شناخت مکی و مدنی قرآن

الف- تألیفات مستقل در «علم مکی و مدنی»:

تعدادی از محققان معاصر و دانشمندان علوم القرآن با تأسی از علمای پیشین و با درک اهمیت آن، کتاب‌‌های جداگانه‌‌ای در علم "مکی و مدنی" تصنیف نموده، با تفصیل و با ذکر دلایل این موضوع را بررسی نموده‌‌اند که از آنجمله سه کتاب قابل ذکراست:

۱- المکی والمدنی فی القرآن الکریم:

این کتاب رسالۀ ماستری است که توسط عبد الرزاق حسین احمد در پوهنتون اسلامی مدینۀ منوره تهیه گردیده و از طرف مطبعۀ دار ابن عمان، مصر به طبع رسیده است.

کتاب فوق الذکر بدون تردید مفید‌‌ترین کتاب در این موضوع است، مؤلف کتاب علاوه براینکه جزئیات موضوع را به صورت گسترده مورد بحث قرار داده، آیات کریمه و سوره‌‌های شریفۀ قرآن را از نظر مکی و مدنی بودن با دقت بررسی می‌‌کند، آثار و روایات را در ارتباط موضوع نقل می‌‌کند، بر احادیث و روایات صحیحه که از بوتۀ آزمون و میزان نقد حدیثی بسلامت بیرون آمده باشد، تکیه نموده و به اساس آن ترجیح می‌‌دهد.

ولی متأسفانه این تحقیق علمی تنها هفده سورۀ قرآنی را- از سورۀ فاتحه تا سورۀ اسراء- در بردارد.

۲- أهم خصائص السور والآیات المکیة ومقاصدها:

این کتاب پایان نامۀ دکتورا است که توسط دکتور احمد عباس بدوی در پوهنتون ام القری مکۀ مکرمه تهیه گردیده، و هنوز به نشر نرسیده است.

۳- أهم خصائص السور والآیات المدنیة ضوابط‌‌ها ومقاصدها:

این تحقیق نیز یک تحقیق علمی است که توسط دکترعادل ابی العلا غرض حصول دپلوم ماستری در پوهنتون ام القری تهیه و ترتیب گردیده و از طرف دار القبله در جده به چاپ رسیده است.

موضوع اساسی این دو اثر اخیر الذکر- چنان‌‌که از نام آن‌‌ها پیدا است- خصایص و بیان ویژگی‌‌های سوره‌‌ها و آیات مکی و مدنی است و سایر جزئیات موضوع در این دو اثر به طور ضمنی آمده است.