۱-۱- آب مشمّس
استعمال آب مشمّس برای نوشیدن و طهارت بدن مکروه است، آب مشمّس آبی است که در ظرفی فلزی در مقابل نور خورشید در مناطق گرمسیری قرار گرفته است و غالباً لایهای چربی مانند روی آن دیده میشود. اصل در کراهت استعمال آب مشمس روایت امام شافعی رحمهالله از حضرت عمر ساست که فرموده است: استعمال چنین آبی در بدن باعث ابتلا به برص میشود.
***
در بهداشت اسلامی به نقش و اثرات نور خورشید در فعال کردن عناصر و اختلاف آثار بازتاب تشعشعات و یا اختلاف آثار تشعشعات عبور کرده از اجسام زلال با نور طبیعی خورشید توجه کرده است؛ در حالی که در بهداشت کلاسیک با وجود پیشرفتهای همه جانبهی علوم این مسایل مکتوم مانده است.
اختلافات مهم و اساسی بین امواج نور طبیعی خورشید با نوع دیگرش که قسمتی از بازتاب اجسام کدر و قسمتی پس از عبور از اجسام کدر (مانند امواج حرارتی) و قسمتی نیز پس از عبور از اجسام زلال وجود دارد. این سه دسته نور حاصل پس از برخورد اشعهی آفتاب با اجسام از نظر کمیت و کیفیت و خواص و آثارشان در محیط زنده، با هم کاملاً متفاوتند؛ بدین معنی که در تابش مستقیم نور خورشید به آب تقریباً تمام انواع امواج و تشعشعات خورشید به آب وارد شد و آثار مختلفی در املاح و ترکیبات شیمیایی آب از خود بر جای میگذارد که فعال کردن عناصر شیمیایی و خود مولکولهای آب نیز یکی از این آثار و خواص بوده و به همین جهت است که از نظر درمانی شستشو و آبتنی در آب دریاها عملاً در علم طب برای خود جایگاهی دارد. مثال عملی این مطلب را میتوان در طراوت و شادابی بیشتر گیاهانی که با آب باران یا آب چشمه آبیاری شدهاند در مقایسه با گیاهان آبیاری شده با آب لولهکشی مشاهده نمود [صبور اردوبادی، احمد؛ ۱۳۵۷؛ ص ۶۷].
بنابراین، واضح است که قسمت اعظم نور خورشید که نمیتواند از جدار ظرف عبور کند برحسب نوع و جنس ظرف، مقداری به جدار ظرف جذب شده و قسمتی از طریق انعکاس، از جدار ظرف به خارج دفع میشود. علاوه بر تجزیهی نور خورشید در اثر برخورد با اجسام فلزی و بازماندهی اشعهی جذب شده به صورت بازتاب و اهمیت حیاتی نور طبیعی، ناهماهنگی امواج به اشکال دیگری در محیط زندهی سلولی، منشأ اثر واقع میشود و اگر ادامه یابد احتمال تأثیرات منفی در اعتدال بیولوژیکی محیط زنده و سلامتی بدن بیشتر میشود.
نکتهی دیگر این است که گرما تعادل اکسیژنی آب را بر هم میزند و با گرم شدن تدریجی آب در مقابل نور خورشید، اکسیژن موجود در آب تحلیل میرود و در نتیجهی خروج مقدار زیاد اکسیژن، قدرت پاککنندگی آب در عمل تصفیه و تطهیر کم میشود.