تجلی حکمت در فلسفه پزشکی احکام

۳- حَجْر

حجر در لغت به معنی منع است و در اصطلاح شرع عبارت است از منع افرادی از تصرفات مالی.

اصل در مشروعیت این مبحث آیات:

﴿وَلَا تُؤۡتُواْ ٱلسُّفَهَآءَ أَمۡوَٰلَكُمُ ٱلَّتِي جَعَلَ ٱللَّهُ لَكُمۡ قِيَٰمٗا﴾[النساء: ۵].

«اموال کم خردان را (که در اصل اموال شماست) به خود آنان تحویل ندهید چرا که خداوند اموال را برایتان قوام زندگی گردانده است».

﴿وَٱبۡتَلُواْ ٱلۡيَتَٰمَىٰ حَتَّىٰٓ إِذَا بَلَغُواْ ٱلنِّكَاحَ فَإِنۡ ءَانَسۡتُم مِّنۡهُمۡ رُشۡدٗا فَٱدۡفَعُوٓاْ إِلَيۡهِمۡ أَمۡوَٰلَهُمۡ﴾[النساء: ۶].

«یتیمان را بیازمایید تا آن‌گاه که به سن ازدواج می‌رسند؛ اگر از آنان صلاحیت و حسن تصرف دیدید اموالشان را به ایشان برگردانید».

کودکان نابالغ از افرادی هستند که از انجام معاملات منع می‌شوند و بر آن‌ها حَجْر قرار داده می‌شود. با بلوغ و رشد فکری کودکان در صورت مشاهده‌ی رعایت مصالح دنیایی و دینی، حَجْر و منع قانونی تصرفات مالی آن‌ها برطرف شده و آن‌ها مستقلاً می‌توانند به داد و ستد مشغول شوند.

پسران با خروج منی در سن احتمالی که پس از اتمام نه سالگی است بالغ می‌شوند و صرفاً رویش موی زهار در جوانان مسلمان علامت بلوغ نیست.

بلوغ در دختران با شروع اولین عادت ماهیانه یا حاملگی مشخص می‌شود.

***

بلوغ فرایندی آنی و فوری نیست؛ بلکه فعالیت غدد درون ریز از هیپوتالاموس و هیپوفیز تا بیضه‌ها به تدریج این پدیده را کامل می‌کند. در دوران بلوغ ابتدا صفات جنسی ثانویه [۱۲۵]و سپس توانایی تولیدمثل [۱۲۶]در فرد ظاهر می‌شود [عزیزی، فریدون؛ ۱۳۷۰؛ ص ۱۹]. گرچه افزایش ترشح آندروژن‌های غدد فوق کلیوی در رشد موهای زهار و زیر بغل، عامل اصلی به حساب می‌آید ولی فعال شدن بیضه‌ها در پسرها و تخمدان‌ها در دختران ناشی از ترشح هورمون آزادکننده‌ی گونادوتروپین [۱۲۷]از هیپوتالاموس [۱۲۸]و در پی آن افزایش ترشح گونادوتروپین‌ها از هیپوفیز [۱۲۹]است.

سن شروع بلوغ در کشورهای مختلف هم زمان نیست و به عوامل از قبیل: عوامل اجتماعی و اقتصادی به ویژه تغذیه، تحریکات روانی ـ جنسی، توارث، درجه‌ی حرارت و غیره بستگی دارد [عزیزی، فریدون؛ ۱۳۷۰؛ ص ۲۱].

در دختران اولین نشانه‌های بلوغ با رشد جوانه‌ی پستان و سپس رشد موهای ناحیه‌ی زهار پس از چند ماه، آشکار می‌شود؛ گرچه یک تا دو سال پس از ظهور این علایم قاعدگی نشانه‌ی تکامل بلوغ جنسی است.

[۱۲۵] secondary sexual charactristics [۱۲۶] reproduction [۱۲۷] gonadotropin [۱۲۸] hypothalamus [۱۲۹] hypophysis