باب (۴۴): اگر کسی بگوید آنچه الله و تو بخواهی.

از قتیله روایت است که مردی یهودی نزد رسول الله صآمد و گفت: شما (مسلمانان) شرک می‌ورزید، چون می‌گویید: «ما شاء الله وشئت». (هر چه خدا و تو بخواهی) و می‌گویید: سوگند به کعبه. از آن پس رسول الله ص، مسلمانان را دستور داد که اگر خواستند، سوگند بخورند، بگویند: و ربِّ الکعبه (یعنی سوگند به پروردگار کعبه) و بگویند: «ما شاء الله ثمَّ شئت». یعنی: «آنچه الله سپس تو بخواهی». (نسائی با تصحیح).

همچنین در نسائی از ابن عباس روایت شد که مردی به رسول الله ص، گفت: «آنچه الله و تو بخواهی». رسول الله صفرمود: «أجعلتني لله ندَّا؟». آیا مرا با الله شریک ساختی. اینطور بگو: «ما شاء الله وحده». یعنی هر چه فقط الله بخواهد [۱۸۰].

و از طفیل که برادر مادری عایشه می‌باشد، روایت است که می‌گوید: در خواب دیدم که بر گروهی از یهود گذرم افتاد. گفتم: شما اگر نمی‌گفتید: عزیر فرزند الله است، مردمان خوبی بودید. آنها گفتند: شما نیز اگر نمی‌گفتید: هر چه خدا و محمد صبخواهند، مردمان خوبی بودید. سپس از کنار گروهی از نصارا، گذشتم و گفتم: شما اگر نمی‌گفتید: مسیح، فرزند الله است، آدم‌های خوبی بودید. آنها گفتند: شما نیز اگر نمی‌گفتید: ما شاء الله وشاء محمد، مردمان خوبی بودید. صبح که از خواب بیدار شدم، خوابم را برای مردم تعریف کردم. سپس نزد رسول الله صرفتم و ایشان را در جریان گذاشتم. فرمود: کسی را خبر کرده‌ای؟ گفتم: بلی. آنگاه خدا را سپاس گفت و فرمود: طفیل خوابی دیده و برای بعضی از شما آنرا تعریف کرده ‌است، ‌شما سخنی می‌گفتید و من شما را از آن، منع نمی‌کردم. از این پس مگوئید که: «ما شاء الله وشاء محمد».بلکه بگوئید: ما شاء الله وحده.یعنی هر چه فقط الله بخواهد. (احمد) [۱۸۱].

خلاصه آنچه در این باب بیان شد:

۱ـ شناخت یهود و نصارا از شرک اصغر.

۲ـ درک واقعیت در حالی که پیرو خواهشات نفسانی باشد.

۳ـ وقتی رسول الله صبه کسیکه گفته بود هر چه خدا و محمد صبخواهد فرمود: «أجعلتني لله ندّا»؟

(آیا مرا با خدا شریک ساختی؟). پس حال کسیکه چنین بسراید چیست؟

في دنيا وآخرتي أنت معتمدي
يا رسول الله خذ بيدي

ای رسول الله، تو تکیه‌گاه منی در دنیا و آخرت, ای رسول الله دست مرا بگیر.

در سختیها جز تو کسی دیگر مرا کمک نخواهد کرد و ... اشعار شرک آمیز.

۴ـ گفتن ما شاء الله وشاء محمد،شرک اکبر نیست, زیرا رسول اللهص فرمود: من تاکنون شما را از آن نهی نکردم و از این به بعد این را نگویید, بلکه بگویید: ماشاءالله وحده.

۵ ـ خواب نیک، شعبه‌ای از وحی است.

۶ ـ خواب نیک، گاهی سبب حکم شرعی می‌شود.

[۱۸۰] از اینکه آن صحابی خوابی دید و رسول اللهصنیز بر آن ترتیب اثر داد، نتیجه می‌گیریم که سخن حق را باید پذیرفت اگر چه گویندۀ آن، شخص فاسقی باشد و حتی اگر یهودی و مسیحی‌ای باشد. [۱۸۱] و اینکه رسول الله صفرمود: «كان يمنعني كذا وكذا ...» «یعنی من شما را از آن منع نمی‌کردم چون ...» بیانگر آنست که این سخن، شرک اصغر است و اگرنه در بیان آن اندکی تأخیر روا نمی‌داشت. و این بر فقیه بودن ایشان در امر دعوت، دلالت دارد. که بتدریج از آنچه اهم است به مهم می‌پرداخت. و مصلحت‌ها را در نظر می‌گرفت. البته در رد شرک اکبر هیچ‌گونه مصلحتی را در نظر می‌گرفت و فوراً آنرا ریشه کن می‌فرمود.