محمّد بن عمرو واقدی
محمّد بن عمرو واقدی که محسن امین به نقل از ابن ندیم او را شیعه و صاحب تقیه و عالم به مغازی و سیره و تاریخ و صاحب تصنیفات متعدّد دانسته [۳۰۲] و قمی او را امام و عالم و قدیمی‌ترین مؤرّخ اسلام و شیعه و نیک مذهب و صاحب تقیه و راوی معجزات علی دانسته [۳۰۳] و خوانساری [۳۰۴] او را امام علامه دانسته و اصحاب کتب شیعی نامبرده را سخت ستوده‌اند (جز اینکه گفته‌اند: بسیار بد حافظه بوده‌است) باید دید سایرین دربارۀ او چه گفته‌اند.
وقتی به ائمۀ رجال‌شناس و جرح و تعدیل اهل سنّت دربارۀ وی مراجعه می‌کنیم، قضیه روشن‌تر می‌شود.
ابن حبان می‌گوید: محمّد بن عمرو واقدی از ثقات وارونه روایت می‌کرد، ابن حنبل او را تکذیب کرده. المدینی وی را جاعل و واضع حدیث دانسته [۳۰۵]، ذهبی می‌گوید که: به اتّفاق متروک است، شانی نیز او را جاعل و واضع حدیث می‌دانسته‌است [۳۰۶]. بخاری او را متروک دانسته و می‌گوید: احمد و ابن المبارک و ابن نمیر و اسماعیل بن زکریا او را ترک نموده و به اخبار او اعتنایی نکرده‌اند. احمد بن حنبل گفته که: او کذّاب است. یحیی بن معین اعلام داشته، او ضعیف است. شافعی می‌گوید: کتب واقدی همه پر از دروغ است. شانی در کتاب ضعفاء می‌گوید: دروغگویان مشهور بر رسول خداص چهار نفر هستند: واقدی در مدینه، مقاتل در کوفه، محمّد بن سعید که در شام به دار آویخته شد و چهارم: ابن عدی که احادیث او مورد اطمینان نیست.
ابوداود می‌گوید: من در دروغ‌سازی واقدی شکی ندارم. بندار گفته‌است: دروغگوتر از او ندیدم. اسحاق بن راهویه می‌گوید: او حدیث ساز و جعّال است، ابن جوزی از ابوحاتم نقل کرده که او حدیث‌ساز و جعّال بوده‌است، و بسیاری از علمای دیگر که به واقدی اعتماد ننموده و وی را جاعل و دروغ‌ساز شمرده‌اند [۳۰٧].
این است شرح حال مختصر واقدی که نسبت به تشیع او اتّفاق نظر وجود دارد. صاحب تقیه نیز بوده و همچنین دروغ‌ساز، وى دومین منبع احادیث و روایات فتنه می‌باشد.
[۳۰۲] أعیان الشّیعة ص ۱۲۸. [۳۰۳] الکنی والألقاب ج ۳ ص ۲۳۰، ۲۳۱ و ۲۳۲. [۳۰۴] روضات الجنّات ٧/۲۶۸. [۳۰۵] کتاب المجروحین: ابن حبان ۲/۲۸۴ [۳۰۶] المغنی: ذهبی ج ۲/۶۱٩. [۳۰٧] تهذیب التّهذیب: امام ابن حجر عسقلانی ٩/۳۶۳ تا ۳۶۸. ذهی: میزان الاعتدال ۳/۱۱۰.