باب (۵۴): نباید، غلام و کنیز خود را با عبارت «عبدي وأمتي» (بنده من, کنيز من) صدا کرد [۱۹۹].

از ابو هریره سروایت است که رسول الله صفرمود: «لا يَقُلْ أَحَدُكُمُ: أَطْعِمْ رَبَّكَ، وَضِّئْ رَبَّكَ وَليَقُل: سَيِّدِي ومَوْلايَ وَلا يَقُلْ أَحَدُكُمْ عَبْدِي, أَمَتِي وَلْيَقُلْ فَتَايَ, فَتَاتِي, غُلامِي». (مسلم).

«هیچ کس از شما به غلامش نگوید: برای پروردگارت غذا بیار یا آب وضو فراهم کن. بلکه بگویند: آقا و سرور. همچنین، غلامان و کنیزان خود را باکلمۀ «عبد» و «أمه» صدا نکنید بلکه با کلمات «فتا و فتات» (یعنی پسر جوان، دختر جوان و هم بمعنی غلام و کنیز می‌باشد) و با کلمۀ غلام، صدایشان بکنید» [۲۰۰].

خلاصه آنچه در این باب بیان شد:

۱ـ نهی از گفتن: «عبدي وأمتي»(یعنی بندۀ من).

۲ـ غلام به صاحبش نگوید: ربّی (پروردگار یا ارباب من). و برای غلام گفته نشود: به اربابت غذا بده.

۳ـ صاحبان به غلامان خود بگوید: فتای و فتاتی و غلامی (غلام من ـ کنیز من).

۴ـ غلامان به صاحبان خود بگوید: سیدی و مولای (آقای من).

۵ـ رعایت شئون توحید حتی در کلمات و الفاظ.

[۱۹۹] علت نهی، مشخص است. بی‌تردید بشر، عبید و بندگان الله، می‌باشند. واین عبدیت حقیقی چه قهراً و چه بالاختیار، حاصل است. زیرا فقط او پروردگار و متصرف است نه کسی دیگر. بنابراین اگر کسی بگوید: عبدی و امتی، در واقع چیزی را که به خدا اختصاص دارد، به سوی خود نسبت داده‌است. که چنین چیزی، ‌بی‌ادبی نسبت به الله محسوب می‌شود و نزد اکثر علما، نا جایز و نزد بعضی مکروه است. [۲۰۰] «لا يَقُلْ أَحَدُكُمُ: أَطْعِمْ رَبَّكَ» یعنی به خود لقب «ربوبیت» ندهید. و این نهی، نزد برخی برای تحریم است و نزد بعضی برای کراهیت است. و قول صحیح این است که جایز نمی‌باشد, بحر حال کسیکه می‌خواهد رعایت ادب بکند، باید از اینگونه القاب بپرهیزد. گرچه اضافه نمودن «رب» به سوی چیزی دیگر مانند: رب الدار و غیره اشکالی ندارد. همچنین است حال کلمات: عبد و أمه، زیرا عبودیت مطلق از آن الله می‌باشد. و در پایان،‌کلمات سید و مولا را که تقریباً بمعنی آقا و سرور می‌باشند، عنوانی برای صاحبان و کلمات «فتی و فتات» و غلام را عنوانی برای خدمه‌ها پیشنهاد فرمود.