گفتار هشتم: آیا نفس می‌میرد؟
ابن تیمیه می‌فرماید: بی‌تردید، روح مخلوق است و از بین نمی‌رود. ولی مرگ روح، همان جدایی از بدن است و هنگام دمیدن دوم، به بدن باز می‌گردد [۱۴۸].
شارح طحاویه این مساله را مطرح نموده و می‌گوید: مردم درباره‌ی این‌که آیا روح می‌میرد یا خیر؟ اختلاف نظر دارند؛ گروهی بر این عقیده‌اند که ارواح می‌میرند؛ زیرا آن‌ها نفس هستند و هر نفسی می‌میرد: ﴿كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۗ﴾. همان‌طور که فرشتگان می‌میرند، پس روح هم می‌میرد. گروه دیگری هم بر این باورند که ارواح نمی‌میرند؛ چون روح برای دوام آفریده شده است و بدن برای مرگ. بنا بر این اصل می‌گویند: احادیثی که بر نعمت یا عذاب دیدن روح دلالت می‌کنند، بدین معناست که روح نمی‌میرد.
دیدگاه صحیح این است که: مرگ نفس، یعنی جدایی آن از بدن؛ اگر منظور از مرگ نفس همین باشد، پس آن‌ها طعم مرگ را می‌چشند و ﴿كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۗ﴾، در حق آن‌ها نیز جاری است. ولی اگر منظور از مردن نفس، نابودی کامل آن باشد، درست نیست؛ زیرا روح در بهشت و جهنم ماندگار است و از نعمت و یا عذاب بهره‌مند می‌شود. همان‌گونه که الله ﻷ در قرآن می‌فرماید:
﴿لَا يَذُوقُونَ فِيهَا ٱلۡمَوۡتَ إِلَّا ٱلۡمَوۡتَةَ ٱلۡأُولَىٰۖ﴾ [الدخان: ۵۶]
«آنان در آن‌جا مرگی جز همان مرگ نخستین -که در دنیا داشتند و پس از آن زنده شدند- نخواهند چشید».
و منظور از این مرگ، همان جدایی روح از بدن است [۱۴۹].
[۱۴۸] مجموع فتاوی (۴/۲۷۹). [۱۴۹] شرح الطحاویه: (۴۴۶)