س۵۵: آیا کسی غیر از عالمِ مجتهد هم میتواند امر به معروف و نهی از منکر کند؟
در واجبات ظاهری و محرّماتِ مشهور مانند: ترک نمازهای فرض، خوردن روزه بدون عذر، میگساری و ارتکابِ زنا، که همه بدان اطلاع دارند، جایز است که غیرِ عالم هم امر و نهی کند.
اما امر و نهی افرادِ غیرِ عالم، در مسایل اختلافی، کارها و گفتارهای ریز و دقیق، دارای تفصیل است. دانشجو و طلابی که قدرت تشخیص بین اقوال علما و توانایی بررسی ادلّه و روشهای استدلال را دارند، گر چه به مرتبهی علمای مجتهد نرسند، ولی میتواند میان اقوال ترجیح داده و به مسایلی که دلیل شرعی برایش ارائه شده و او را قانع کرده است، عمل نماید. زیرا او به این مسئلهی خاص عالم است. اما طلبه و دانشجویی که قدرت جمع ادله را ندارد و از ترجیح میان اقوال ناتوان است، در لیست عمومِ مردم قرار میگیرد.
عموم مردم وظیفه دارند از علمایی که اهلیّت فتوا دارند، سؤال نمایند و از عالمی که به او اطمینان کامل دارند و میبینند خودش هم عامل به گفتار خویش است، پیروی کنند. شخص عامی نباید از چیزی نهی کند مگر اینکه عالمی به وی فتوا دهد که در آن مسئله هیچ اختلافی نیست؛ یا توضیح دهد که اگر کسی هم اختلاف داشت، اختلاف وی اعتبار ندارد. لیکن اگر عالم به او چنین فتوایی نداد وبه صورت مبهم فقط گفت: فلان کار خوب نیست، و او هم نمیدانست که در فتوای این عالم اختلافی هست یا نه، نباید کسی را از کار مورد نظر باز دارد. ولی خیرخواه باشد و آنچه از آن عالم شنیده است را نقل قول کند.