مقام و منزلت سنت (حدیث) در شریعت:
حدیث شریف مصدر دومی از مصادر شریعت اسلام بشمار میآید، خداوند متعال میفرماید: ﴿وَٱذۡكُرۡنَ مَا يُتۡلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱلۡحِكۡمَةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا٣٤﴾[الأحزاب: ۳۴].
ترجمه: «و آنچه بشما در خانههای شما از آیات خداوند، و حکمت خوانده میشود آن را بیاد گیرید همانا خداوند لطیف و آگاه هست».
و خداوند متعال میفرماید: ﴿وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ﴾[الجمعة: ۲].
ترجمه: «به ایشان کتاب و حکمت را تعلیم میدهد».
امام شافعی رحمه الله تعالی میفرماید: «حکمت احادیث پیامبر خدا جمیباشد، و خداوند ما را به اطاعت و فرمانبری رسول خویش امر نموده است، چنانچه میفرماید: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ٧﴾[الحشر: ۷].
ترجمه: «آنچه را پیامبر برای شما میدهد بگیرید و از آنچه شما را منع میکند منصرف شوید، و از خدا بترسید، واقعاً خداوند سخت مجازات کننده است».
و خداوند متعال میفرماید: ﴿وَأَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ١٣٢﴾[آل عمران: ۱۳۲].
ترجمه: «فرمان خدا و رسول خدا را ببرید تا باشد که مورد رحمت قرار گیرید».
وقال ج: «تركت فيكم أمرين لن تضلوا ما تمسكتم بهما: كتاب الله وسنتي»(بعد از خود میان شما دو چیز را گذاشتم تا زمانی که شما به این دو چیز تمسک بجویید (عمل کنید) گمراه نمیگردید: کتاب خدا و سنت من).
صحابۀ کرامشجهت آگاهی از قرآن مجید به پیامبر اسلام جمراجعت مینمودند، تا آنحضرت جبه ایشان احکام قرآن را تفسیر و بیان نماید، و آنقدر ایشان از رسول خدا جپیروی کامل مینمودند که هر فعل و عملی را که آنحضرت انجام میداند، ایشان نیز انجام میداند و هر فعل و عملی را که آنحضرت ترک میدادند ایشان نیز ترک مینمودند، بدون اینکه ایشان سبب، علت و حکمت آن را بدانند.
عن ابن عمربقال:«اتخذ رسول الله جخاتماً من ذهب فاتخذ الناس خواتيم من ذهب ثم نبذه النبي جفنبذ الناس خواتيمهم» أخرجه البخاري.
از عبد الله پسر عمربروایت شده که گفت:
«رسول خدا جانگشتر طلایی گرفت (پوشید) صحابه هم انگشترهای طلایی گرفتند (پوشیدند) سپس آنحضرت جانگشتر خود را دور انداخت، صحابه هم انگشترهای خود را دور انداختند» این حدیث را امام بخاری روایت نموده است.
وقد سأل رسول الله جمعاذاً فقال له: «كيف تقضي إذا عرض لك قضاء؟» قال: أقضي بكتاب الله، قال: «فإن لم يكن في كتاب الله» قال: فبسنة رسول الله..... الحديث.
رسول الله جاز معاذسسؤال کرد برایش فرمود: «چگونه در مسئلهای حکم میکنی وقتی که بتو پیش کرده شود؟ معاذ گفت: به کتاب خدا، رسول خدا فرمود: «اگر به کتاب خدا حکم آن را نیافتی» معاذ گفت: به حدیث رسول خدا.