۵- حج
حج در لغت به معنی قصد و در اصطلاح شرع عبارت است از قصد رفتن به کعبه برای انجام مناسک و اعمال مخصوص.
ادله‌ی شرعی وجوب حج آیات متعددی مانند:
﴿وَأَتِمُّواْ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِۚ﴾[البقرة: ۱۹۶].
«و حج عمره را به تمام و کمال، خالصانه برای خدا انجام دهید».
و
﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗا﴾[آل عمران: ۹۷].
«و حج این خانة الهی بر مردمی که توانایی دارند واجب است»
و نیز احادیث زیادی از پیامبراکرم جو اجماع علمای اسلام است.
با توجه به اهمیت حج و شمول آن بر جنبه‌های مالی و بدنی عده‌ی کثیری از علما آن را برترین عبادت دانسته‌اند [الشربینی؛ ج ۱؛ ص ۴۶۰].
در میان شرایط وجوب حج، استطاعت بدنی با توجه به موضوع بحث دارای اهمیت ویژه‌ای است؛ حج زمانی بر انسان واجب می‌شود که بدنش سالم بوده و توانایی سفر داشته باشد. هم‌چنین وجود زاد و راحله و آب و امنیت راه‌ها از شرایط وجوب حج است.
***
حج بزرگ‌ترین تجمع مسلمانان است که منافع مادی و معنوی بی‌شماری دارد. صرف‌نظر از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حج، در این مبحث می‌توان به مسایل روانی حج و تأثیرات آن در سلامت فکری و روحی شخص اشاره کرد.
احساس بودن با میلیون‌ها انسان هم‌نوع و هم فکر آدمی را از وحشت تنهایی و افسردگی خارج می‌سازد و روحیه‌ی اجتماعی بودن شخص را تقویت می‌کند.
اعتماد به نفس و احترام به شخصیت خود و دیگران، شناختن قدرت، شایستگی‌ها و محدودیت‌های خود و دیگران و شناسایی احتیاجات، غرایز و محرک‌ها که سبب ایجاد رفتار در انسان می‌گردند، از جمله اصول کلی در تحقق رسیدن به سلامت روانی فرد و جامعه است [میلانی‌فر، بهروز؛ ۱۳۷۳؛ ص ۷۶].
در حج ارزش‌های دنیایی و ملاک‌های مادی به کنار می‌رود و آن‌چه که می‌ماند شخصیت انسان‌هاست. در مقابل خدا بودن سراسر وجود آدمی را فرا می‌گیرد. آن‌جا آدمی می‌فهمد که قطره‌ای ناچیز از اقیانوس عظیم موجودات خداوندی است.
وجود توانایی مالی و بدنی برای انجام سفر، امنیت و تهیه‌ی امکانات زندگی برای افراد خانواده در مدت سفر، در تأمین سلامت جسمی و روانی شخص نقش مهمی دارد.