باب (۶۱): آنچه در مورد مجسمه سازان آمده است [۲۱۲].

از ابوهریره سروایت است که رسول الله صفرمود: «قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذَهَبَ يَخْلُقُ كَخَلْقِي, فَلْيَخْلُقُوا ذَرَّةً أَوْ لِيَخْلُقُوا حَبَّةً أَوْ شَعِيرَةً». [متفق علیه]. «الله سبحان وتعالی، می‌فرماید: چه کسی ظالمتر است از کسی که می‌خواهد، مانند من مخلوق، بیافریند. (اگر کسی می‌تواند) پس ذره‌ای یا دانه‌ای و یا یک دانه جو بیافریند».

«و از عایشه روایت است که رسول الله صفرمود: «أشدّ النّاس عذاباً يومَ القيامة الذَّين يُضاهِئون بِخلقِ الله».

بدترین و شدیدترین عذاب روز قیامت از آن کسانی است که در آفرینش با خدا، مماثلت می‌کنند» [۲۱۳].

در حدیث ابوهریره سآمده است که ظالمترین فرد، کسی است که در آفرینش،‌ با خدا مماثلت می‌کند. و این، ظن و گمانی بیش نیست زیرا در واقع کسی توانایی برابری با الله را ندارد بخاطر همین است که خداوند می‌فرماید: اگر راست می‌گویید: پس ذره‌ای و دانه و جوی بیافرینید.

و از ابن عباس روایت است که رسول الله صفرمود: «كُلُّ مُصَوِّرٍ فِي النَّارِ, يُجْعَلُ لَهُ بِكُلِّ صُورَةٍ صَوَّرَهَا نَفْس يُعَذِّبُ بها فِي جَهَنَّمَ». ( بخاری و مسلم). «جای هر مصوِّر در آتش است، هر تصویری که ساخته است، بصورت موجود زنده‌ای در می‌آید و او را در دوزخ بوسیلۀ آن، عذاب می‌دهند».

همچنین از ابن عباس، مرفوعاً روایت است: «مَنْ صَوَّرَ صُورَةً في الدنيا؛ كُلِّفَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَنْ يَنْفُخَ فِيهَا الرُّوحَ وَلَيْسَ بِنَافِخٍ». (بخاری و مسلم).

«هر کس در دنیا تصویری ساخته است، در آنجا او را موظف می‌کنند که در آن، روح بدمد و او قادر به چنین کاری نخواهد بود» [۲۱۴].

از ابو الهیاج روایت است که می‌گوید: علی سبه من گفت: آیا تو را برای انجام کاری که رسول الله صمرا برای انجام آن فرستاده بود، نفرستم؟ رسول الله ص، فرمود: «لا تَدع صورةً إلا طَمستها ولا قَبراً مُشرفاً إلا سويته». (مسلم).

«هیچ تصویری را نگذار مگر آنرا نابود کن و هیچ قبر مرتفعی نگذار مگر آنرا با خاک مساوی کن» [۲۱۵].

خلاصه آنچه در این باب بیان شد:

۱ـ مجازات سنگین برای تصویر برداران و مجسمه سازان.

۲ـ بیان علت آن که, عبارت است از جسارت و بی‌ادبی نسبت به خدا، چنانکه فرمود:

«چه کسی ظالم‌تر از آن کسی است که می‌خواهد، مانند من دست به آفرینش بزند».

۳ـ تذکر به این مطلب که او، توانا و بندگان ناتوان‌اند. حتی ذره و دانه‌ای نمی‌توانند بیافرینند.

۴ـ تصریح این مطلب که سخترین عذاب، قیامت متعلق به آنان است.

۵ـ‌ در مقابل هر تصویری که ساخته است، موجودی در دوزخ آفریده می‌شود که بوسیلۀ آن موجود، شکنجه داده می‌شود.

۶ـ موظف می‌شود که در آن، روح بدمد.

۷ـ به ما امر شده که هر جا تصویر و مجسمه‌ای دیدیم، آنرا نابود کنیم.

[۲۱۲] «مصور» به کسی می‌گویند که با دست شکل و صورتهائی می‌سازد. و این کار، دو نوع اشکال دارد: تندیسگر، که با دست به نوعی تشابه با خالق می‌زند و مانند او به آفرینش می‌پردازد. دوم اینکه، تصویرها و مجسمه‌ها وسیله‌ای برای شرک ورزیدن به خدا می‌باشند. چنانکه بسیاری از مشرکین عهد سابق بوسیلۀ تصویرها و مجسمه‌ها شرک می‌ورزیدند و بخاطر حساسیتی که در دین مبین اسلام نسبت به شرک وجود دارد، طبعاً با تصویر و مجسمه، بعنوان ابزارهای شرک، سازگاری نخواهد داشت. [۲۱۳] اما مفهوم حدیث، عایشه چنین بود که سخت‌ترین عذاب قیامت به کسی اختصاص دارد که خود را همچون خدا، آفریننده می‌داند. و چنین گمانی کفر اکبر است. البته در صورتی که دارای یکی از این دو حالت باشد: ۱ـ بتی بسازد با علم به اینکه مورد پرستش قرار خواهد گرفت. ۲ـ و اینکه تصویر و مجسمه یا نقاشی‌ای بسازد و خیال بکند: از آنچه خدا آفریده، بهتر است. حدیث فوق را علما بر همین حمل کرده‌اند. البته تصویرسازی و مجسمه‌تراشی از گناهان کبیره می‌باشند و کسانی که با این چیزها سر و کار دارند، نفرین شده و به عذاب دردناک وعده داده شده‌اند. [۲۱۴] از حدیث ابن عباس، بر می‌آید که تصویرهای حیوانات و انسانها ممنوع می‌باشند. [۲۱۵] از مفهوم حدیث علی، بر می‌آید که علت اصلی حرمت تصویر و مجسمه‌سازی همان وسیلۀ شرک بودن آنست، چنانکه حکم آن با حکم قبرهای مشرف که وسیلۀ بارز شرک و گاهی محل شرک می‌باشند، یکسان است.