باب (۱۰): پیرامون ذبح کردن حیوان برای غیر الله [۴۱].

خداوند می‌فرماید: ﴿قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٦٢ لَا شَرِيكَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ ١٦٣﴾[الانعام: ۱۶۲-۱۶۳].

«بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوند پروردگار جهانیان است. همتایى براى او نیست; و به همین مامور شده‏ام; و من نخستین مسلمانم» [۴۲].

همچنین می‌فرماید: ﴿فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ ٢﴾[الکوثر:۲].

«پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن» [۴۳].

همچنین از علی سروایت است که رسول الله صفرمود: «لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ذَبَحَ لِغَيْرِ اللَّهِ، لَعَنَ اللَّهُ مَنْ لَعَنَ وَالِديه، لَعَنَ اللَّهُ مَنْ آوَا مُحْدِثًا لَعَنَ اللَّهُ مَنْ غَيَّرَ مَنَارَ الأَرْضِ». (مسلم).

«نفرین خدا بر کسی باد که برای غیر الله ذبح بکند و نفرین خدا بر کسی که پدر و مادر خود را نفرین می‏کند ونفرین خدا بر کسیکه خائنی را پناه بدهد و نفرین خدا بر کسیکه حدود زمین را تغییر بدهد» [۴۴].

از طارق بن شهاب روایت است که رسول الله صفرمود: «دَخَل الجنَّة رجُلٌ في ذُبابٍ ودَخَل النَّار رَجُلٌ في ذباب» قالوا وكيف ذلك يا رسول الله؟ قال مرَّ رجُلان على قومٍ لهم صَنَمٌ لا يَجُوزُه أحد حتى يُقرِّبَ له شيئا، فقالوا لأحدهما: قَرِّب قال: ليس عندي شي اُقرِّبُ قالوا له: قرِّب ولو ذُباباً، فقرَّب ذُبابا، فخلُّوا سبيله، فَدَخل النّار وقالوا الآخر: قرِّب. فقال: ما كنتُ لا قرِّب لأحدٍ شيئاً دون الله فَضَربوا عُنُقه، فَدَخَل الجنّة». (احمد).

«مردی بخاطر مگسی به بهشت و مردی بخاطر مگسی به دوزخ رفت. پرسیدند چگونه؟ فرمود: دو مرد از کنار قومی گذشتند که بتی داشتند. و معمول بود که هیچکس از آنجا نمی‏گذشتند مگر نذر می‏کرد. به یکی از آنان گفتند: نذرانه‏ای پیش کن. گفت: چیزی ندارم. گفتند: مگسی نذر کن. قبول کرد و مگسی نذر کرد. رهایش کردند. و با این عمل (سرانجام) به دوزخ رفت. به نفر دوم گفتند: نذرانه‏ای پیش کن. گفت: من تاکنون برای غیر الله نذر نکرده‌ام. آنها گردن او را زدند و بدینصورت شهید شد و به بهشت رفت» [۴۵].

خلاصه آنچه در این باب بیان شد:

۱ـ تفسیر آیۀ: ﴿قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي﴾

۲ـ تفسیر آیۀ: ﴿فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ ٢﴾

۳ـ نخستین نفرین متعلق به کسی است که برای غیر الله ذبح بکند.

۴ـ نفرین بر کسیکه پدر و مادرش را نفرین بکند یعنی پدر و مادر کسی دیگر را نفرین بکند و او در جواب، پدر و مادر او را نفرین نماید.

۵ـ نفرین بر کسیکه اهل بدعت یا خائنی را پناه بدهد.

۶ـ نفرین بر کسیکه حدود مشخص زمین را به نفع خود تغییر بدهد.

۷ـ فرق میان نفرین بخاطر گناه بخصوصی و نفرین بخاطر سایر معاصی و گناهان.

۸ـ داستان مگس که پیامدهای بزرگی داشت.

۹ـ بخاطر مگسی که مجبوراً قربانی کرده بود، به دوزخ رفت.

۱۰ـ عمل شرک‏آمیز در دل مؤمنان چقدر زشت است که حاضر شد کشته شود ولی شرک نورزید.

۱۱ـ نفر اول نیز مسلمان بود زیرا در حدیث آمده است که بخاطر همان مگس به دوزخ رفت.

۱۲ـ حدیثِ داستان مگس، مؤید حدیث دیگری است که رسول الله صفرمود: بهشت و دوزخ از بند کفش شما به شما نزدیکتر می‌باشند.

۱۳ـ در اصل آنچه در قلب وجود دارد معتبر است حتی بت‏پرستان نیز اینرا می‏دانستند.

[۴۱] این بحث، در مورد وعید ذبح نمودن برای غیر الله است. و اینکه این عمل شرک به خداوند است. ذبح: یعنی ریختن خون. در ذبح کردن دو چیز مهم است و اساس این بحث نیز بر آنها است. ۱ـ گرفتن نام کسی هنگام ذبح کردن. ۲ـ هدف از ذبح کردن. گرفتن نام کسی هنگام ذبح کردن بمعنی کمک گرفتن از آن شخص است مثلاً وقتی شما می‌گوئید: بسم الله. یعنی کمک می‌گیرم و تبرک حاصل می‌کنم از نام الله. و اما هدف ذبح کردن، همان جنبۀ عبادی و نیت تقرّب است. پس جمعا چهار صورت وجود دارد. ۱ـ هنگام ذبح کردن نام الله گرفته شود و هدف هم خشنودی او باشد. و این عین توحید و عبادت است. بنابر این در جائی که هدف از ذبح کردن حیوان، تقرب الی الله باشد باید هم نام خدا را بگیرد و هم نیت تقرب را داشته باشد مانند قربانی عید أضحی و عقیقه و خیرات. اگر چنانچه عمداً نام الله را نگرفت، حیوان ذبح شده حرام می‌گردد. اما اگر هدف از ذبح نمودن حیوان، تقرب إلی الله نبود بلکه برای میهمانی کسی و یا به نیت گوشت خوری، آنرا ذبح می‌کرد، این هم اشکالی ندارد، فقط نام الله را باید بگوید. ۲ـ هنگام ذبح کردن، نام الله را بگیرد ولی هدف خشنودی غیر الله باشد. مثلاً با زبان بگوید: به نام خدا و در دل، فلان ولی و پیغمبر و صاحب قبر را نیت بکند و خون را بخاطر او بریزد. این کار شرک است زیرا خون آن حیوان، بخاطر تعظیم غیر الله ریخته شده است. و آنچه امروز در مراسم بعضی از شخصیتهای مذهبی و سیاسی و در جلوی قدم آنها ذبح می‌شود از همین قبیل است. گر چه نام الله بر آنها گرفته می‌شود. ولی علما گوشت اینگونه حیوانات را حرام می‌دانند بخاطر اینکه خون آنها برای تعظیم آن شخص ریخته می‌شود و نه برای مهمانی او. و باید دانست که شایسته نیست از بندگان بدینصورت تجلیل شود زیرا ریختن خون فقط برای تجلیل و تعظیم الله جایز است که خونها را در رگها جاری ساخته است. ۳ـ اینکه هم نام غیر الله بر آن گرفته شود و هم نیت تقرب غیر الله بشود. مثلاً بگوید: بنام مسیح و در دل نیز خشنودی او را نیت بکند. یا بنام حسین سو بنام زینب لو بنام علی سو بنام عبد القادر جیلانی رحمه الله و .... و خوردن غذاهایی که در روز عاشورا و دیگر مناسبات بنام حسین و دیگران درست می‌شود جایز نمی‌باشد و خوردن آن حرام می‌باشد, زیرا قربانی آنها بخاطر غیر الله بوده است. کسی که چنین بکند هم مرتکب شرک در عبادت شده و هم مر تکب شرک در استعانت شده است. ۴ـ ذبح بنام غیر الله باشد و هدف خشنودی الله باشد. گرچه این نوع خیلی کم اتفاق می‌افتد ولی باز هم کسانی که چنین می‌کنند، مرتکب شرک شده‌اند. خلاصه اینکه گرفتن نام غیر الله هنگام ذبح، ‌شرک در استعانت، ‌و نیت تقرب به غیر الله، شرک در عبودیت است. بنابر این، اللهأمی‌فرماید: ﴿وَلَا تَأۡكُلُواْ مِمَّا لَمۡ يُذۡكَرِ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَإِنَّهُۥ لَفِسۡقٞۗ وَإِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ لَيُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِيَآئِهِمۡ لِيُجَٰدِلُوكُمۡۖ وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّكُمۡ لَمُشۡرِكُونَ ١٢١﴾[الأنعام: ۱۲۱]. «و از آنچه نام خدا بر آن برده نشده، نخورید! این کار گناه است; و شیاطین به دوستان خود مطالبى مخفیانه القا مى‏کنند، تا با شما به مجادله برخیزند; اگر از آنها اطاعت کنید، شما هم مشرک خواهید بود». [۴۲] ﴿قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي﴾این آیه دلالت به این دارد که قربانی و نماز دو عبادت‏اند و فقط خداوند شایسته است که این عبادتها برای او انجام گیرد. ﴿لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ﴾لام بمعنی استحقاق است ﴿لَا شَرِيكَ لَه﴾یعنی در هیچ یک از این عبادات (نماز و قربانی)، شریکی ندارد. و نباید در نماز یا در ذبح حیوان به سوی کسی دیگر متوجه شد. فقط خدا، این شایستگی را دارد. و اوست صاحب ملکوت اعظم. [۴۳] ﴿فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ ٢﴾نماز و قربانی دو عبادت‏اند: و عبادت یعنی هر عمل و گفتار و کردار ظاهری و باطنی‏ای که خداوند می‏پسندد و با آن خشنود می‌گردد. نماز یکی از اوامر خدا است. پس نزد وی محبوب و پسندیده است. همچنین قربانی از دستورات خداوند است پس او بدان راضی می‌شود و آنرا می‏پسندد. [۴۴] و در حدیث علی سآمده است که نفرین الله بر کسیکه برای غیر الله ذبح می‌کند. یعنی بنام غیر الله و برای تقرب به وی و تعظیم او، چنین می‌کند. «لعن» یعنی طرد نمودن و دور ساختن از رحمتهای الله. و هر گاه فاعل این فعل خود الله باشد. پس معنی چنین است: که از رحمت‏های خاص خود، او را دور ساخته است. زیرا رحمت‏های عامۀ خدا، مسلمان و کافر و تمامی مخلوقات را در بر می‌گیرد. ضمناً باید دانست که هر گناهی که برای آن لعن و نفرین بیان شده است، از گناهان کبیره محسوب می‌شود. البته ذبح لغیر الله که، کاملاً آشکار است که از گناهان کبیره می‌باشد، زیرا شرک به خدا است که صاحبش شایستۀ لعن و نفرین و دور شدن از رحمتهای الله می‌باشد. [۴۵] حدیث طارق بن شهاب بیانگر این مطلب است که ذبح برای غیر الله، شرک اکبر می‌باشد و صاحبش مستحق دوزخ می‌گردد. از حدیث اینطور بر می‏آید شخصی که برای غیر الله قربانی کرد, از روی اجبار نبوده است. وقتی با تقدیم مگس بی‏ارزشی برای غیر الله، انسان مستحق آتش دوزخ می‌گردد، پس با تقدیم چیزهای مهم و گرانقیمت بطریق اولی و بیشتر مستحق عذاب می‌گردد. البته یکی از خصوصیات امت محمد صاینست که اگر مجبوراً و از روی اکراه مرتکب کفر و شرکی بشود، کافر نمی‌گردد.