دستگاه عرق‌سازی در انسان
انسان دستگاهی برای خنک‌سازی را داراست، که دانشمندان آن را دستگاه عرق‌ریزی نامیده‌اند، و این دستگاه همچون دستگاه خنک کردن و دستگاه تنظیم دما برای انسان می‌باشد. این دستگاه از یک میلیون غدد عرق‌ریز تشکیل شده است، و یک غده واحده از لوله‌هایی به طول دو میلیمتر و قطر میلیمتر می‌باشد. این لوله‌ها بر خود تابیده و به پوست وصل شده‌اند، و به شیوه‌ای غیرمساوی بر سطح پوست پخش و تقسیم شده‌اند، در پیشانی، پاشنه پا، کف دست، و جاهای دیگر بدن فراوان می‌باشند، میانگین آنها در هر سانتی‌متر حدود سیصد غده عرق‌ریز می‌باشد. و هر غده‌ای به تنهایی دستگاه عرق‌ریز کاملی است، و این میلیون لوله اگر کنار هم چیده و به یکدیگر وصل گردند، طول آنها در بدن هر فرد به پنج کیلومتر می‌رسد، و در هر صد گرم عرقی که توسط سلول‌ها تراوش می‌گردد، نود و نه گرم آب و یک گرم مواد تجزیه شده، نمک، اوره و برخی مواد شیمیایی دیگر تراوش می‌کند، و انسان در هر بیست و چهار ساعت ششصد تا هزار گرم برابر با یک کیلوگرم عرق تراوش می‌نماید، و چون تراوش آن همیشگی است، آنرا احساس نمی‌کنیم، مگر اینکه از حد معمول بسیار فراوان‌تر باشد، و دلیل تراوش همیشگی آن، نرمی و رطوبت پوست می‌باشد، و اگر عرق‌ریزی نباشد نرمی و رطوبت [در پوست] یافت نگردد، و عرق‌ریزی سوپاپ اطمینانی برای ارتفاع دمای بدن می‌باشد، همانگونه که برخی ظروف بُخارپز از ترس اینکه مبادا منفجر گردند دارای دریچه و سوپاپ اطمینان می‌باشند، بدن نیز دارای چنین سوپاپی است، اگر دمای انسان از میانگین آن بالا رود انسان می‌میرد، لذا سوپاپ اطمینان وجود دارد، تا هرگاه حرارت بدن از درون و یا حرارتی از بیرون بالا رود، این دستگاه‌ها آب فراوانی تراوش نمایند، حرارت را جذب نموده و تبدیل به بخار می‌گردد، و با این شیوه بر دمای معتدل پوست محافظت می‌شود.
از جمله کارهای عرق‌ریزی، دور انداختن، اوره، نرم کردن پوست، تنظیم دمای بدن می‌باشد. به همین خاطر برای از بین بردن آثار عرق‌ریزی و بوی نامطبوع آن می‌بایست به نظافت و پاک کردن بدن پرداخت، چون بدن ما دارای املاح و اسید اوره کامل می‌باشد – کما اینکه در ادرار نیز وجود دارد – و در همین زمینه گفته شده است: «اغتسل ولو مداً بدینار». «گرچه آب هر مشت و پیمانه آن به یک دینار باشد، خود را بشوئید».
به علت از بین بردن آثار عرق‌ریزی، غسل جمعه به درجه واجب ارتقاء می‌یابد، و حق خداوند بر فرد مسلمان این است، که هر هفت روز غسل نماید کما اینکه از جابر روایت شده است که گفته است: پیامبر می‌گوید: غسل هر جمعه هر هفت روز بر مسلمان واجب است [۲۱]و نظافت از ایمان است، و با نظافت بوی نامطبوع عرق از بین رفته و رسوب‌های عرق بعد از تبخیر نیز از بین می‌رود، و سوراخ‌های پوست و دهانه‌های غدد عرق‌ریز گشوده می‌شوند.
[۲۱] احمد (۱۴۳۰۵) و ابن أبی شیبه در المصنف (۵۰۰۷).