مطالعه ای در معارف اسلامی

وظیفۀ ما در برابر پیامبران†:

بر هر فرد مسلمان واجب است که به همۀ پیامبران ایمان بیاورد و رسالت شان را تصدیق کند، و میان پیامبران فرق ننماید، و اگر کسی به بعضی از پیامبران ایمان آورد و از بعضی شان انکار کند، و یا بعضی از پیامبران را تصدیق نمود، و عده‌ای را تکذیب کند کافر می‌گردد، چنانچه خداوند جل مجده می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيُرِيدُونَ أَن يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ ٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيَقُولُونَ نُؤۡمِنُ بِبَعۡضٖ وَنَكۡفُرُ بِبَعۡضٖ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُواْ بَيۡنَ ذَٰلِكَ سَبِيلًا١٥٠ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ حَقّٗاۚ﴾[النساء: ۱۵۰-۱۵۱].

ترجمه: «بیگمان آنانی که از خدا و پیامبران او انکار می‌ورزند و می‌خواهند بین خدا و پیامبران او به جدایی قایل شوند و می‌گویند: ما به بعضی ایمان داریم و از برخی دیگر منکر هستیم و می‌خواهند راهی را در وسط این (دو راه) بگیرند، هم ایشان‌اند کافران واقعی».

همچنان بر ما واجب است که ایمان داشته باشیم به اینکه همۀ رسولان خداوند امانت خویش را اداء نمودند و رسالت خود را بر وجه کمال به مردم رساندند، و به صورت واضح و صحیح به مردم شرح و توضیح دادند.

و بر ما لازم است که از رسولان خداوند اطاعت نمائیم و از گفته‌های شان مخالفت نکنیم. زیرا فرمان برداری از رسولان، فرمان برداری از خداوندأگفته می‌شود، چنانچه خداوند می‌فرماید: ﴿مَّن يُطِعِ ٱلرَّسُولَ فَقَدۡ أَطَاعَ ٱللَّهَۖ وَمَن تَوَلَّىٰ فَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظٗا٨٠﴾[النساء: ۸۰].

ترجمه: «هر کی پیامبر را فرمان می‌برد او واقعاً خداوند را فرمان برده است و کسی که اعراض می‌کند پس ما تو را (بحیث) نگهبان برایشان نفرستادیم».

و نیز خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ﴾[النساء: ۶۴].

ترجمه: «ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای اینکه مطابق به فرمان خدا از او اطاعت شود» [۲].

و بر ما واجب است که اعتقاد داشته باشیم بر اینکه پیامبران†کامل‌ترین انسان‌ها از نگاه علم و عمل بوده و صادق‌ترین همۀ انسان‌ها و اعلی‌ترین شان از نگاه اخلاق می‌باشند، و خداوند سبحانه و تعالی ایشان را به فضائل و خوبی‌ها اختصاص داده که هیچ کس به آن نمی‌رسد، و خداوند متعال آن‌ها را از دروغ، خیانت، کتمان و کوتاهی در راه تبلیغ دین و گناهان کبیره و صغیره پاک و مبرا ساخته است. وبه این باور باشیم که همۀ رسولان خداوند متعال از طبقۀ ذکور انسان‌ها بوده‌اند و از فرشته‌ها و زن‌ها هیچگاهی پیامبری مبعوث نگردیده است، چنانچه قرآن مجید می‌فرماید: ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِمۡۖ فَسۡ‍َٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٤٣﴾[النحل: ۴۳].

ترجمه: «و پیش از تو (نیز) جز مردانی را که به ایشان وحی می‌نمودیم نفرستادیم پس اگر آگاهی ندارید از مردم با خبر بپرسید».

و ما به این ایمان داریم که خداوند جل مجده انبیاء†را غیر از طببیعت بشری به طبایع دیگری نیافریده است. و خداوند جل جلاله ایشان را از طبقۀ مردان بر گزیده است و اینکه انبیاء†می‌خوردند، می‌آشامیدند، در بازارها گشت و گذار می‌نمودند، خواب می‌شدند و بیدار می‌گردیدند، می‌نشستند و می‌خیستند، خنده می‌کردند و گریه می‌نمودند. زن و فرزند داشتند، مورد آزار و اذیت کفار قرار می‌گرفتند، و متأثر می‌شدند، و از دنیا رحلت می‌نمودند و گاهی بدون موجب به قتل هم میرسیدند، و به ایشان درد و رنج می‌رسید، و مریض می‌گردیدند، وصحت یاب می‌شدند، و دارای سائر اعراض بشری‌ای که باعث نقص مراتب عالی شان در میان مردم نمی‌گردید بودند. درین رابطه آیات متعددی دلالت می‌کند و از آنجمله این فرمودۀ خداوند متعال است که می‌فرماید: ﴿وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٞ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِ ٱلرُّسُلُۚ أَفَإِيْن مَّاتَ أَوۡ قُتِلَ ٱنقَلَبۡتُمۡ عَلَىٰٓ أَعۡقَٰبِكُمۡۚ وَمَن يَنقَلِبۡ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِ فَلَن يَضُرَّ ٱللَّهَ شَيۡ‍ٔٗاۗ وَسَيَجۡزِي ٱللَّهُ ٱلشَّٰكِرِينَ١٤٤﴾[آل عمران: ۱۴۴].

ترجمه: «نیست محمد مگر پیامبری (بسا) پیامبرانی پیش از او گذشته‌اند. آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود به عقب می‌گردید؟ اگر کسی به عقب خود بر گردد هیچ ضرری به خداوند رسانده نمی‌تواند و به زودی خداوند متعال سپاس گزاران را پاداش می‌دهد».

و خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا قَبۡلَكَ مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّآ إِنَّهُمۡ لَيَأۡكُلُونَ ٱلطَّعَامَ وَيَمۡشُونَ فِي ٱلۡأَسۡوَاقِۗ وَجَعَلۡنَا بَعۡضَكُمۡ لِبَعۡضٖ فِتۡنَةً أَتَصۡبِرُونَۗ وَكَانَ رَبُّكَ بَصِيرٗا٢٠﴾[الفرقان: ۲۰].

ترجمه: «و پیش از تو (نیز) هیچکس از پیامبران را نفرستادیم مگر اینکه ایشان غذا می‌خوردند و در بازار‌ها رفت و آمد می‌کردند و ما بعضی از شما را برای بعضی (وسیله) آزمایش قرار دادیم، (تا دیده شود که) آیا صبر و شکیبایی می‌ورزند؟ و پروردگار تو بینا بوده است».

و خداوند متعال می‌فرماید: ﴿مَّا ٱلۡمَسِيحُ ٱبۡنُ مَرۡيَمَ إِلَّا رَسُولٞ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِ ٱلرُّسُلُ وَأُمُّهُۥ صِدِّيقَةٞۖ كَانَا يَأۡكُلَانِ ٱلطَّعَامَۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ ثُمَّ ٱنظُرۡ أَنَّىٰ يُؤۡفَكُونَ٧٥﴾[المائدة: ۷۵].

ترجمه: «مسیح پسر مریم نیست مگر پیامبری، بدون شک بسا پیامبران پیش از او گذشته است. مادر او زنی راستگوی بود، هر دوی شان طعام می‌خوردند ببین که چطور برای ایشان آیات خود را بیان می‌کنیم و باز ببین که آن‌ها چگونه از حق باز داشته می‌شوند».

قال رسول الله ج: «ولكنی أصوم وأفطر، وأصلی و أرقد وأتزوج النساء».

رسول خدا جفرمود: «و من هم روزه می‌گیرم، وهم نمی‌گیرم، و نماز می‌خوانم و خواب هم می‌شوم، و زنان را به نکاح می‌گیرم».

وآنحضرت جمریض هم می‌گردید و درد و رنج به ایشان هم می‌رسید، و احساس سردی و گرمی هم می‌نمود، و گرسنه و تشنه هم می‌شد، و گاهی غضب به ایشان طاری می‌شد، و زمانی خسته و مانده هم می‌شد، و ازین قبیل چیزهای که باعث نقص در رسالت پیامبران نمی‌گردید به ایشان عارض می‌شد.

ما ایمان داریم به اینکه پیامبران†مالک هیچ چیزی از چیزهایی که از خصوصیات خداوندأمی‌باشد شده نمی‌توانند، و نه هم مالک نفع و ضرر می‌باشند و نه هم تصرفی در کائنات کرده می‌توانند و نه هم غیب را می‌دانند مگر امور غیبی که خداوند ایشان را از آن‌ها با خبر ساخته است، چنانچه خداوند متعال می‌فرماید: ﴿قُل لَّآ أَمۡلِكُ لِنَفۡسِي نَفۡعٗا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ وَلَوۡ كُنتُ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ لَٱسۡتَكۡثَرۡتُ مِنَ ٱلۡخَيۡرِ وَمَا مَسَّنِيَ ٱلسُّوٓءُۚ إِنۡ أَنَا۠ إِلَّا نَذِيرٞ وَبَشِيرٞ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ١٨٨﴾[الأعراف: ۱۸۸].

ترجمه: «بگو (من) به رسانیدن نفع یا ضرری برای خود قادر نیستم، مگر آنچه را خداوند خواسته است. و اگر من غیب می‌دانستم خیری بیشماری بدست می‌آوردم و هرگز به من زیانی نمی‌رسید. نیستم من مگر بیم دهنده و مژده دهنده برای گروهی که ایمان می‌آورند».

و نیز خداوند متعال می‌فرماید: ﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ فَلَا يُظۡهِرُ عَلَىٰ غَيۡبِهِۦٓ أَحَدًا٢٦ إِلَّا مَنِ ٱرۡتَضَىٰ مِن رَّسُولٖ فَإِنَّهُۥ يَسۡلُكُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَمِنۡ خَلۡفِهِۦ رَصَدٗا٢٧﴾[الجن: ۲۶-۲۷].

ترجمه: «(خداوند) دانای غیب (است) پس بر (اسرار) غیبی خود هیچکس را آگاه نمی‌سازد، مگر کسی از رسول را که پسند نماید پس درینحال از پیشروی و پشت سر او پاسدارانی مقرر می‌گرداند».

خداوندأپیامبران†را به خوبی‌ها، برتری‌ها، و فضائل اخلاقی اختصاص داده است که اهلیت گرفتن وحی، و تکلیف گرانباری‌های رسالت را پیدا کنند که تا بتوانند شائسته مقام رهبریت و پیشوایی گردند و تا مردم به دین و دنیای خویش به ایشان اقتداء نمایند.

بر ما واجب است که ایمان داشته باشیم به اینکه پیامبران†را خداوند از هر نقص و عیبی که منافی دیانت و فرمانبری شان از خداوند گردد و یا در تبلیغ رسالت شان خللی وارد کند پاک و مبرا ساخته است. چنانچه خداوند متعال در مورد می‌فرماید: ﴿أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَۚ فَإِن يَكۡفُرۡ بِهَا هَٰٓؤُلَآءِ فَقَدۡ وَكَّلۡنَا بِهَا قَوۡمٗا لَّيۡسُواْ بِهَا بِكَٰفِرِينَ٨٩ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۖ فَبِهُدَىٰهُمُ ٱقۡتَدِهۡۗ قُل لَّآ أَسۡ‍َٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًاۖ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰلَمِينَ٩٠﴾[الأنعام: ۸۹-۹۰].

ترجمه: «آن‌ها کسانی‌اند که به آن‌ها کتاب، شریعت و پیامبری دادیم. اگر این‌ها (اهل مکه) قرآن مجید را تکذیب کنند ما قومی را به آن می‌گماریم که از آن انکار نمی‌کنند، آن‌ها کسانی‌اند که خداوند ایشان را رهیاب ساخت پس بر روش شان اقتداء کن، بگو: در برابر این (تبلیغ) از شما مزدی نمی‌طلبم، این نیست مگر پندی برای جهانیان».

خداوند پیامبران†را در امانت داری، راستکاری، و صداقت فهم و دانش و رساندن تبلیغ وغیره از چیزهائی که برای شان در قیام نمودن به وظیفۀ رسالت وادای امانت ضروری پنداشته می‌شود کامل نموده است.

بر ما واجب است که ایمان داشته باشیم به اینکه خداوندأپیامبران†را به معجزه‌های قوی و نشانه‌های واضح و روشنی که دلالت بر راست بودن رسالت شان نماید تأیید نموده است.

[۲] این گفته به این معنی نیست که ما فعلاً از پیامبران گذشته و کتاب‌های شان پیروی کنیم زیرا کتاب‌های پیامبران گذشته به نزول قرآن عظیم الشان منسوخ گردیده است و پیروی از آن‌ها به هیچ وجه درست نیست و پیامبر اسلام جدر حدیثی می‌فرماید: که اگر موسی÷زنده می‌بود باید متابعت من را می‌کرد، و در واقع پیروی از قرآن مجید و پیامبر بزرگوار اسلام محمد جپیروی از پیامبران گذشته و کتاب‌های که به ایشان نازل شده است می‌باشد. (مترجم)