شناخت مکی و مدنی قرآن

۲- فرق بین قاعده و ضابطه:

این دوکلمه از واژه‌‌های علمی است که برخی از علما هیچ فرقی در میان این هردو قایل نیستند، و از نظر آن‌‌ها: کلمات مترادفه‌‌اند که یک مفهوم کلی را افاده می‌‌کند. [۷۴]

و جمعی از دانشمندان فرق بین این دو واژه را به گونۀ زیر توضیح داده‌‌اند:

۱- قاعده را فروعی از ابواب مختلفه است، و ضابطه را جز از یک باب فروعی نباشد. [۷۵]

طبق این فرق قاعده گسترده‌‌تر از ضابطه است، و موارد استثنا در قاعده بیشتر از مواردی است که از ضابطه استثنا می‌‌گردد. [۷۶]

۲- قاعده به شکل عموم امریست مسلم، بحث وگفتگو در جزئیات وتفاصیل آن مى‌‌باشد، نه در اصل قاعده.

اما ضابطه چون حیثیت جزئی را نسبت به قاعده دارد؛ بناء اصل خود ضابط مورد بحث و مورد اختلاف علما قرار می‌‌گیرد. [۷۷]

[۷۴] نگا: خالدالسبت، قواعد التفسیرج۱ص۳۲. [۷۵] قواعد التفسیر ج۱ص۳۱، لغت نامهء دهخداج۱ص۱۵۱۲۵. [۷۶] قواعد التفسیر ج۱ص۳۱. [۷۷] همان مأخذ.