پرسش و پاسخهایی پیرامون سَلَفیّت

س۵: اصطلاح سلفیت از چه تاریخی است؟ سبب پیدایش آن چه بوده است؟

اصطلاح سلفیت، در عصر عباسی بنا بر انتساب آن به سلف، در قبال اصطلاح خَلَف، نمودار گشت. چرا که اشعری‌ها و ماتریدی‌ها بر این باور بودند که روش خَلَف از رویکرد سَلَف استوارتر و آگاه‌تر است. همچنین ادعا کردند به طبق برنامه‌ی متکلمین که عقل را بر نقل(قرآن و سنت) مقدّم می‌دارند، روش و خط‌مشی سلف و مذهب اهل سنت و جماعت را یاری می‌نمایند.

اما روش سلف که نقل را بر عقل مقدم می‌داشتند، از رویکرد خَلَف، آگاهانه‌تر، محکم‌تر، محتاطانه‌تر و سالمتر بود. لذا اصطلاح سلفیت، بر پیروانِ روش و عقیده‌ی سلف اطلاق می‌شود. آنان در استدلال، روش خَلَف را قبول ندارند.

اشاعره و ماتریدی‌ها گر چه علی‌رغم تلاش فراوانی که در ردّ گروه‌های بدعتی خصوصاً معتزله داشتند، از آن‌جا که عقل را بر نقل مقدم می‌داشتند، در بحث اسما و صفات، قضا و قدر، ایمان، کلامِ اللهﻷبا سَلَف مخالفت نمودند؛ و این جریان بسیار مشهور و ثابت است. لذا آنان در مسایل زیادی با اهل سنت و جماعت اختلاف دارند. از این رو گر چه از میان اهل بدعت، کمترین بدعت را دارند و بسیار به اهل سنت نزدیک‌اند، ولی باز هم درست نیست آنان را به اهل سنت و جماعت نسبت داد.

در آخرین تألیفاتِ ابوالحسن اشعری که اشعریان به وی منتسب هستند، آمده است که، او دوباره در عقیده و روش به مذهب اهل سنت باز گشته است. در این زمینه می‌توان کتاب (الإبانة عن أصول الدیانة) و (مقالات الإسلامیین) از وی را نام برد.