تفسیر و بیان کلمات قرآن

فهرست کتاب

سورۀ آل‌عمران

سورۀ آل‌عمران

۲- ﴿ٱلۡحَيُّ: زنده جاوید و فنا ناپذیر.

۲- ﴿ٱلۡقَيُّومُ: همواره به تدبیر آفرینش و حفظ آن می‌پردازد.

۴- ﴿أَنزَلَ ٱلۡفُرۡقَانَ: قرآن را نازل کرد که به وسیله آن حق از باطل جدا شود.

۴- ﴿ٱللَّهُ عَزِيزٞ: خدا غالب و قوی است که نتوان بر او چیره شد.

۷- ﴿ءَايَٰتٞ مُّحۡكَمَٰتٌ: آیات قرآن واضح و روشن است که هیچ اشتباه و حدس و گمان در آن نیست.

۷- ﴿أُمُّ ٱلۡكِتَٰبِ: اصل و اساس کتاب که آیات دیگر با مراجعه به آنها واضح می‌شود.

۷- ﴿مُتَشَٰبِهَٰت: معنای آنها پوشیده است، علم آنها خاصه خداست یا واضح و روشن نمی‌شود مگر به نظر دقیق.

۷_ ﴿زَيۡغٞ: اعراض و انحراف از حق است.

۷- ﴿تَأۡوِيلَهُۥ: تفسیر او را موافق خواهش خود.

۸- ﴿لَا تُزِغۡ قُلُوبَنَا: دل‌های ما را از حق و راه نیک منحرف نگردان.

۱۱- ﴿كَدَأۡب...: همچون عادت و حالت...

۱۲- ﴿بِئۡسَ ٱلۡمِهَادُ: دوزخ جایگاه بد است.

۱۳- ﴿لَعِبۡرَةٗ: پند و اندرز است.

۱۴- ﴿حُبُّ ٱلشَّهَوَٰتِ: تمایل به هوس‌های غریزی.

۱۴- ﴿ٱلۡمُقَنطَرَة: مال فراوان.

۱۴- ﴿ٱلۡمُسَوَّمَةِ: نشانی‌دار یا بزرگ و زیبا.

۱۴- ﴿ٱلۡأَنۡعَٰمِ: شتر، گاو، بز و گوسفند.

۱۴- ﴿وَٱلۡحَرۡثِ: کشتزار.

۱۴- ﴿حُسۡنُ ٱلۡمَ‍َٔاب: مرجع نیکو، بازگشت به جنت.

۱۷- ﴿ٱلۡقَٰنِتِينَ: فرمان‌برداران در برابر او تعالی.

۱۷- ﴿بِٱلۡأَسۡحَارِ: در آخرهای شب تا سپیده‌دم.

۱۸- ﴿قَآئِمَۢا بِٱلۡقِسۡطِ: مجریی عدالت در همه موارد.

۱۹- ﴿ٱلدِّينَ: فرمانبرداری و طاعت مورد رضایت خدا، یا شریعت مورد قبول او.

۱۹- ﴿ٱلۡإِسۡلَٰمُ: اقرار و تصدیق به وحدانیت خدا و عمل به شریعت اوست.

۱۹- ﴿بَغۡيَۢا: از حسادت و طلب ریاست.

۲۰_ ﴿أَسۡلَمۡتُ وَجۡهِيَ لِلَّهِ: خود را به خلوص نیت به خدا تسلیم کردم یا عبادتم خاص برای اوست.

۲۰- ﴿وَٱلۡأُمِّيِّ‍ۧنَ: مشرکین عرب.

۲۲- ﴿حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ: اعمال آنها بطلان پذیرفت و بی‌ثمر ماند.

۲۴- ﴿غَرَّهُمۡ: آنها را فریفت و به طمع خام انداخت.

۲۴- ﴿يَفۡتَرُونَ: افتراء می‌کردند.

۲۷- ﴿تُولِجُ: داخل می‌کنی.

۲۷- ﴿بِغَيۡرِ حِسَابٖ: بخشش پروردگار پایان ناپذیر یا وسیع و گسترده است.

۲۸- ﴿أَوۡلِيَآءَ: همراز، دوستدار، یار و یاور.

۲۸- ﴿تَتَّقُواْ مِنۡهُمۡ تُقَىٰةٗ: از آنها حذر داشتید، خود را از شرشان حفظ کنید به زبان تظاهر به دوستی نمایید.

۲۸- ﴿يُحَذِّرُكُمُ ٱللَّهُ نَفۡسَهُ: خدا شما را از غضب و عذاب خود می‌ترساند.

۳۰_ ﴿مُّحۡضَرٗا: آن را در نامه اعمال خود مشاهده می‌کند.

۳۳- ﴿ءَالَ عِمۡرَٰنَ: عیسی و مادرش مریم دختر عمران.

۳۵- ﴿مُحَرَّرٗا: آزاد و فارغ برای عبادت تو و خدمت بیت المقدس.

۳۶- ﴿أُعِيذُهَا بِكَ: او را به پناه و حفظ تو می‌سپارم.

۳۷- ﴿كَفَّلَهَا زَكَرِيَّا: خدا ذکریا را سرپرست و عهده‌دار مصالح مریم قرار داد.

۳۷- ﴿ٱلۡمِحۡرَابِ: اتاق عبادت او در بیت المقدس.

۳۷- ﴿أَنَّىٰ لَكِ هَٰذَا: چگونه یا از کجا این غذا به دست تو رسید.

۳۷- ﴿بِغَيۡرِ حِسَابٍ: عطا و بخشش پروردگار پایان ناپذیر یا وسیع و گسترده است.

۳۹- ﴿بِكَلِمَةٖ: به عیسی‌که بدون پدر و به گفتن «کن: ایجاد شو» آفریده شده است.

۳۹- ﴿حَصُورٗا: با این‌که توان آمیزش با زنها دارد اما از زهد و پاکدامنی از مقاربت با آنها اجتناب می‌کند.

۴۰- ﴿أَنَّىٰ يَكُونُ: چگونه یا از کجا می‌شود؟

۴۱- ﴿ءَايَة: نشانه باردار شدن همسرم تا شکرگزارت باشم.

۴۱- ﴿أَلَّا تُكَلِّمَ ٱلنَّاسَ: که نتوانی با مرد سخن بگویی بدون‌ این‌که به تو آفتی رسیده باشد.

۴۱- ﴿إِلَّا رَمۡزٗا: مگر به اشاره.

۴۱- ﴿سَبِّحۡ بِٱلۡعَشِيِّ: از زوال تا غروب تسبیح بگو.

۴۱- ﴿ٱلۡإِبۡكَٰرِ: از طلوع صبح تا چاشت.

۴۳- ﴿ٱقۡنُتِي: همواره به خلوص نیت طاعت و عبادت کن.

۴۴- ﴿يُلۡقُونَ أَقۡلَٰمَهُمۡ: بابت قرعه کشی تیرهای خود را انداختند.

۴۵- ﴿بِكَلِمَةٖ مِّنۡهُ: به کلمه از خدا به گفتن لفظ «کن».

۴۵- ﴿وَجِيهٗا: دارای جاه، قدرت و شرف.

۴۶- ﴿فِي ٱلۡمَهۡدِ: درگهواره و شیر‌خوارگی پیش از زمان سخن گفتن.

۴۶- ﴿كَهۡلٗا: زمان کمال قوتش، پس از فرود آمدن از آسمان.

۴۷- ﴿قَضَىٰٓ أَمۡرٗا: چیزی را بخواهد یا آفرینش او را حتمی گرداند.

۴۸- ﴿ٱلۡكِتَٰب: نوشتن با دست را به زیباترین شکل.

۴۸- ﴿ٱلۡحِكۡمَةَ: دانش یا گفتار و کردار نیک.

۴۹- ﴿أَخۡلُقُ لَكُم: بخاطر رد انکار شما، شکل و اندازه‌اش را می‌سازم.

۴۹- ﴿أُبۡرِئُ ٱلۡأَكۡمَهَ: کور مادر زاد را بهبود می‌بخشم.

۴۹- ﴿َمَا تَدَّخِرُونَ: آنچه برای استفاده در آینده زخیره می‌کنید.

۵۲- ﴿أَحَسّ: به یقین دانست.

۵۲- ﴿ٱلۡحَوَارِيُّونَ: دوستان نزدیک، یاران عیسی ÷.

۵۴- ﴿مَكَرَ ٱللَّهُۖ: خدا با تدبیر درست دسیسه ایشان را بی‌اثر ساخت.

۵۵- ﴿مُتَوَفِّيك: تو را با روح و جسمت بگیرم.

۵۹- ﴿مَثَلَ عِيسَىٰ: حالت و صفت شگفت انگیز او.

۶۰- ﴿ٱلۡمُمۡتَرِينَ: شک و تردید کنندگان در حقانیت عیسی.

۶۱- ﴿تَعَالَوۡا: با عزم قاطع و اندیشه درست بیایید.

۶۱- ﴿نَبۡتَهِل: هر کدام از ما دروغگو باشد بر او لعنت می‌کنیم.

۶۴- ﴿كَلِمَةٖ سَوَآءِۢ: سخنی‌که بین ما و شما یکسان است یا همه ادیان در آن اتفاق دارند.

۶۷- ﴿كَانَ حَنِيفٗا: از باطل روگردان و به دین حق بود.

۶۷- ﴿مُّسۡلِمٗایکتاپرست یا فرمانبردار خدای متعال بود.

۶۸- ﴿وَلِيُّ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ: خدا مسلمانان را کمک می‌کند و به اعمال نیک آنها پاداش می‌دهد.

۷۱- ﴿لِمَ تَلۡبِسُونَ...: چرا حق و باطل را مخلوط می‌کنید یا پنهان می‌دارید.

۷۵- ﴿عَلَيۡهِ قَآئِمٗا: با فشار از او مطالبه نمایی.

۷۵- ﴿فِي ٱلۡأُمِّيِّ‍ۧنَاز اموال عرب هر چه به دست ما بیاید.

۷۵- ﴿سَبِيلٞ: ملامتی یا گناهی.

۷۷_ ﴿لَا خَلَٰقَ لَهُمۡ: هیچ خیری نصیب آنها نمی‌شود یا قدر و منزلتی ندارند.

۷۷- ﴿لَا يَنظُرُ إِلَيۡهِمۡ: به آنها نیکی نمی‌کند و آنها را نمی‌بخشد.

۷۷- ﴿لَا يُزَكِّيهِمۡ: آنها را از گناه پاک نمی‌سازد یا به نیکی یاد نمی‌کند.

۷۸- ﴿يَلۡوُۥنَ أَلۡسِنَتَهُم: حقایق تورات را می‌پوشانند و آنچه را تحریف کرده‌اند به زبان می‌آورند.

۷۹- ﴿ٱلۡحُكۡمَ: حکمت یا فهم و دانش.

۷۹- ﴿كُونُواْ رَبَّٰنِيِّ‍ۧنَ: در مور دین دانشمند، فقیه و معلم باشید.

۷۹- ﴿تَدۡرُسُونَ: کتاب خدا را می‌خواندید.

۸۱- ﴿إِصۡرِي: عهد مرا.

۸۳- ﴿لَهُۥٓ أَسۡلَمَ: به او گردن نهاده و فروتنی کرده است.

۸۴_ ﴿ٱلۡأَسۡبَاطِ: فرزندان و نبیرگان یعقوب ÷.

۸۵- ﴿ٱلۡإِسۡلَٰمِ: یکتا پرستی یا شریعت پیامبر ما ج.

۸۸- ﴿لَا هُمۡ يُنظَرُونَ: عذاب آنها یک لحظه هم به تأخیر نمی‌افتد.

۹۲- ﴿ٱلۡبِرَّ: احسان و خیر کامل را.

۹۳- ﴿إِسۡرَٰٓءِيلَ: یعقوب بن اسحاق ÷.

۹۵- ﴿حَنِيفٗا: مایل به دین حق.

۹۶- ﴿بِبَكَّةَ: در مکه قرار دارد.

۹۹- ﴿تَبۡغُونَهَا عِوَجٗا: می‌خواهید این راه مستقیم کج شود.

۱۰۱- ﴿مَن يَعۡتَصِم بِٱللَّهِ: کسی‌که به خدا پناه ببرد یا به دین او چنگ بزند.

۱۰۲- ﴿حَقَّ تُقَاتِهِ: پرهیزگاری شایسته و لازم.

۱۰۳- ﴿وَٱعۡتَصِمُواْ بِحَبۡلِ ٱللَّهِ: به عهد خدا یا کتاب او یا دین او چنگ بزنید.

۱۰۳- ﴿شَفَا حُفۡرَةٖ: کناره پرتگاه.

۱۱۱- ﴿أَذٗى: ضرر اندک با دروغ یا تهدید.

۱۱- ﴿يُوَلُّوكُمُ ٱلۡأَدۡبَارَ: از شما شکست می‌خورند و خوار می‌شوند.

۱۱۲- ﴿ضُرِبَتۡ عَلَيۡهِمُ: آنها را در احاطه گرفته است یا به آنها چسبیده است.

۱۱۲- ﴿ٱلذِّلَّةُ: خواری و بی‌عزتی.

۱۱۲- ﴿ثُقِفُوٓاْ: یافت شوند.

۱۱۲- ﴿بِحَبۡلٖ مِّنَ ٱللَّهِ: به عهد او تعالی، مراد اسلام است.

۱۱۲- ﴿حَبۡلٖ مِّنَ ٱلنَّاسِ: عهد و پیمان مسلمانان.

۱۱۲- ﴿بَآءُو بِغَضَبٖ: باز هم به قهر خدا که سزاوار آن بودند دچار شدند.

۱۱۲- ﴿ٱلۡمَسۡكَنَةُ: بخل و بینوایی در سرشت آنهاست.

۱۱۳- ﴿لَيۡسُواْ سَوَآءٗ: اهل کتاب همه یکسان نیستند.

۱۱۳- ﴿أُمَّةٞ قَآئِمَةٞ: گروهی از آنها مستقیم و پابند حقند.

۱۱۶- ﴿لَن تُغۡنِيَ عَنۡهُمۡ: هرگز از آنها دور نمی‌کند.

۱۱۷- ﴿فِيهَا صِرٌّ: در آن باد سرمای شدید یا گرمای سوزنده است.

۱۱۷- ﴿حَرۡثَ قَوۡمٖ: به کشت آنها.

۱۱۸- ﴿طَانَة: دوستانی‌که راز نهانی شما را دریابند.

۱۱۸- ﴿لَا يَأۡلُونَكُمۡ خَبَالٗا: در تباه کردن دین شما کوتاهی نمی‌کنند.

۱۱۸- ﴿وَدُّواْ مَا عَنِتُّمۡ: دوست دارند که شما به رنج و مشقت شدید گرفتار باشید.

۱۱۹- ﴿خَلَوۡا: رفتند، یا با یکدیگر تنها شدند.

۱۱۹- ﴿مِنَ ٱلۡغَيۡظ: از خشم و غضب شدید.

۱۲۱- ﴿غَدَوۡت: صبحگاه از مدینه بیرون آمدی.

۱۲۱- ﴿تُبَوِّئُ: آماده می‌کردی.

۱۲۱- ﴿مَقَٰعِدَ لِلۡقِتَالِۗ: میدان جنگ را در روز احد.

۱۲۲- ﴿أَن تَفۡشَلَا: که ناتوانی و بزدلی کنند.

۱۲۳- ﴿أَذِلَّةٞ: ضعیف بودید، افراد کم و ساز و برگ نظامی اندک داشتید.

۱۲۴- ﴿أَن يُمِدَّكُمۡ: شما را تقویت کند و کمک رساند، روز بدر.

۱۲۵- ﴿يَأۡتُوكُم: مشرکان بر شما هجوم بیاورند.

۱۲۵- ﴿فَوۡرِهِمۡ هَٰذَا: شتابان در همین لحظه.

۱۲۵- ﴿مُسَوِّمِينَ: خود یا اسب‌هایشان را با علایم خاص نشانی کرده‌اند.

۱۲۷- ﴿لِيَقۡطَعَ طَرَفٗا: تا خدا گروهی را منهدم کند.

۱۲۷- ﴿ يَكۡبِتَهُمۡ: آنها را منهزم، رسوا و اندهگین سازد.

۱۳۰- ﴿مُّضَٰعَفَةٗ: چند برابر، کم و بیش ربا حرام است.

۱۳۴- ﴿ٱلسَّرَّآءِ وَٱلضَّرَّآءِ: توانگری و تنگدستی.

۱۳۴- ﴿وَٱلۡكَٰظِمِينَ ٱلۡغَيۡظَ: آنها بر خشم خود تسلط دارند.

۱۳۵﴿فَعَلُواْ فَٰحِشَةً: گناه بزرگی در منتهای قباحت و زشتی انجام بدهند.

۱۳۷- ﴿خَلَت: گذشته و سپری شده است.

۱۳۷- ﴿سُنَنٞ: حوادثی در مورد ملت‌های‌که پیامبران را تکذیب کردند.

۱۳۹- ﴿لَا تَهِنُواْ: در جنگ با دشمنان ناتوانی نکنید.

۱۴۰- ﴿قَرۡحٞجراحتی در احد.

۱۴۰﴿قَرۡحٞ مِّثۡلُهُۥۚ: جراحتی مانند آن در بدر.

۱۴۰- ﴿نُدَاوِلُهَا: این روزها را به حالت‌های مختلف بر می‌گردانیم.

۱۴۱- ﴿لِيُمَحِّصَ: تا از گناه پاک گردند.

۱۴۱﴿يَمۡحَق: نابود و ریشه‌کن سازد.

۱۴۵- ﴿كِتَٰبٗا مُّؤَجَّلٗا: وقت مرگ هر کس معین و نوشته است.

۱۴۶﴿وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيّٖ: بسیاری از پیامبران.

۱۴۶- ﴿رِبِّيُّونَ: علما فقها یا گروه‌های بسیار.

۱۴۶- ﴿فَمَا وَهَنُواْ: عاجز و ناتوان نشدند یا بزدل نگردیدند.

۱۴۶- ﴿مَا ٱسۡتَكَانُواْ: از دشمنان خود خواری و ذلت نکشیدند.

۱۵۰- ﴿ٱللَّهُ مَوۡلَىٰكُمۡ: تنها خدا یار و یاور شماست.

۱۵۱- ﴿ٱلرُّعۡبَ: ترس را.

۱۵۱- ﴿سُلۡطَٰنٗا: دلیل روشن.

۱۵۱- ﴿مَثۡوَى ٱلظَّٰلِمِين: جای اقامت ستمگران.

۱۵۲- ﴿حُسُّونَهُم: آنها را به سرعت می‌کشتید.

۱۵۲- ﴿فَشِلۡتُم: از دشمن ترسیدید و بزدل شدید.

۱۵۲- ﴿لِيَبۡتَلِيَكُمۡۖ: تا صبر و ثبات شما را امتحان کند.

۱۵۳﴿تُصۡعِدُون: در وادی احد فرار می‌کردید.

۱۵۳﴿وَلَا تَلۡوُۥنَ: به هیچ کس توجه نمی‌کردید.

۱۵۳- ﴿فَأَثَٰبَكُمۡ: پس خدا جزای نافرمانی شما را داد.

۱۵۳- ﴿غَمَّۢا بِغَمّٖ: غم در پی غم.

۱۵۴- ﴿أَمَنَةٗ: امنیت، بدون ترس و بیم.

۱۵۴- ﴿نُّعَاسٗا: آرامش یا خواب سبک.

۱۵۴- ﴿يَغۡشَىٰ: مانند پوشش و پرده می‌پوشاند.

۱۵۴- ﴿لَبَرَزَ: حتماً بیرون می‌آمدند.

۱۵۴- ﴿مَضَاجِعِهِمۡ: قتلگاه‌های خویش که خدا معین کرده است.

۱۵۴- ﴿لِيَبۡتَلِيَ: تا خدا امتحان کند.

۱۵۴- ﴿لِيُمَحِّصَ: تا پاک و خالص گرداند یا آشکار سازد.

۱۵۵- ﴿ٱسۡتَزَلَّهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ: شیطان با وسوسه‌های خود آنها را به لغزش انداخت.

۱۵۶- ﴿ضَرَبُواْبرای تجارت یا کار دیگر به مسافرت رفتند و مردند.

۱۵۶- ﴿غُزّٗى: به صف مجاهدین پیوستند و شهید شدند.

۱۵۹- ﴿فَبِمَا رَحۡمَةٖ: به سبب مهربانی بسیاری‌که.

۱۵۹﴿لِنتَ لَهُمۡ: با آنها به اخلاق نیکو رفتار نمودی و درشتی نکردی.

۱۵۹- ﴿فَظًّاتند و خشین در گفتار و کردار.

۱۵۹- ﴿لَٱنفَضُّواْ: مردم بیزار و پراکنده می‌شدند.

۱۶۰- ﴿فَلَا غَالِبَ لَكُمۡ: کس نتواند شما را شکست دهد و بر شما چیره شود.

۱۶۱- ﴿يَغُلَّ: به غنیمت خیانت کند.

۱۶۲- ﴿بَآءَ بِسَخَطٖ: غرق امواج خشم خدا بازگشت.

۱۶۴- ﴿يُزَكِّيهِمۡ: آنها را از آلودگی‌های جاهلیت پاک می‌کند.

۱۶۵- ﴿أَنَّىٰ هَٰذَا: این شکست و خواری از کجا به ما روی آورد.

۱۶۸- ﴿فَٱدۡرَءُواْ: پس دور کنید.

۱۷۲- ﴿أَصَابَهُمُ ٱلۡقَرۡحُ: روز احد زخمی شده بودند.

۱۷۸- ﴿أَنَّمَا نُمۡلِي لَهُمۡ: به کافران که مهلت می‌دهیم.

۱۷۹- ﴿يَجۡتَبِي: انتخاب می‌کند.

۱۸۰- ﴿سَيُطَوَّقُونَ: به زودی طوق گردنشان خواهد شد.

۱۸۳- ﴿عَهِدَ إِلَيۡنَآ: خدا در تورات به ما دستور داده و سفارش کرده است.

۱۸۳- ﴿بِقُرۡبَان: قربانی، عمل نیکی که به وسیله آن به دربار خدا تقرب جویند.

۱۸۴- ﴿ٱلزُّبُرِ: کتابهای پند آمیز.

۱۸۵- ﴿ عَنِ ٱلنَّارِ زُحۡزِحَ : از دوزخ دور داشته شود.

۱۸۵- ﴿ٱلۡغُرُور: فریبنده یا ناچیز و ناپایدار.

۱۸۶- ﴿لَتُبۡلَوُنّ: بدون شک با گرفتاری به محنتها مورد امتحان و آزمایش قرار می‌گیرید.

۱۸۷- ﴿فَنَبَذُوهُ: پس آن عهد را بی‌اعتنا به دور انداختند.

۱۸۸- ﴿بِمَفَازَة: نجات و رهایی.

۱۹۱- ﴿بَٰطِلٗا: بیهوده و عاری از حمکت.

۱۹۱- ﴿فَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ: پس ما را از عذاب دوزخ حفظ نما.

۱۹۲- ﴿أَخۡزَيۡتَه: رسوا، حقیر و تباهش ساخته‌ای.

۱۹۳- ﴿مُنَادِيٗا: پیامبراکرم یا قرآن کریم‌.

۱۹۳- ﴿ذُنُوبَنَا: گناهان کبیره ما را.

۱۹۳- ﴿كَفِّرۡ عَنَّا سَيِّ‍َٔاتِنَا: گناهان صغیره ما را محو کن.

۱۹۶- ﴿لَا يَغُرَّنَّكَ: تو را فریب ندهد.

۱۹۶- ﴿تَقَلُّبُ: جنب و جوش و کسب و کار.

۱۹۷- ﴿مَتَٰعٞ قَلِيلٞ: روزیی ناپایدار و نعمت نابود شدنی.

۱۹۷- ﴿بِئۡسَ ٱلۡمِهَاد: جهنم جایگاه بد است.

۱۹۸_ ﴿نُزُلٗا: ضیافتی، مهمان‌داری و پاداشی است.

۲۰۰- ﴿صَابِرُوا: با صبر و ثبات بر دشمنان پیروز شوید.

۲۰۰- ﴿رَابِطُواْ: آماده جهاد شوید و از مرزهای سرزمین اسلامی مواظبت نمایید.