تجلی حکمت در فلسفه پزشکی احکام

۱۰- مسابقه و رقابت

مسابقه در سوارکاری با اسب، استر، شتر و تیراندازی با انواع نیزه، منجنیق و هر آن‌چه که در جنگ کاربرد داشته باشد، با رعایت شروط مربوطه مشروع و مستحب است؛ آیه‌ی:

﴿وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا ٱسۡتَطَعۡتُم مِّن قُوَّةٖ وَمِن رِّبَاطِ ٱلۡخَيۡلِ تُرۡهِبُونَ بِهِۦ عَدُوَّ ٱللَّهِ وَعَدُوَّكُمۡ﴾[الأنفال: ۶۰].

«برای (مبارزه‌ی با) آنان تا آن جا که می‌توانید نیروی (مادی و معنوی) و (از جمله) اسب‌های ورزیده آماده سازید، تا بدان (آمادگی و ساز و برگ جنگلی) دشمنان خدا و دشمنان خویش را بترسانید».

دلیل تشریع حکم فوق است و در روایت امام مسلم رحمه‌الله، پیامبر ج«قُوّة» را به «تیراندازی» تفسیر نموده است.

احادیث متعددی در خصوص تشویق پیامبر جبه ورزش‌های تیراندازی، سوارکاری، شنا و هم‌چنین شرکت ایشان در مسابقه‌ی سوارکاری، روایت شده است.

با توجه به این که یکی از امتیازات برتری طالوت قدرت بدنی وی ذکر شده است:

﴿قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰهُ عَلَيۡكُمۡ وَزَادَهُۥ بَسۡطَةٗ فِي ٱلۡعِلۡمِ وَٱلۡجِسۡمِ﴾[البقرة: ۲۴۷].

«گفت: خداوند او را بر شما برگزیده است و دانش و (قدرت) جسم او را وسعت بخشیده است».

و هم‌چنین روایت امام مسلم رحمه‌الله از پیامبراکرم جکه فرموده‌اند: «المؤمنُ القويُّ خیرٌ وأحبٌ إلى الله منَ المؤمنِ الضعیف وفي کلّ خیرٌ»«مؤمن نیرومند نزد خداوند، از مؤمن ضعیف برتر و محبوب‌تر است و در هر کدام از آن‌ها خیری وجود دارد»، می‌توان حکم فوق را به ورزش‌هایی که در تقویت جسم مفید هستند، تعمیم دارد.

***

اسلام دین میانه‌روی و اعتدال است و توجه به پرورش جسم در کنار تقویت روح در بیشتر عبادات دیده می‌شود؛ در واقع بیشتر عبادات دارای جنبه‌های بدنی هستند که نوعی از تحریک و تقویت اندام‌ها در آن‌ها دیده می‌شود؛ نماز، حج و جهاد عباداتی هستند که جنبه‌های جسمی آنان در خور توجه است در احادیث نبوی ورزش‌های دیگری چون پیاده‌روی، دو، وزنه‌برداری و کشتی مورد تأکید و توجه قرار گرفته است.

به طور کلی ورزش و فعالیت‌های بدنی برای تأمین سلامت جسم و روان مفید و ضروری است. اثرات فیزیولوژیکی ورزش بر اندام‌ها و دستگاه‌های مختلف بدن به صورت خلاصه عبارتند از:

۱- ازدیار حجم ریه‌ها ۲- کمک به دفع سموم بدن ۳- تأمین سلامت پوست ۴- تنظیم حرارت بدن ۵- بهبود گردش خون ۶- ازدیار گلبول‌های قرمز و هموگلوبین خون ۷- تقویت فعالیت قلب ۸- کمک به هضم و جذب غذا ۹- تقلیل خطر بروز بیماری‌های قلب و عروق ۱۰- تسهیل خواب و استراحت ۱۱- جلوگیری از پرخونی احشا ۱۲- تقویت دستگاه عضلانی ـ عصبی و تنظیم تعادل آن ۱۳- بهبود سلامت روان [حلم سرشت و دل‌پیشه؛ ۱۳۷۱؛ ص ۲۸۴].

سوارکاری از جمله ورزش‌هایی است که در میان مسلمانان و نیز اعراب جاهلی مورد توجه بوده است؛ پیامبراکرم جدر بین اصحاب مسابقه‌ی سوارکاری برگزار نموده و به شش نفر اول جوایز نفیسی اهداء فرموده است؛ مردان و زنان مسلمان به تمرین و یادگیری این ورزش‌ها اهمیت می‌دادند؛ در میان زنان مسلمان، کسانی چون خوله بنت الأزورالکندی به سوارکاری مشهور بوده است [سالم، مختار؛ ۱۹۸۸؛ ص ۲۰۹].

حرکات مداوم اسب به بدن سوارکار منتقل شده و مانند ماساژ مداومی تمام اعضای بیرونی و درونی شخص را به تحرک و فعالیت وادار می‌کند. بقراط در معالجه‌ی بیماری‌های روده و کبد به بیماران، سوارکاری را پیشنهاد کرده است.

نشاط بخشیدن به گردش خون و دستگاه عصبی با افزایش سرعت تنفس و ضربان قلب سوارکار از ویژگی‌های مهم این ورزش است.

پزشکان طب طبیعی زمانی آلمانی از این ورزش در معالجه‌ی بیماری‌های مزمن کبد، مفاصل و رماتیسم استفاده می‌کنند [سالم، مختار؛ ۱۹۹۵؛ ص ۱۰۱].

تیراندازی از جمله‌ی ورزش‌هایی است که در تقویت جسم و فکر بسیار سودمند است. قدرت فرد در به کار بردن حرکات ارادی به سوی هدفی معین که عنصر دقت (Accuracy) خوانده می‌شود در ارزش تیراندازی به مرور زمان تقویت شده، به سطح بالایی خواهد رسید [سالم، مختار؛ ۱۹۸۸؛ ص ۲۰۴]. در این روش عضلات بازو، سینه، کتف و حتی عضلات چشم تقویت می‌شوند.

﴿رَبَّنَا تَقَبَّلۡ مِنَّآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ﴾﴿وَتُبۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ﴾

وصلى الله على سیّدنا ونبیّنا محمّد وعلی آله وصحبه أجمعین.