شناخت مکی و مدنی قرآن

فهرست کتاب

الف – کتاب‌‌های غیر تخصصی:

الف – کتاب‌‌های غیر تخصصی:

برخی از دانشمندان و مؤلفان اسلامی قبل از استقلال "علوم القرآن" منحیث یک علم، و یابعد از استقلال و تسمیه‌‌گذاری آن، نظر به اهمیت موضوع "مکی و مدنی" و یا مناسبت آن به موضوعات کتاب تألیف شده، بابی از باب‌‌های کتاب خود را در این موضوع تخصیص داده‌‌اند، از آن جمله:

۱- کتاب فضائل القرآن و معالمه وأدبه: [۴۸]

تألیف امام ابوعبید قاسم بن سلام هروی (م ۲۲۴هـ) است که یکی از باب‌‌های این کتاب را به "باب منازل القرآن بمکة و المدینة وذکر أوائله و أواخره" عنوان‌‌گذاری نموده، روایات متعددی را در این ارتباط نقل کرده است. [۴۹]

۲- کتاب"المصنف فی الأحادیث والآثار":

این کتاب بزرگیست در علم حدیث، مؤلف آن امام ابوبکر عبد الله بن محمد بن ابی شیبه (م۲۳۵هـ) در بخش فضائل القرآن بابی به عنوان: "باب ما نزل من القرآن بمکة والمدینة" دارد که در آن باب روایات و آثار چندی در مورد ضوابط مکی و مدنی آورده است. [۵۰]

الفهرست:

ابن ندیم محمد بن اسحاق نیز یکی از باب‌‌های کتاب "الفهرست" را در این موضوع اختصاص داده روایاتی در این مورد نقل کرده و به عنوان: "باب نزول القرآن بمکة والمدینة و ترتیب نزوله" نامگذاری نموده است. [۵۱]

۳- کتاب" دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة":

امام ابو بکر احمد بن حسین بیهقی یکی از باب‌‌های این کتاب بزرگ و مشهور خود را باتعبیر: " باب ذکر السور الّتی نزلت بمکة والّتی نزلت بالمدینة" در این موضوع تخصیص داده وروایات بسیار ارزشمند و مفیدی را در آن نقل کرده است. [۵۲]

۴- کشف الأستار عن زوائد البزار علی الکتب الستة ومسند أحمد":

مؤلف کتاب نور الدین علی بن ابی بکر هیثمی (م ۸۰۷ هـ). یکی از باب‌‌های آن را تحت عنوان: "باب ما نزل بمکة والمدینة" تخصیص داده، روایات متعددی را در این موضوع جمع‌‌آوری نموده است. [۵۳]

[۴۸] این کتاب توسط وهبی غارجی تحقیق، ودرمطبعهء دارالکتب العلمیة- بیروت به نشررسیده است. [۴۹] فضایل القرآن ص ۲۱۹- ۲۲۴ [۵۰] المصنف ج ۱۰ ص ۵۲۲- ۵۲۳. [۵۱] الفهرست ص ۲۸. [۵۲] دلائل النبوة ج ۲ ص ۱۴۲- ۱۴۵. [۵۳] کشف الاستار ج۳ ص ۳۹.