وفات شاه عباس صفوی
(زمان: ۲۴ جمادی الاولی ۱۰۳۸ هـ–۱۹ ژانویه۱۶۲۹ م.)
شاه عباس کبیر یکی از قدرتمندترین و در عین حال ستمکارترین فرمانروایان سلسله صفویه شیعه اثنی عشری می‌باشد. عباس بن محمد بن طهماسب بن اسماعیل بن حیدر صفوی، پنجمین فرمانروای حکومت صفوی (۱۱۳۵-۹۰۷ هـ) می‌باشد.
با همدستی سران قزلباش (همان کسانی که حکومت صفوی را روی کار آوردند و بدنه ارتش صفوی را تشکیل می‌دادند) پدرش را که بیمار بود کنار زده و خود در سال ۹۹۵هـ بر تخت نشست. از همان آغاز پیدایش حکومت صفوی، با حکومت عثمانی دشمن بودند و دائما در کشمکش و نزاع به سر می‌بردند. صفویه نماینده مذهب شیعه بودند که اقلیت محدودی رادر جهان آن روز تشکیل می‌دادندوعثمانی‌ها نماینده اهل سنت محسوب می‌شدند که اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان را در جهان آن روز تشکیل می‌دادند. در زمانی که سلطان محمد پدر بیمار عباس فرمانروای صفویه بود، اوضاع ایران پریشان و هرج و مرج فراگیر شده بود. در آن فاصله عثمانی‌ها از فرصت استفاده کرده و در چند زد و خورد بر صفویان پیروز شدند و تبریز پایتخت، لرستان، کردستان، داغستان را اشغال کردند. وقتی که عباس به سلطنت رسید ناچار شد به سال ۹۹۸ هـ با عثمانیان معاهده ای امضا کرده و موقتا متار که جنگ کرده تا پس از سرو سامان دادن اوضاع نابسامان مملکت، جنگ با آن‌ها را از سر بگیرد.
عباس بعدازامضای این معاهده، فرصت یافت که قبایل ازبک را که در شمال شرق ایران مزاحمت ایجاد می‌کردند، به شدت سرکوب کند چنانکه بعد از آن حکومت از بکان شیبانی در سراشیبی سقوط افتاد و به آسانی مملکت آن‌ها طعمه تزارهای روسیه شد. بعد از آن در یک دوره آرامش پانزده ساله با کمک انگلیسی‌ها ارتش خود را نوسازی وتجهیز کرده، خود را مهیای جنگ با عثمانیان کرد. در جنگ با عثمانیان توانست تبریز و ایروان (پایتخت کنونی ارمنستان) شروان (در کشور آذربایجان) را باز پس بگیرد و از شورشهایی که در بغداد - در آن هنگام تابعه عثمانی بود- استفاده و به آنجا لشکر کشی کرد در اثر آن، حوادث خونینی در بغداد اتفاق افتاد که بسیاری قربانی شدند ولی عباس نتوانست بغداد یا بصره را تصرف کند.
شاه عباس، شیعه ای غالی و بسیار متعصب و دشمن لجوج اهل سنت به شمار می‌رفت. چنانکه در نقاط متخلف کشور خود قتل عامهایی از اهل سنت به راه انداخت و در دشمنی با اهل سنت تا آنجا پیش رفت که با پادشاهان مسیحی اروپا برضد عثمانیان که نماینده اهل سنت به شمار می‌رفتند هم پیمان شد. و در مسیر دشمنی با اهل سنت از اعطای امتیازات و عطایا به مسیحیان باکی نداشت. نصارا نفوذ و جایگاه ویژه ای در دولت عباس داشته و از چنان امتیازاتی برخوردار بودند که اهل سنت حتی از یک دهم آن برخوردار نبودند. در جشن‌ها و اعیاد مسیحیان شرکت می‌کرد و همراه آن‌ها شراب می‌نوشید، کلیساها برای ایشان بنا می‌کرد و به گروههای تبشیر مسیحی اجازه می‌داد که در ایران دین خود را تبلیغ کنند همه این‌ها را برای جلب حمایت مسیحیان در جنگ برضد عثمانیان انجام می‌داد.
عباس صفوی بسیار کینه جو و خشن بود. حتی نزدیک ترین افراد و خویشان او از خشم او آسوده خاطر نبودند. چنانکه پدربزرگ خود را کشت و چشمان دو پسر دیگر خود را از حدقه در آورده و کورشان کرد. در طی ۴۰ سال حکومت توانست دولت صفوی را مقتدر و قلمرو امپراطوری را به حداکثر توسعه خود برساند و همه مناطقی را که عثمانیان و ازبکان تصرف کرده بودند، باز پس گرفت. از دردناک ترین اقدامات کارنامه وی تغییر دادن ترکیب مذهبی ایران بود. چنانکه اکثریت ایران که در ابتدای صفویه اهل سنت بودند، عباس با توسل به زور و با کشتن صدها هزار نفر از اهل سنت، مذهب اکثریت را به تشیع تغییر داده و اهل سنت به یک اقلیت تبدیل شدند. دوره وی عصر عظمت و اقتدار صفویان شیعه مذهب محسوب می‌شود. و سرانجام در ۲۴ جمادی الاولی ۱۰۳۸ هـ به هلاکت رسید.
مترجم: ابو یحیی
مصدر: سایت نواراسلام
IslamTape.Com