مطالعه ای در معارف اسلامی

سوم- فرزند صالح:

خواه فرزند خودش باشد ویا فرزند فرزندش، ویا دخترش، خواهی از طبقۀ ذکور باشد ویا اناث، پدرش از نیکوکاری و دعای فرزندش مستفید می‌گردد. و فرزند در همۀ اوقات برای والدینش دعای آمرزش و مرحمت می‌نماید. واز خداوند می‌خواهد که درجات شان را بلند گرداند، وبه پاداش شان بیفزاید. مطالب این حدیث مبارک در مضمون این آیۀ مبارکه تذکر گردیده که می‌فرماید: ﴿إِنَّا نَحۡنُ نُحۡيِ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَنَكۡتُبُ مَا قَدَّمُواْ وَءَاثَٰرَهُمۡۚ وَكُلَّ شَيۡءٍ أَحۡصَيۡنَٰهُ فِيٓ إِمَامٖ مُّبِينٖ١٢﴾[یس: ۱۲].

ترجمه: «همانا مرده‌ها را زنده می‌گردانیم واعمالی را که از خود بیشتر فرستاده‌اند و (نیز) آثاری را که به عقب خود گذاشته‌اند (همۀ آن‌ها را) در کتاب روشن احصائیه گرفته‌ایم».

اعمالی که از بیش فرستادند: همان اعمال حسنه وسیئه‌ای است که انجام داده‌اند. آثاری را که به عقب خود گذاشته‌اند: چیزهای است که به اعمال شان مرتب می‌گردد اما دیگران آن‌ها را انجام داده‌اند ویا از آن‌ها نفع برداشته‌اند وتمام چیزهایی که به شخص از آثار عملش می‌رسد سه چیز است:

۱- اموری است که دیگران به آن عمل نمودند لکن عمل شان به سبب ارشاد ورهنمایی و توصیات این شخص صورت گرفته است.

۲- اموری است که دیگران از آن‌ها نفع برداشته مگر ایشان در انجام دادن این امور خیر بوی اقتداء نموده‌اند.

۳- اموری است که دیگران به آن‌ها عمل نمودند اما ثواب آن عمل را به وی اهداء کرده‌اند، و یا صدقه‌ای است که از عوض وی پرداختند، و یا برایش دعا نمودند، خواه این عمل توسط اولاد‌های حقیقی وی صورت گرفته باشد، و یا توسط اولادهای روحی و معنوی‌اش. آنانی که از وی علم فرا گرفتند وبه ارشادات ورهنمایی‌هایش عمل نمودند. و یا آن‌ها از اقارب و دوستانش و یا عموم مسلمانان بوده‌اند. که به اندازۀ مقامش در اسلام و به قدر خیر و نفعی که از وی به ایشان رسیده است به وی نثار نموده‌اند. ویا این شخص سبب فعل خیر در جامعه و محیط شده است که خداوند بواسطۀ این عملش محبت وی را در دل‌های مردم انداخته است. وبه همان اندازه آثاری را مرتب ساخته است که از آنجمله دعا وآمرزش خواستن مردم به وی می‌باشد. و تمام این چیز‌ها در مفهوم حدیث مبارک داخل می‌شود. گاهی انسان در انجام دادن یک عمل حایز چنیدن منافع می‌گردد مانند فرزند صالح عالمی که به کوشش و سعی پدرش عالم گردیده است و مانند کتاب‌های دینی‌ای که جهت منافع مردم وقف ویا هبه نموده است.

از حدیث مبارک استدلال به ترغیب به زواج می‌گردد که ثمرۀ این زواج پیدا شدن اولاد صالح، وبدست آوردن مصالح دیگر می‌گردد. مانند صالحه شدن همسر و تعلیم دادن وی تا خودش و دیگران از وی نفع بردارند.