گفتار اول: جنگ و پیروزی
الله ﻷ، پیامبرش را همراه با هدایت و دین حق فرستاد تا آن‌را در برابر تمام ادیان پیروز و سربلند نگاه دارد و حاملان این دین، برای گسترش اسلام به مشرق و مغرب رفته و به پیروزی‌های چشمگیری دست یافتند. بسیاری از حکومت‌های کفر را در زمان خود شکست دادند و از بین بردند. در طول تاریخ، شیوه‌ی مسلمانان چنین بود و تا زمان جهاد در برابر دجال، باقی خواهد ماند.
رسول‌الله ص، همواره صحابه ش را درباره‌ی پیروزی‌هایی که توسط آن‌ها یا پیروانشان صورت می‌گیرد، آکاه می‌ساخت. رسول‌الله ص این پیشگویی‌ها را زمانی برای اصحاب ش بیان می‌فرمود که مسلمانان در مکه‌ی مکرمه فاقد قدرت و حکومت بودند و یا زمانی بود که مسلمانان در مدینه‌ی منوره، از ستم دشمنان، در ترس و هراس زندگی می‌کردند.
امام بخاری از خباب بن ارت س چنین نقل می‌کند: نزد رسول‌الله ص رفتیم. ایشان در سایه‌ی دیوار خانه‌ی کعبه نشسته و به چادری که همراه داشت، تکیه زده بود. عرض کردیم: ای رسول خدا! چرا از الله أ کمک نمی‌خواهی؟ چرا برای ما دعا نمی‌کنی؟ رسول‌الله ص فرمود:
«كَانَ الرَّجُلُ فِيمَنْ قَبْلَكُمْ يُحْفَرُ لَهُ فِي الْأَرْضِ فَيُجْعَلُ فِيهِ فَيُجَاءُ بِالْمِنْشَارِ فَيُوضَعُ عَلَى رَأْسِهِ فَيُشَقُّ بِاثْنَتَيْنِ وَمَا يَصُدُّهُ ذَلِكَ عَنْ دِينِهِ وَيُمْشَطُ بِأَمْشَاطِ الْحَدِيدِ مَا دُونَ لَحْمِهِ مِنْ عَظْمٍ أَوْ عَصَبٍ وَمَا يَصُدُّهُ ذَلِكَ عَنْ دِينِهِ وَاللَّهِ لَيُتِمَّنَّ هَذَا الْأَمْرَ حَتَّى يَسِيرَ الرَّاكِبُ مِنْ صَنْعَاءَ إِلَى حَضْرَمَوْتَ لَا يَخَافُ إِلَّا اللَّهَ أَوْ الذِّئْبَ عَلَى غَنَمِهِ وَلَكِنَّكُمْ تَسْتَعْجِلُونَ» [۱۹۴].
«برای فردی از امت‌های گذشته، چاله‌ای در زمین، حفر می‌کردند و او را در آن قرار می‌دادند. سپس اره‌ای می‌آوردند و بر سرش می‌‌نهادند و او را از وسط، دو نیم می‌کردند. ولی این کار، او را از دینش باز نمی‌داشت. شانه‌های آهنین را در گوشتش فرو می‌بردند تا جایی‌که به استخوان می‌رسید و این کار هم او را از دینش باز نمی‌داشت. سوگند به الله که این دین، کامل خواهد شد تا جایی که یک سوار از صنعاء تا حضرموت برود و جز از الله ﻷ و یا گرگی که بر گوسفندانش حمله کند، از چیز دیگری نترسد. اما شما عجله دارید».
زمانی بود که امنیت در عربستان وجود نداشت و قانون، قانون جنگل بود. در بسیاری از احادیث، درباره‌ی تحقق امنیت، به‌خاطر ظهور و پیروزی دین مبین اسلام در عربستان سخن گفته شده است. رسول‌الله ص فرمود:
اسلام از مرزهای جزیره العرب می‌گذرد و دولت‌های بزرگ وقت، مانند ایران و روم را شکست می‌دهد. در صحیح مسلم، از عتبه‌بن‌نافع س چنین نقل شده است: رسول‌الله ص فرمود:
«تَغْزُونَ جَزِيرَةَ الْعَرَبِ فَيَفْتَحُهَا اللَّهُ ثُمَّ فَارِسَ فَيَفْتَحُهَا اللَّهُ ثُمَّ تَغْزُونَ الرُّومَ فَيَفْتَحُهَا اللَّهُ ثُمَّ تَغْزُونَ الدَّجَّالَ فَيَفْتَحُهُ اللَّهُ» [۱۹۵].
«شما در برابر مشرکان جزیره العرب جهاد می‌کنید. الله أ آن را به دست شما فتح می‌نماید. سپس نوبت به فارس می‌رسد. آن‌جا را نیز الله به دست شما فتح می‌کند. سپس با روم می‌جنگید و الله آن را نیز فتح می‌کند و سپس با دجال می‌جنگید و الله او را نیز شکست می‌دهد».
بخاری از عدی بن حاتم س روایت می‌کند که:
«بَيْنَا أَنَا عِنْدَ النَّبِيِّ ص إِذْ أَتَاهُ رَجُلٌ فَشَكَا إِلَيْهِ الْفَاقَةَ ثُمَّ أَتَاهُ آخَرُ فَشَكَا إِلَيْهِ قَطْعَ السَّبِيلِ فَقَالَ: يَا عَدِيُّ هَلْ رَأَيْتَ الْحِيرَةَ؟ قُلْتُ: لَمْ أَرَهَا وَقَدْ أُنْبِئْتُ عَنْهَا قَالَ: فَإِنْ طَالَتْ بِكَ حَيَاةٌ لَتَرَيَنَّ الظَّعِينَةَ تَرْتَحِلُ مِنْ الْحِيرَةِ حَتَّى تَطُوفَ بِالْكَعْبَةِ لَا تَخَافُ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ. قُلْتُ: فِيمَا بَيْنِي وَبَيْنَ نَفْسِي فَأَيْنَ دُعَّارُ طَيِّئٍ الَّذِينَ قَدْ سَعَّرُوا الْبِلَادَ وَلَئِنْ طَالَتْ بِكَ حَيَاةٌ لَتُفْتَحَنَّ كُنُوزُ كِسْرَى قُلْتُ: كِسْرَى‌بن‌هُرْمُزَ؟ قَالَ: كِسْرَى‌بن‌هُرْمُزَ وَلَئِنْ طَالَتْ بِكَ حَيَاةٌ لَتَرَيَنَّ الرَّجُلَ يُخْرِجُ مِلْءَ كَفِّهِ مِنْ ذَهَبٍ أَوْ فِضَّةٍ يَطْلُبُ مَنْ يَقْبَلُهُ مِنْهُ فَلَا يَجِدُ أَحَدًا يَقْبَلُهُ مِنْهُ وَلَيَلْقَيَنَّ اللَّهَ أَحَدُكُمْ يَوْمَ يَلْقَاهُ وَلَيْسَ بَيْنَهُ وَبَيْنَهُ تَرْجُمَانٌ يُتَرْجِمُ لَهُ فَلَيَقُولَنَّ لَهُ أَلَمْ أَبْعَثْ إِلَيْكَ رَسُولًا فَيُبَلِّغَكَ فَيَقُولُ بَلَى فَيَقُولُ أَلَمْ أُعْطِكَ مَالًا وَأُفْضِلْ عَلَيْكَ فَيَقُولُ بَلَى فَيَنْظُرُ عَنْ يَمِينِهِ فَلَا يَرَى إِلَّا جَهَنَّمَ وَيَنْظُرُ عَنْ يَسَارِهِ فَلَا يَرَى إِلَّا جَهَنَّمَ. قَالَ عَدِيٌّ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ ص يَقُولُ: اتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقَّةِ تَمْرَةٍ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ شِقَّةَ تَمْرَةٍ فَبِكَلِمَةٍ طَيِّبَةٍ. قَالَ عَدِيٌّ: فَرَأَيْتُ الظَّعِينَةَ تَرْتَحِلُ مِنْ الْحِيرَةِ حَتَّى تَطُوفَ بِالْكَعْبَةِ لَا تَخَافُ إِلَّا اللَّهَ وَكُنْتُ فِيمَنْ افْتَتَحَ كُنُوزَ كِسْرَى‌بن‌هُرْمُزَ وَلَئِنْ طَالَتْ بِكُمْ حَيَاةٌ لَتَرَوُنَّ مَا قَالَ النَّبِيُّ أبوالْقَاسِمِ ص يُخْرِجُ مِلْءَ كَفِّهِ» [۱۹۶].
«من نزد رسول‌الله ص بودم. مردی نزد ایشان آمد و از تنگدستی شکایت کرد. سپس شخص دیگری آمد و از ناامنی راه گلایه نمود. رسول‌الله ص به من فرمود: ای عدی! تو حیره [۱۹۷] را دیده‌ای؟ عرض کردم: خیر ای رسول خدا، آن را ندیده‌ام؛ ولی اسمش را شنیده‌ام. رسول‌الله ص فرمود: اگر عمرت به‌درازا بکشد، خواهی دید که یک زن به تنهایی از حیره به مکه می‌رود تا خانه‌ی الله را طواف کند و به‌جز از الله ﻷ، از هیچ کس هراسی ندارد. سپس فرمود: اگر عمر تو وفا کند، خواهی دید که خزانه‌های کسری فتح خواهند شد. عرض کردم: کسری فرزند هرمز؟ فرمود: آری، خزانه‌های کسری پسر هرمز، و اگر زنده بمانی، خواهی دید که یک مرد با دست‌های پر از طلا و نقره، از خانه بیرون می‌آید و به دنبال کسی می‌گردد که آن‌ها را از وی بگیرد و بپذیرد. ولی کسی را نمی‌یابد که این ثروت را قبول کند. شما روزی الله ﻷ را دیدار می‌کنید که میان شما و الله، مترجمی نباشد. الله از شما می‌پرسد: آیا من پیامبری به‌سوی شما نفرستادم تا شما را از احکام اسلام آگاه سازد؟ شما می‌گویید: بله. الله ﻷ می‌فرماید: آیا به شما مال و ثروت ندادم؟ می‌گوید: بله. آن‌گاه این انسان به‌سوی چپ و راست خود نگاه می‌کند. جز دوزخ چیزی نمی‌بیند. عدی می‌گوید: از رسول‌الله ص شنیدم که فرمود: خود را با انفاق نصف یک دانه خرما هم که شده، از دوزخ نجات دهید. هر کس قادر به انفاق نصف دانه‌ی خرما نباشد، با سخنی نیکو خود را از دوزخ نجات دهد. عدی می‌گوید: چنین شد و زنی را دیدم که به تنهایی از حیره به مکه سفر می‌نمود و هیچ‌گونه خطری او را تهدید نمی‌کرد. من از کسانی بودم که خزانه‌های کسری را فتح کردیم و اگر شما زنده بمانید، خواهید دید که پیشگویی‌های رسول‌الله ص درباره‌ی کثرت مال و ثروت تحقق می‌یابد».
رسول‌الله ص در حدیث دیگری بیان فرمود که مسلمانان حکومت کسری و قیصر را سرنگون و خزانه‌های آن‌ها را در راه الله ﻷ انفاق می‌کنند. امام بخاری از ابوهریره س روایت می‌کند که رسول‌الله ص فرمود:
«إِذَا هَلَكَ كِسْرَى فَلَا كِسْرَى بَعْدَهُ وَإِذَا هَلَكَ قَيْصَرُ فَلَا قَيْصَرَ بَعْدَهُ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَتُنْفَقَنَّ كُنُوزُهُمَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ» [۱۹۸].
«وقتی کسری هلاک شد، پس از وی کسرای دیگری نخواهد بود و پس از نابودی قیصر، قیصر دیگری نخواهد آمد. سوگند به داتی که جانم در دست اوست، شما خزانه‌های قیصر و کسری را در راه الله أ انفاق خواهید کرد».
در صحیح مسلم از ثوبان س روایت شده است که رسول‌الله ص فرمود:
«زَوَى لِي الْأَرْضَ فَرَأَيْتُ مَشَارِقَهَا وَمَغَارِبَهَا وَإِنَّ أُمَّتِي سَيَبْلُغُ مُلْكُهَا مَا زُوِيَ لِي مِنْهَا وَأُعْطِيتُ الْكَنْزَيْنِ الْأَحْمَرَ وَالْأَبْيَضَ» [۱۹۹].
«الله ﻷ زمین را برای من جمع کرد و من از مشرق تا مغرب آن‌را دیدم. قطعاً حکومت امتم به نقاطی که دیدم خواهد رسید و دو خزانه‌ی سرخ و سفید -طلا و نقره- به من داده شده است».
بی‌گمان، پیش‌بینی رسول‌الله ص روی داد. حکومت مسلمانان به اندازه‌ای که زمین برای رسول‌الله ص جمع شده بود، رسیده است. بزرگ‌ترین گستردگی حکومت اسلام، از شرق تا غرب بود. اما دامنه‌ی آن از شمال و جنوب، نسبت به شرق و غرب وسعت پیدا نکرد.
رسول‌الله ص برای ما بیان فرمود که مسلمانان در برابر هندوها جهاد می‌کنند. در حدیث صحیحی که از ثوبان س روایت شده است، رسول‌الله ص می‌فرماید:
«عِصَابَتَانِ مِنْ أُمَّتِي أَحْرَزَهُمَا اللَّهُ مِنْ النَّارِ عِصَابَةٌ تَغْزُو الْهِنْدَ وَعِصَابَةٌ تَكُونُ مَعَ عِيسَى ابن‌مَرْيَمَ عَلَيْهِمَا السَّلَام» [۲۰۰].
«دو گروه از امت من هستند که الله آن‌ها از دوزخ محافظت کرده است. یکی در برابر هندوها مبارزه می‌کند و دیگری عیسی ÷ را حمایت می‌نماید».
رسول‌الله ص درباره‌ی فتح قسطنطنیه پایتخت روم شرقی، و واتیکان مرکز روم غربی، سخن گفته است. در حدیثی صحیح از ابوقبیل س روایت شده است که: «نزد عبدالله بن عمرو بن عاص ش بودیم. سوال شد: از قسطنطنیه و روم کدام کشور زودتر فتح می‌شود؟ عبدالله س صندوقی را که حلقه‌ای داشت، از همراهان خود خواست. صندوق را آوردند و نوشته‌ای را از آن بیرون کشید. راوی می‌گوید: عبدالله بن عمرو بن عاص گفت: وقتی ما در حضور رسول‌الله ص حدیث را می‌نوشتیم، مردی این سؤال را مطرح کرد. رسول‌الله ص فرمود: نخست شهر هرقل –قسطنطنیه- فتح می‌شود» [۲۰۱].
فارس و روم فتح شد. حکومت قیصر و کسری از بین رفت. مسلمانان با هند جهاد و قسطنطنیه را نیز فتح کردند و در آینده‌ای نزدیک، مسلمانان به حکومت بسیار بزرگی دست می‌یابند که در سایه‌ی آن، اسلام گسترش می‌یابد و شرک و بت‌برستی نابود می‌شود و روم بنا به حدیث حضرت ص فتح می‌گردد. رسول‌الله ص می‌فرماید:
«لَيَبْلُغَنَّ هَذَا الْأَمْرُ مَا بَلَغَ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَلَا يَتْرُكُ اللَّهُ بَيْتَ مَدَرٍ وَلَا وَبَرٍ إِلَّا أَدْخَلَهُ اللَّهُ هَذَا الدِّينَ بِعِزِّ عَزِيزٍ أَوْ بِذُلِّ ذَلِيلٍ عِزًّا يُعِزُّ اللَّهُ بِهِ الْإِسْلَامَ وَذُلًّا يُذِلُّ اللَّهُ بِهِ الْكُفْرَ» [۲۰۲].
«اسلام تا جایی که شب و روز رسیده‌اند، خواهد رسید. هیچ خانه‌ی چادری یا سنگی و گلی پیدا نمی‌شود که اسلام در آن داخل نگردد. این وعده‌ی الهی با عزت عزیزان یا ذلت ذلیلان تحقق پیدا خواهد کرد. عزتی که الله اسلام را بدان عزت خواهد داد یا ذلتی که کفر را بدان ذلیل خواهد کرد».
رسول‌الله ص وعده‌ی جنگ با ترک‌ها را نیز به ما داد. در صحیح بخاری و مسلم از ابوهریره س روایت شده است که رسول‌الله ص فرمود:
«إِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ أَنْ تُقَاتِلُوا قَوْمًا يَنْتَعِلُونَ نِعَالَ الشَّعَرِ وَإِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ أَنْ تُقَاتِلُوا قَوْمًا عِرَاضَ الْوُجُوهِ كَأَنَّ وُجُوهَهُمْ الْمَجَانُّ الْمُطْرَقَةُ».
«از نشانه‌های رستاخیز این است که شما با کسانی می‌جنگید که کفش‌های مویی می‌پوشند و از نشانه‌های رستاخیز این است که با کسانی می‌جنگید که صورت‌های پهنی دارند. گویی چهره‌های آن‌ها مانند سپرهایی‌ست که کوبیده شده است».
در روایتی دیگر از بخاری و مسلم آمده است:
«لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تُقَاتِلُوا التُّرْكَ صِغَارَ الْأَعْيُنِ حُمْرَ الْوُجُوهِ ذُلْفَ الْأُنُوفِ كَأَنَّ وُجُوهَهُمْ الْمَجَانُّ الْمُطْرَقَةُ وَلَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تُقَاتِلُوا قَوْمًا نِعَالُهُمْ الشَّعَرُ» [۲۰۳].
«رستاخیز برپا نخواهد شد تا شما با ترک‌هایی که چشمانی کوچک، چهره‌هایی قرمز، بینی‌هایی پهن و صورت‌هایی مانند سپر دارند، بجنگید. هم‌چنین، رستاخیز برپا نخواهد شد تا این‌‌که شما با قومی که کفش‌های مویی دارند، بجنگید.»
پیشگویی‌های رسول‌الله ص، تحقق یافتند. مسلمانان تا کنون چندین بار در برابر ترک‌ها جنگیده‌اند. امام نووی درباره‌ی تاتار، گروهی که جهان اسلام را زیر و رو کرد، می‌فرماید: گفتار رسول‌الله ص در مورد ترک‌ها تحقق پیدا کرده است. تمام ویژگی‌هایی که برای ترک‌ها در حدیث بیان شد، در آن‌ها دیده می‌شود و مسلمانان چندین بار با آن‌ها جنگیده‌اند. ما از الله متعال، پایانی نیکو برای مسلمانان در همه‌ی امور می‌خواهیم و الطاف و کمک همیشگی الله ﻷ را برای آنان آرزومندیم. بر رسول‌الله ص که از روی هوی سخن نمی‌گوید، بلکه اساس کلامش وحی الهی است، درود و سلام بی‌پایان می‌فرستیم [۲۰۴].
[۱۹۴] صحیح بخاری، کتاب المناقب، شماره: (۳۶۱۲) فتح الباری (۶/۶۱۹) [۱۹۵] مسلم، کتاب الفتن، باب ما یکون من فتوحات المسلمین قبل الدجال ، (۴/۲۲۲۵) شماره: (۲۹۰۰). [۱۹۶] بخاری، کتاب المناقب، حدیث شماره (۳۵۹۵)، فتح الباری : (۶/۶۱۰) [۱۹۷] حیره نام مکانی است. [۱۹۸] صحیح بخاری، کتاب مناقب. حدیث (۳۶۱۸)، فتح الباری : (۶/۶۲۵) [۱۹۹] صحیح مسلم، کتاب الفتن، باب هلاک هذه الأمة بعضهم ببعض، (۴/۲۲۱۵)، شماره: (۲۸۸۹) [۲۰۰] نسائی، احمد و غیره ان را نقل کرده اند و سندش قوی است. [۲۰۱] احمد، دارمی، ابن‌ابی شیبه، حاکم، ذهبی این حدیث را صحیح قرار داده است. [۲۰۲] ابن‌حبان در صحیح خود و ابن‌عروبه در المنتقی و شیخ ناصر الدین آن را در ردیف احادیث صحیح آورده است. [۲۰۳] صحیح بخاری کتاب الجهاد، باب الترک، فتح الباری (۶/۱۰۳) و مسلم کتاب ( الفتن) (۴/۲۲۳۳) شاره (۲۹۱۲) این حدیث را روایت کرده‌اند. مجان به معنی سپر است و مطرقه به لباسی می‌گویند: که در پشت پوشیده می‌شود، و مفهوم حدیث این است که ترک‌ها در رنگ و پهنی پیشانی به سپر می‌مانند. ذلف به معنی قوس بینی است، برخی هم می‌گویند: کلفتی بینی را ذلف می‌نامند. [۲۰۴] شرح نووی بر مسلم (۱۸/۳۸). روشن است که امام نووی از اخبار حضرت ص متأثر شده، چون حدیث را در دوران جنگ و تکاپوی سربازان اسلام شرح می‌کند و توصیفات حدیث را با چشمان خودش دیده است.