تجلی حکمت در فلسفه پزشکی احکام

۶- صید و ذبح

تشریع احکام صید و ذبح بر مبنای آیات قرآنی:

﴿وَإِذَا حَلَلۡتُمۡ فَٱصۡطَادُواْ﴾[المائدة: ۲].

«هر وقت که از احرام به در آمدید (و از سرزمین حرم خارج شدید) شکار کنید».

﴿أُحِلَّ لَكُمُ ٱلطَّيِّبَٰتُ﴾[المائدة: ۴].

«بر شما چیزهای پاکیزه حلال شده است».

و ﴿إِلَّا مَا ذَكَّيۡتُمۡ﴾[المائدة: ۴].

«مگر این که آن‌ها را سر بریده باشید».

و احادیث متعدد و هم‌چنین اجماع علماست. آن‌چه که ذبح شرعی نشده است خوردن گوشتش حرام است؛ به دلیل آیه‌ی:

﴿حُرِّمَتۡ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةُ﴾[المائدة: ۳].

«بر شما حرام است (خوردن گوشت) مردار».

ذبح عبارت است از بریدن حلقوم و مری در قسمت بالا یا پایین گردن حیواناتی که می‌توان آن‌ها را در هنگام ذبح تحت کنترل داشت؛ اما در مورد حیواناتی که سر بریدن آن‌ها به هر علتی ممکن نباشد، ایجاد زخمی کشنده که «عَقْر» خوانده می‌شود، کافی است؛ زیرا امام مسلم و بخاری رحمهماالله از رافع بن خدیج سروایت کرده‌اند: «أنّ بعیراً ندّ فرماهُ رجلٌ بسهمٍ فحبسه (أی قتله) فقال ج: إنّ لهذاهِ البهائمِ أوابدُ کأوابد الوحشِ، فما غلبکم منها فاصنعوا به هکذا»(شتری رم کرد و مردی با تیری او را از پای درآورد، پیامبرجفرمود: چهار پایان مانند حیوانات وحشی می‌گریزند، بر هر کدام از آن‌ها دست یافتید ذبحشان را این‌گونه انجام دهید».

انواع ماهی بدون ذبح قابل خوردن است [الشربینی؛ ج ۴؛ ص ۲۶۷].

***

گوشت یک ماده‌‌ی غذایی مهم برای تغذیه انسان است و به عنوان منبع پروتیین حیوانی سرشار از موادغذایی ضروری برای بدن است؛ اما سرعت فساد آن بیشتر از سایر موادغذایی است؛ بنابراین رعایت بهداشت در کلیه‌ی مراحل تهیه، نگه‌داری و پخت آن ضروری است.

خون به عنوان انتقال‌دهنده‌ی اکسیژن، موادغذایی و مواد زاید حاصل از متابولیسم سلولی در سراسر بدن جریان دارد؛ بنابراین خون سیاه‌رگی حاوی دی‌اکسیدکربن و سایر مواد سمی زاید است که لازم است سم‌زدایی شود؛ این عمل در کبد انجام شده و مواد زاید از طریق صفراوی و کلیه‌ها دفع می‌شود.

جریان خون در سیاه‌رگ‌ها و سرخ‌رگ‌های بدن پس از مرگ حیوان و توقف قلب، متوقف شده و خون سیاه‌رگی که حاوی مواد سمی است به تدریج جذب بافت‌های بدن می‌شود؛ خون سرخرگی نیز منبع مناسبی برای رشد و تغذیه‌ی انواع میکروب‌هاست.

براساس آن‌چه که ذکر شد می‌توان نتیجه‌گیری کرد که خوردن گوشت مردار بسیار مضر و خطرناک است و ذبح حیوان و خروج کامل خون از بدن حکمی بهداشتی و ضروری است.

عمل ذبح با بریدن ورید «وداج» در گردن که بزرگ‌ترین رگ بدن است صورت می‌گیرد؛ به این ترتیب تخلیه‌ی کامل خون به سرعت انجام می‌شود.

در مورد حیواناتی که به هر دلیلی نمی‌توان آن‌ها را ذبح کرد، ایجاد زخمی کشنده که موجب تخلیه‌ی کامل خون شود کافی است، زیرا فعالیت شدید حیوان باعث تسریع جریان خون شده و به خروج کامل خون منتهی می‌شود.