دستگاه تهویه و کلر در بدن انسان
از جمله آیات بیانگر عظمت و شکوه خداوند وجود دستگاه تنظیم و خنکسازی در انسان میباشد که از دقیقترین و پیچیدهترین دستگاهها به شمار میآید، انسان موجودی است که با دمای ثابت، – برابر با سی و هفت درجه – متمایز میگردد، پس هرگاه دمای او، بالا یا پایین رود، چه کار باید کرد؟ هرگاه حرارت وی با رطوبت کامل به چهل و پنج درجه برسد، و با خشکی مطلق به شصت درجه برسد فرد از پای در میآید، اما کمتر از دو حالت فوق انسان به دستگاه بسیار پیچیدهای که دمای را در درجه سی و هفت ثابت نگه میدارد مجهز گردیده است.
در انسان از سه تا چهار میلیون غده عرقریز به طور حکیمانه در پوست توزیع شدهاند، مثلاً در کف دست در هر سانتیمتر مربع چهارصد و هشتاد غده عرقریز وجود دارد، این غدد چنانچه کنار یکدیگر چیده شوند، طول آنها در بدنِ هر کدام از ما به پنج کیلومتر میرسد. این غدد عرقریز در روزهای بسیار گرم روازنه در هر ساعت از دویست سانتیمتر مکعب تا هزار و پانصد سانتیمتر مکعب عرق تراوش میکنند، هر گاه عرق تراویده شود بر سطح پوست که مساحت آن در انسان یک متر و هشت و یک دهم مترمربع میباشد متراکم میگردد و این آبی که توسط سلولهای عرقریز تراوش ننموده است، به بخار تبدیل میگردد، و همراه با تبخیر تبادل دمایی انجام میگیرد، و هنگامی که عرق تبخیر میشود از بدن دمایی جذب مینماید که آنرا به درجه ثابت باز میگرداند. بیگمان غدههای عرق ریز از پیچیدهترین دستگاههای تنظیم در طبیعت میباشد. و چون بدن انسان سرد میگردد، رگها تنگ میگردند تا گردش خون در سطح بیرونی کم شود و خون از دمای بدن محافظت نماید و هر گاه انسان احساس گرمی نماید، شریانها و رگها وسعت یافته، تا خون در وسیعترین مساحت در پوست پخش گردد، و چون انسان سرد گردد رنگ وی زرد میشود، چون قطر رگها و شرائین – جهت بقای خون در داخل برای حفاظت از دما – تنگتر میگردند، زمانی که انسان میلرزد، این لرزیدن انرژی گرمایی تولید میکند، تا آنچه را که در محیط بیرونی از دست داده است، جبران نماید. و هر گاه انسان میایستد موی بدن هوای گرم را در خود پوشش میدهد. پس ابزار پیچیدهای وجود دارد – که در هنگام بالا رفتن و پایین آمدن دما از حد معقول – تا دمای بدن را کاملاً تنظیم کنند.
چنانچه هزار سانتیمتر مکعب دما از بدن انسان بیرون رود معادل هزار و سیصد کالری انرژی گرمایی را از دست داده است، و این دستگاه دقیق تنظیم گرما و سرما با سرما و گرما مقابله مینماید، و از آیات دال بر عظمت خداوند میباشد، و قرآن میفرماید: ﴿وَفِيٓ أَنفُسِكُمۡۚ أَفَلَا تُبۡصِرُونَ٢١﴾[الذاریات: ۲۱].