مطالعه ای در معارف اسلامی

۹- عاقبت ظلم

عن عبد الله بن عمربقال: قال رسول الله ج: «الظلم ظلمات يوم القيامة» متفق علیه.

از عبد الله پسر عمربروایت شده که: آنحضرت جفرمود: ظلم تاریکی‌های روز قیامت است.

در حدیث مبارک مردم از ظلم بر حذر ساخته شده وبر عدل که ضد ظلم است ترغیب وتشویق گردیدند. شریعت اسلام همۀ آن عدل است. اسلام پیروان خود را به عدل امر و از ظلم نهی می‌نماید، چنانچه خداوند می‌فرماید: ﴿قُلۡ أَمَرَ رَبِّي بِٱلۡقِسۡطِۖ﴾[الأعراف: ۲۹].

ترجمه: «بگو پروردگار من به انصاف امر کرده است». ونیز خداوند متعال می‌فرماید: ﴿۞إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ﴾[النحل: ۹۰].

ترجمه: «همانا خداوند به انصاف امر می‌کند»، و خداوندأمی‌فرماید: ﴿ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يَلۡبِسُوٓاْ إِيمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ٨٢﴾[الأنعام: ۸۲].

ترجمه: «وکسانی که ایمان آوردند وایمان خود را به شرک نیالودند ایشان‌اند که (براستی) در امن‌اند وهم ایشانند که هدایت شده‌اند».

اصول و فروع ایمان، باطن و ظاهر آن، عدل است و عکس آن ظلم است، اصل و اساس و اعلی‌ترین مراتب عدل اقرار بوحدانیت خداوند و خالص ساختن توحید برای خدا است. و ایمان به صفات و اسماء حسنی خداوند، و خالص گردانیدن دین و عبادت برای خدا است و بزرگترین و شدید‌ترین ظلم شریک گرفتن به خداوندأاست چنانچه خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلشِّرۡكَ لَظُلۡمٌ عَظِيمٞ١٣﴾[لقمان: ۱۳].

ترجمه: «واقعاً شرک ظلم بزرگی است» زیرا عدل نهادن هر چیز به جای مناسب آن، وپای بند بودن به فرائض وواجبات، وظلم عکس آن است».

از بزرگترین حقوق و مهمترین واجباتی که خداوند بالای بندگان خویش دارد اینست که او را بشناسند، و خاص او را عبادت نمایند، و به او هیچ چیزی را شریک نسازند، سپس به اصول وشرائع اسلام مانند نماز، زکات، روزه، حج پای بندی نمایند، و در راه خدا جهاد بدنی ولسانی نمایند، و توصیه به حق و صبر کنند.

وخلل وارد کردن به چیزی ازین امور ظلم گفته می‌شود، واز جملۀ عدل پای بند بودن به حقوق پیامبر جاست مانند: ایمان آوردن به آنحضرت، ومحبت شان را بدل پروراندن، و محبت شان را بر محبت سائر مردم ترجیح دادن است. همچنان اطاعت و فرمانبری از ایشان و احترام وتجلیل از مقام آنحضرت و تقدیم نمودن اوامر و گفته‌های شان بر گفته‌های مردم است. و از بزرگترین ظلم اینست که شخص در حقوق پیامبر جکوتاهی کند پیامبریکه به مسلمانان از خود شان اولی تر، مهربانتر و مشفق‌تر می‌باشد وهر چیزی که به مسلمانان از مسائل دین رسیده است توسط آنحضرت رسیده است. و از انواع عدل احسان نمودن به والدین، بجا نمودن صلۀ رحم، و اداء نمودن حقوق احباء و دوستان وزیر دستان انسان است و کوتاهی نمودن درین امور ظلم گفته می‌شود، و از جملۀ عدل اداء نمودن هر یک از همسران حق همسر دیگر است. وکسی که درین امر کوتاهی کند ظالم گفته می‌شود و ظلم میان مردم انواع و اقسام زیادی دارد که در خطبۀ حجة الوداع از آن‌ها چنین تذکر رفته است: «إن دماءكم وأموالكم وأعراضكم عليكم حرام كحرمة يومكم هذا في شهركم هذا في بلدكم هذا».

ترجمه: «همانا خونهای شما و مال‌های شما وآبروی شما، بر شما حرام است مانند حرمت این روز شما، درین ماه شما و درین شهر شما».

ظلم به تمام انواع خود از تاریکی‌های روز قیامت بشمار می‌آید و هر شخص به اندازۀ ظلمی که مرتکب شده است مجازات می‌گردد. و به مظلوم‌ها از نیکی‌های ظالم‌ها داده می‌شود. و اگر برای ظالم‌ها حسناتی نبود، ویا حسنات شان تمام شده بود از گناهان مظلومان بالای ظالمها انداخته می‌شود.

عدل همه‌اش در روز قیامت نور است. چنانچه خداوند متعال می‌فرماید: ﴿يَوۡمَ تَرَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ يَسۡعَىٰ نُورُهُم بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَبِأَيۡمَٰنِهِمۖ بُشۡرَىٰكُمُ ٱلۡيَوۡمَ جَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ١٢﴾[الحدید: ۱۲].

ترجمه: «(یاد کن) روزی را که مردان مسلمان وزنان مسلمان را می‌بینی که نور شان در جلو شان واطراف شان می‌شتابد (وبرای شان گفته می‌شود( مژده باد بر شما، امروز نصیب شما باغهای است که زیر (درختان) آن‌ها جویبار‌ها جریان دارد و در آن جاودانه بسر می‌برید واین است همان پیروزی بزرگ». خداوند جل مجده ظلم را بر نفس خویش حرام نموده است، و آن را در میان بنده‌های خود نیز حرام ساخته است. خداوند در افعال وگفتار ومجازاتش به حق است. و این عدل گفته می‌شود، و به بندگان خود راه مستقیم را نشان داده است که منتهی‌اش عدل است، و کسی که از صراط مستقیم عدول کند او در واقع به ظلم و ستم میلان نموده ظلمی که سر انجامش دوزخ است.