زندگانی خلفای راشدین

متفرقات

۱- یک هزار و سی و شش شهر با حومة آن‌ها را فتح کرد. و هر شهر و محلی که به تصرف درمی‌آمد، دستور می‌داد تا آن جا مسجدی بنا کنند و در مساجد ائمه مؤذنینی را تعیین می‌کردند. طبق آمار به دست آمده برای نماز‌های پنج‌گانه چهار هزار مسجد و برای نماز جمعه نهصد مسجد جامع در زمان ایشان ساخته شده است.

۲- در سالی که برای عمره به مکة معظمه، تشریف بردند مسجد الحرام را توسعه دادند و دستور صادر کردند که در میان مکه و مدینه در هر منزل قیامگاه‌هایی ساخته شود و چاه حفر گردد و چاه‌هایی که پر از خاک شده‌اند، از نو حفر شوند. و برای این کار چهار نفر را تعیین نمود.

۱) مخرمه بن نوفل.

۲) ازهر بن عوف.

۳) سعید بن یرفوع.

۴) خویطب بن عبدالعزیز.

۳- مسجد نبوی را توسعه داد و مقرر نمود تا در تعمیر آن چوب درخت خرما و خشت خام به کار رود. چنانکه در زمان رسول خداجمرسوم بود که در مساجد حصیر می‌انداختند فرمان داد تا در مسجد فرش حصیری گسترده شود. چنانکه از «عقیق» برمی‌آید، حصیر آورده و پهن گردید.

۴- حکم جلوگیری از نکاح اهل کتاب را صادر نمود. ولی با وجود این تصریح کرد که خداوند آن را حلال گردانیده و من حلال را حرام نمی‌کنم، بلکه این جلوگیری بنابر مصلحت است. واقعاً این اقدام چقدر بجا بود امروز اگر نسل‌هایی که مادرانشان یهودی یا مسیحی هستند به این امر توجه کنند، از این حکم تقدیر خواهند کرد.

۵- در دوران خلافت فرمان داد کسی می‌تواند در بازارهای ممالک اسلامی مغازه بازکند که نسبت به مسایل دینی و معاهلاتی واقف باشد که این خود تدبیری بزرگ برای ترویج علوم دینی بود.

۶- در محضر خویش برای کسی احترام قایل بود که در علوم قرآنی برتری داشت و اکثراً در علوم قرآن از مردم امتحان می‌گرفت کسی که پذیرفته می‌شد، برایش احترام زیادی قایل می‌شد. به حضرت عبدالله بن عباسسبه حدی احترام می‌کرد که بزرگان صحابه بر وی خرده‌گیری می‌کردند، ولی ایشان می‌فرمود که وی در علوم قرآن برتری دارد و برای اثبات این مدّعا چند بار از او امتحان گرفت و برتری او را بر همه ظاهر کرد. آن جناب برای ترویج در علوم قرآنی تدابیر زیادی اختیار کرده بود، به طوری که ظرف ده سال تمام جهان را علم و دانش دینی فرا گرفت. کفار زیادی در عهد او مشرف به اسلام شدند که آمار آن‌ها را به غیر از خداوند علیم و خبیر کسی دیگر نمی‌داند. اسلامی که در میان یهودیان، مسیحیان، و مجوسیان انتشار یافت همه از برکات آن جناب می‌باشد. جزاه الله تعالی عن الإسلام و المسلمین جزاءً وافیاً.

اگر شخص منصف فعالیت‌ها و خدمات دینی و علمی حضرت فاروق اعظمسرا ملاحظه و بررسی کند، بدون چون و چرا خواهد پذیرفت که آن جناب همانقدر که در دیانت از همه برتر بود، در علم هم از همه سبقت گرفته بود. انکار برتری او در دیانت و علم به منزله این است که کسی روز را بگوید شب است. و احادیث نبوی گواه بر علم و دیانت او هستند. از صحابه کرام نسبت به ایشان روایات زیادی نقل شده است. حضرت عبدالله بن مسعودسمی‌گفت: اگر علم ده جزء باشد، حضرت عمر از نُه جزء آن برخوردار است. باری، شخص به او گفت: این گفته شما در حالی است که هنوز بزرگان صحابه زنده هستند، وی جواب داد: منظور من از علم، علم به الله است.