شناخت مکی و مدنی قرآن

الف- مفهوم لغوى:

آیه به آیات جمع بسته شده، در لغت به معانى زیر آمده است:

۱- معجزه: مثلا در آیۀ: ﴿سَلۡ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ كَمۡ ءَاتَيۡنَٰهُم مِّنۡ ءَايَةِۢ بَيِّنَةٖۗ﴾[البقرة: ۲۱۱]. "از بنى اسرائیل بپرس که چه معجزه‌‌هاى روشن فرستادیمشان".

۲- نشان وعلامت: مثال آن در آیۀ: ﴿إِنَّ ءَايَةَ مُلۡكِهِۦٓ أَن يَأۡتِيَكُمُ ٱلتَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ﴾[البقرة: ۲۴۸]. "نشان پادشاهى وى این است که تابوت آید به شما و در آن آرامشى است از پروردگار به شما".

۳- عبرت: درآیۀ: ﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ﴾[البقرة: ۲۴۸] "همانا که دراین تعبیرعبرتى است".

۴- شگفت: مثلاً در آیۀ: ﴿وَجَعَلۡنَا ٱبۡنَ مَرۡيَمَ وَأُمَّهُۥٓ ءَايَةٗ﴾[المؤمنون: ۵۰] "و پسر مریم ومادرش را شگفت جهان کردیم".

۵- برهان ودلیل: ﴿وَمِنۡ ءَايَٰتِهِۦ خَلۡقُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفُ أَلۡسِنَتِكُمۡ وَأَلۡوَٰنِكُمۡۚ﴾[الروم: ۲۲]

"از براهین او (وجود و توانائى و یگانگى خداوند). آفرینش آسمان‌‌ها و زمین و اختلاف زبان‌‌هاى شما وگوناگونى رنگ‌‌هاى شما است".

۶- جماعت: چنان‌‌که گفته‌‌اند: "خرج القوم بآيتهم"یعنى قوم با جماعتش بیرون رفت. [۱۲۸]

[۱۲۸] زرقانى،مناهل العرفان ج۱ص۳۳۸-۳۳۹،تاریخ قرآن ۵۴۹-۵۵۰.