صفحاتی از تاریخ اسلام - جلد دوم

نخستین روز نبرد که به روز ارماث شهرت دارد در ۱۴ شعبان ۱۴ هـ:

تعداد سپاه ایران نزدیک به ۲۴۰ هزار نفر (به روایتی ۱۲۰ هزار نفر) به فرماندهی «رستم فرخزاد» این سپاه از حیث تجهیزات اصلا قابل مقایسه با لشکر سعد نبود بعلاوه سی و سه فیل غول پیکر در پیشاپیش سپاه ایران حرکت می‌کردند. لشکر ایران با تمام نیروهای خود بر سپاه مسلمانان تاختند و جنگی هولناک در گرفت. جنگجویان قبیله بجیله به فرماندهی صحابی جریر بن عبدالله بجلیس که یک پنجم لشکر اسلام را تشکیل می‌دادند مورد هجوم سهمگین سپاه ایران قرار گرفتند. علت این تاکتیک سپاه ایران در حمله همه جانبه به گردان لشکر بجیله آن بود که مردی از قبیله ثقیف در سخت ترین لحظات به مسلمانان خیانت کرد و از دین برگشت و به سپاه دشمن پیوست. و دشمنان را به نقطه قوت لشکر مسلمانان که محل تجمع لشکریان بجیله بود راهنمایی کرد. سعد که از روی بام اقامتگاهش ناظر صحنه بود فورا به قبایل اسد و بنی تمیم دستور داد تا پیادگان بجیله را که در خطر نابودی بودند، نجات دهند ولی فیلها و تیراندازانی که سوار برآنهابودند همچنان زیان می‌رسانیدند زیرا اسبهای مسلمانان که تا آن موقع فیلی ندیده بودند، سخت به وحشت افتادند و از میدان فرار نمودند. لذا سعد برای دفع این خطر به یک گردان که از بهترین سوارکاران تشکیل شده بود دستور داد تا پیش تاخته و طنابهای کجاوه‌هایی که بر پشت فیلها بود را قطع نمایند. لهذا «عاصم بن عمرو تمیمی» با افرادش به این امر موفق شد و فیل بانان را به زمین انداخته و به قتل رساندند و موقتا فیلها را از میدان نبرد راندند.

روز ارماث به سبب خیانت آن فردی که مرتد شده و به دشمن پیوست و وجود فیلها به نفع سپاه ایران به پایان رسید.