شناخت مکی و مدنی قرآن

مناقشه:

• نشأت این علم در عصر پرمیمنت نبوت برمی‌‌گردد، در عصر نزول وحی ودر حیات پیامبر جشاگردان مکتب نبوت و یاران گرامی وی، نه به عنوان یک موضوع، بلکه به عنوان: یاد داشت زمان و مکان نزول قرآن به این موضوع توجه نموده، زمان ومکان نزول آیه‌‌ها و سوره‌‌های قرآنی را ثبت و ضبط نموده‌‌اند که بعد‌‌ها آن روایات اسلامی دلایل مکی و مدنی بودن آن آیات و سوره‌‌ها شمرده شد.

• عصر تابعین مرحلۀ تکمیلی عصر صحابه است، تابعین تمام روایات را در این قسمت مانند دیگر موارد علوم قرآنی از یاران پیامبر جشنیده و باکمال امانت‌‌داری آن را ثبت و ضبط نموده وبرای نسل بعدی انتقال داده‌‌اند.

با حلول قرن دوم هجری، نهضت تألیف و تدوین علوم اسلامی نیز آغاز گردید که این حرکت شامل موضوعات علوم قرآنی نیز بود، علمای این فن طبق شیوۀ آن زمان تألیفات و تصنیفاتی در این زمینه داشتند که موضوع علم مکی و مدنی جزو از آن به شمار می‌‌رود.

• دانشمندان فن علوم القرآن - اعم از علمای پیشین و معاصر- با درک اهمیت این موضوع کمرهمت را در رۀ توضیح و تبیین آن بستند و بانظرداشت فرهنگ عصرخود تألیفات ارزشمندی در این موضوع نگاشته‌‌اند که از آن جمله می‌‌توان کتاب‌‌های آتی را نام برد:

۱- بیان عدد سور القرآن و آیاته و کلماته و مکیه و مدنیه: تألیف ابن عبدالکافی از علما ومفسران قرن چهارم (م۴۰۶ هـ).

۲- التنزیل و ترتیبه: تألیف ابوالقاسم حسن بن محمد بن حبیب نیشاپوری از علمای قرن پنجم.

۳- کتاب المکی و المدنی: تألیف امام مکی بن ابی طالب.

***