۱-۷- وضو
دلیل وجوب وضو آیهی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا قُمۡتُمۡ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ فَٱغۡسِلُواْ وُجُوهَكُمۡ وَأَيۡدِيَكُمۡ إِلَى ٱلۡمَرَافِقِ وَٱمۡسَحُواْ بِرُءُوسِكُمۡ وَأَرۡجُلَكُمۡ إِلَى ٱلۡكَعۡبَيۡنِ﴾[المائدة: ۶]. «ای مؤمنان! هنگامی که برای نماز بپا خاستید صورتها و دستهای خود را بشویید و سرهای خود را مسح کنید و پاهای خود را همراه با قوزکهای آنها بشویید» (مائده / ۶).
فرضهای وضو شش مورد است: ۱- نیت ۲- شستن کامل صورت از رستنگاه موی سر تا انتهای چانه و به طور عرضی فاصلهی بین دو گوش ۳- شستن دستها همراه با آرنجها ۴- مسح سر ۵- شستن هر دو پا همراه قوزکها ۶- ترتیب.
***
مهمترین نقش وضو در پیشگیری از بیماریهای مختلفی است که تعداد آنها را ۱۷ بیماری ذکر کردهاند و مهمترین آنها عبارتند از: وبا، تیفویید، سیاه سرفه، تراخم و مسمومیتهای غذایی [سالم، مختار؛ ۱۹۹۵؛ ص ۵۴].
در صورت اعضای مهمی چون چشم، دهان و بینی وجود دارد که بسیار حساس بوده و به طور مستقیم در مقابل نور خورشید و آلودگیهای محیط قرار دارند؛ همچنین صورت یکی از کانونهای مهم تعرق بدن است.
بنابراین، در وضو منافذ پوست به وسیلهی آب از عرق و مواد زاید دفعی پاک میشوند و علاوه بر باز شدن منافذ غدد عرق و چربی و شادابی پوست، پاکی اعضای مذکور از آلودگیهای محیطی ـ حداقل پنج بار در روز ـ حاصل خواهد شد [دیاب و قرقوز؛ ۱۳۷۵؛ ص ۱۲۸].
دستها و پاها همواره در معرض آلودگیهای محیطی بوده و بر اثر فعالیت مداوم و وجود غدد عرقی فراوان در آن نواحی، عرق زیادی تولید میشود؛ بنابراین شست و شوی مکرر آنها در طول روز امری بهداشتی است [اصفهانی و مهرابی توانا؛ ۱۳۷۷؛ ص ۳۶].
ترتیب در وضو از نظر بهداشتی بسیار قابل توجه است؛ زیرا شخص ابتدا ملزم به شست و شوی دستها و صورت است و در آخرین مرحله پاها را میشوید؛ بنابراین از اعضایی که آلودگی کمتری دارند شروع شده، به عضوی ختم میشود که بیشتر از سایر اعضا در معرض آلودگیها و تعرق قرار دارد.
در وضو علاوه بر پاکی ظاهری اعضا، مراتبی از تحریکات خفیف اعضا و انعکاسات عصبی وجود دارد که از رخوت و سستی اعضا و شبهفلجیهای ناشی از این سستی و ضعف جلوگیری میکند [صبور اردوبادی؛ بیتاریخ؛ ص ۴۵].