وفات خلیفه عباسی القائم بامرالله

(زمان: ۱۳ شعبان ۴۶۷ هـ – آوریل ۱۰۷۵ م)

بیست و ششمین خلیفه عباسی، ابوجعفر عبدالله القائم بامرالله در سال ۳۹۱ هـ در ایام خلافت پدرش «القادر بالله» در بغداد به دنیا آمد. او در سال ۴۲۳ هـ بعد از وفات پدرش به خلافت رسید. در دوره خلافت وی تحولات مهمی در جهان اتفاق افتاد که مرزهای سیاسی جهان را جابه جا کرد.

اولین حادثه مهم جهانی سقوط دولت شیعی آل بویه بود که حدود یکصد سال، حساس ترین مناطق خلافت اسلامی از جمله بغداد را در کنترل خود داشت و مقام خلافت را به شدت خوار و تضعیف نمود و هیبت و جبروت خلیفه را از بین برد. این حکومت در سال ۴۳۵ هـ سقوط کرد. حادثه بعدی ظهور ترکمنان سلجوقی در مشرق عالم اسلامی بود. این‌ها ترکان جنگجویی بودند که مدتی قبل از آن اسلام آورده بودند و یاری کنندگان شایسته‌ای برای اسلام شدند.

مقام خلافت سنی عباسی را احیا کردند و خطر و تهدید جدی برای دولت فاطمی شیعی مصر به شمار می‌رفتند.خاصه از زمانی که شام را از تسلط فاطمیان خارج کرده و آن‌ها را از آنجا راندند.

از خطرناک ترین حوادثی که در دوران القائم اتفاق افتاد، تلاش فاطمیان برای سرنگون کردن خلافت سنی بغداد بود. در سال ۴۵۰ هـ داعی فاطمیان، «بساسیری» موفق شد که بغداد را اشغال کند و خلیفه را دستگیر کرده و به شهر «حدثیه» منتقل کند. خلیفه یک سال تمام در آنجا بود تا اینکه «طغرل بیک» سلجوقی بر «بساسیری» پیروز شده و او را به قتل رسانید و خلیفه را به مقامش بازگرداند.

از دیگر حوادث حساس آن دوران، قحطی ۷ ساله ایام خلیفه المستنصر فاطمی در مصر می‌باشد که بنام شدت مستنصری شناخته شده است. همین قحطی از مهمترین اسباب سقوط حکومت فاطمیان به شمار می‌رود. ولی حساس ترین و خطرناک ترین حادثه تاریخی که در این دوران اتفاق افتاد، جنگ بزرگ و سرنوشت ساز ملازگرد در سال ۴۶۳ هـ بود. این جنگ بین سلجوقیان به رهبری سلطان آلب ارسلان و رومی‌ها به رهبری رومانوس چهارم اتفاق افتاد. در آن جنگ بیشتر نیروی رومی نابود شدند و برای همیشه شوکت بیزانس در هم شکسته شد و از گردونه رقابت و کشمکش با مسلمانان خارج شدند. این جنگ نتایج مهم دیگری هم داشت از جمله اینکه قلمرو سلجوقیان در آسیای صغیر گسترش یافت و به تدریج به شرق اروپا رسیدند و چند سال بعد همین جنگ بهانه شروع حملات صلیبی اروپائیان به جهان اسلام و شامات شد.

القائم در ۱۳ شعبان ۴۶۷ هـ ق بعد از حدود ۴۵ سال خلافت وفات کرد وی در زندگی شخصی خود فردی نیکوکار و روزه دار و نماز گذار بود. عقاید دینی صحیح داشته و بسیار صدقه می‌داد و بسیار زاهد و متواضع بود خاصه بعد از آنکه در سال ۴۵۱ هـ بعد از یک سال تبعید مجددا به خلافت بازگشت. چنانکه بعد از آن تا زنده بود جز بر سجاده نماز خود بعد از ادای نماز شب نخوابید.

مترجم: ابو یحیی

مصدر: سایت نواراسلام

IslamTape.Com