (فصل فی الغلو والتفویض )، تنقیح المقال فی علم الرجال ج۳/۲۴۰ عبد الله مامقانی [۵۳۰] عقائد الامامیه مظفر، ص ۶۶ . [۵۳۱] الشیعه فی المیزان، ص ۲٧۲ – ۲٧۳ . [۵۳۲] صراط الحق آصف محسنی ۳ / ۱۲۱ . [۵۳۳] بحار الأنوار ج۱٧/۱۰۸ (باب سهوه ونومه صلى الله عليه وآله عن الصلاة ). [۵۳۴] حکومت اسلامی ص٩۱ . [۵۳۵] بحار الانوار مجلسی ۲۵ / ۳۵۰، عیون اخبار الرضا ابن بابویه، ص ۳۲۶ .