مطالعه ای در معارف اسلامی

۷- پاداش از جنس عمل است

عن أبي صبرمةسقال: قال رسول الله ج: «من ضارًّ ضارًّ الله به، ومن شاق شق الله عليه» رواه الترمذی وابن ماجه.

ترجمه: از ابو صبرمهسروایت شده که:

آنحضرت جفرمود: «کسی که (به دیگران) ضرر رساند خداوند بوی ضرر می‌رساند، وکسی که (به دیگران) سخنی کند خداوند به او سختی می‌کند». این حدیث را امام ترمذی وابن ماجه روایت کرده‌اند.

اصل اول: پاداش هر انسان از جنس عملش صورت می‌گیرد. به این معنی که اگر عملش خیر باشد پاداش وی نیز خیر می‌باشد، و اگر عملش شر باشد مجازاتش نیز شر می‌باشد. واین از حکمت خداوند بوده و قابل ستایش است ازینرو اگر انسان عملی را انجام دهد که خداوند آن عمل را دوست داشته باشد خداوند آن شخص را نیز دوست می‌داشته باشد، و اگر عملی را انجام دهد که خداوند آن عمل را نمی‌پسندد خداوند نیز او را مورد پسند خویش قرار نمی‌دهد. وکسی که بر مسلمانی آسانی کند خداوند بر او در دنیا و آخرت آسانی می‌کند، و کسی که مشکل مسلمانی را حل کند خداوند در برابر آن مشکلی از مشکلات روز قیامت او را حل می‌سازد. وخداوند در بر آوردن حاجت بنده خود است تا زمانی که بنده در صدد بر آوردن نیازمندی وحاجت برادرش باشد. به همین قسم کسی که به مسلمانی ضرر رساند خداوند به وی ضرر می‌رساند، وکسی که همراه خداوند مکر وحیله کند خداوند نیز با او مکر وحیله می‌کند، وکسی که بدیگران سختی کند خداوند نیز بر وی سختی می‌کند. همین نوع مثال‌های دیگری هم در داخل این اصل وجود دارد.

اصل دوم: منع بودن ضرر رساندن بدیگران ومتحمل شدن ضرر از غیر.

وقاعدۀ کلی است که آنحضرت جمی‌فرماید: «لا ضرر ولا ضرار»نه بدیگران ضرر برسان ونه هم ضرر دیگران را تحمل نما. واین گفته همۀ انواع ضرر‌ها را شامل می‌شود. ضرر به یکی از این دو امر باز گشت می‌کند، یا مصالحی ترک می‌گردد، ویا به وجه از وجوه ضرری عائد حال شخص می‌شود. اگر مردم مستحق ضرر نباشند نباید به ایشان ضرر رسانده شود. بلکه بر هر انسان واجب است که ضرر واذیت خویش را حتی الوسع از مردم باز دارد.