زندگانی خلفای راشدین

بعضی از اوصاف حضرت علی

روزی حضرت معاویهسدر عهد خلافت خود از «ضرار اسدی» که یکی از یاران حضرت علیس، بود خواهش کرد که ای ضرار! از اوصاف علی چیزی بیان کن. ابتدا او عذر خواست ولی بعد گفت:

«ای امیرالمؤمنین! بشنو! به خدا قسم حضرت علی مرتضی بسیار نیرومند بود. سخن‌های صلح‌جویانه می‌گفت و به انصاف حکم می‌داد علم از اطراف و جوانب او روان بود. حکمت بر گرد او می‌چرخید. از دنیا و تر و تازگی آن، متوحش می‌شد و با تاریکی شب و تنهایی‌های آن، انس می‌گرفت. بسیار گریه می‌کرد و همواره متفکر بود. لباس ارزان‌قیمت مورد پسندش بود و غذای ساده مورد علاقه‌اش، در میان ما کاملاً با مساوات به سر می‌برد و هرگاه ما سؤال می‌کردیم جواب می‌داد. با وجودی که از نزدیکان او بودیم از هیبت او نمی‌توانستیم با او صحبت کنیم! همیشه به اهل دین احترام می‌گذاشت. مساکین را کنار خود می‌نشاند و هیچگاه نیرومندی به اتکاء نیرومندی خود نمی‌توانست امید سوء استفاده از او را بکند. و هرگز شخصی ضعیف از انصاف او مأیوس نمی‌شد. به خدا قسم! من گاه گاه او را می‌دیدم که در آخر شب ریش مبارک خود را می‌گرفت و به مثل مارگزیده‌ای بی‌قرار می‌شد و با ناله و شیون می‌گریست و می‌فرمود: ای دنیا! کسی غیر از مرا فریب بده. تو چرا پیش من می‌آیی و مرا تشویق می‌کنی. این امر از من بعید است، من تو را سه طلاق بائن دادم که قابل رجوع نیست. عمر تو کوتاه و قدر و منزلت تو حقیر و ناچیز است. آه، آه که توشه راه کم است و سفر طولانی و راه وحشتناک!».

از شنیدن این سخنان، حضرت معاویه به گریه افتاد و گفت: خدا رحمت کند ابوالحسن را. به خدا قسم همینطور بود. بعد از این حضرت معاویه از ضرار پرسید که تو از شهادت حضرت علیسچقدر رنجیده‌خاطر و ناراحت شدی؟ او گفت: مانند مادری که یک فرزند داشته باشد و او را در دامنش ذبح کنند. زهد و ریاضت و تنگی معیشت آن جناب ضرب المثل است به طوری که از شنیدن آن‌ها آدمی اشک می‌ریزد و دل از دنیا سرد می‌شود. او بسیار تیزهوش بود، و خوب قضاوت می‌کرد. حضرت عمرساکثر اوقات می‌فرمود: از میان ما استعداد او از همه بیشتر است قضاوت‌های عجیب و غریبی از زبان حضرت علی در حیات حضرت رسولجو زمان شیخین منقول است که مجموعه بزرگی از آن در ازالة الخفاء موجود است.

کرامات و خوارق عادات هم از ایشان ظهور یافته و در بیان معارف توحید رتبه‌ای ممتاز دارد. حضرت شیخ ولی الله محدّث دهلوی می‌فرماید: در طبقة صحابة کرام از همه اول این معارف را آن جناب بیان فرموده است. اما آنچه آن جناب بیان کرده است. مطابق سنّت انبیاء است بعداً صوفیان جاهل آن‌ها را از کجا به کجا رساندند. در تصوّف پایه آن جناب بسیار بلند و رفیع است، اگرچه همه صحابه کرام به تزکیه باطن نایل بودند، زیرا صفت رسول خداجدر قرآن مجید ﴿وَيُزَكِّيهِمۡ﴾ارشاد شده است. اما باز هم حسب استعداد فرق مراتب وجود داشت. حضرت علی در این وصف به قدری برتری داشت که بعد از شیخین منزلت و رتبه او قرار داده شده است.