گفتار اول: آمدن رستاخیز، قطعی است
آمدن رستاخیز قطعی است و ایمان به آن یکی از ارکان دین مبین اسلام میباشد و بدون آن ایمان کامل نمیشود. الله ﻷ میفرماید:
﴿۞لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّۧنَ﴾ [البقرة: ۱۷۷]
«نیکی، این نیست که رو به سوی مشرق و مغرب کنید؛ بلکه نیکی، «ایمان و رفتارِ» کسی است که به الله و رستاخیز و کتابِ آسمانی و پیامبران ایمان بیاورد».
﴿وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ يُؤۡمِنُونَ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَۚ وَٱلۡمُقِيمِينَ ٱلصَّلَوٰةَۚ وَٱلۡمُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ أُوْلَٰٓئِكَ سَنُؤۡتِيهِمۡ أَجۡرًا عَظِيمًا﴾ [النساء: ۱۶۲]
«و مؤمنان، به آنچه بر تو و پیش از تو نازل شده، ایمان میآورند؛ و نمازگزاران را «میستاییم» و آنان که زکات میدهند و به الله و آخرت ایمان دارند؛ به چنین کسانی پاداش بزرگی خواهیم داد».
قرآن برای بیان و اثبات رستاخیز، روش ویژهای را اتخاذ فرموده است تا این مهم در انسانها درونی شود:
﴿يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَ يُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُم بِلِقَآءِ رَبِّكُمۡ تُوقِنُونَ﴾ [الرعد: ۲]
«امور هستی را اداره و نشانهها را بیان مینماید تا به دیدار پروردگارتان یقین کنید».
در برخی مواقع، تنها با گفتاری خبر آمدنش را بیان میکند:
﴿ٱللَّهُ يَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥ ثُمَّ إِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ١١﴾ [الروم: ۱۱]
«الله آفرینش –انسان- را خلق میکند، سپس او را -میمیراند و- دوباره برمیگرداند. آنگاه به سوی الله بازگردانده میشوید».
﴿وَيَوۡمَ يُرۡجَعُونَ إِلَيۡهِ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُواْۗ﴾ [النور: ۶۴].
«و روزی که انسانها را به سوی او بازمیگردانند و ایشان را از کارهایی که کردهاند، آگاه میسازد».
در برخی مواقع، وقوع رستاخیز با ادات تأکید «إنَّ» یا « إنَّ و لام» بیان میشود:
﴿إِنَّ ٱلسَّاعَةَ ءَاتِيَةٌ﴾ [طه: ۱۵]
«آن زمان به طور قطع خواهد آمد».
﴿وَإِنَّ ٱلسَّاعَةَ لَأٓتِيَةٞۖ فَٱصۡفَحِ ٱلصَّفۡحَ ٱلۡجَمِيلَ﴾ [الحجر: ۸۵]
«و بیگمان که آن زمان فرا میرسد. پس -ای پیغمبر!- گذشت زیبایی داشته باش».
﴿فَإِنَّ أَجَلَ ٱللَّهِ لَأٓتٖۚ﴾ [العنكبوت: ۵]
«پس بیگمان زمان تعیین شدهی الله فرا میرسد».
﴿إِنَّ ٱلسَّاعَةَ لَأٓتِيَةٞ لَّا رَيۡبَ فِيهَا وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يُؤۡمِنُونَ٥٩﴾ [غافر: ۵۹]
«بیگمان، آن زمان فرا میرسد و هیچ شکی در آن نیست. ولی بیشتر مردم باور نمیکنند».
در برخی مواقع، با سوگند خوردن به ذات خود یا آفریدگان بزرگ و ویژه، آمدن رستاخیز را تأکید میفرماید:
﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ لَيَجۡمَعَنَّكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ﴾ [النساء: ۸۷]
«جز الله، هیچ معبودی شایستهی پرستش نیست. حتماً شما را در روز رستاخیز گرد میآورد».
﴿وَٱلذَّٰرِيَٰتِ ذَرۡوٗا١ فَٱلۡحَٰمِلَٰتِ وِقۡرٗا٢ فَٱلۡجَٰرِيَٰتِ يُسۡرٗا٣ فَٱلۡمُقَسِّمَٰتِ أَمۡرًا٤ إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٞ٥ وَإِنَّ ٱلدِّينَ لَوَٰقِعٞ٦﴾ [الذاريات: ۱-۶]
«سوگند به بادهایی -که خاک و گردههای گیاهان و ابرها را- آنگونه که باید، پراکنده میکنند. سوگند به ابرهایی که بار سنگین باران را با خود حمل میکنند. سوگند به کشتیهایی که بهآسانی به حرکت در میآیند. سوگند به فرشتگانی که کارها را -در میان خود- تقسیم مینمایند، که بیگمان آنچه به شما وعده داده میشود، بهطور قطع راست است و بهیقین حساب و جزا، روی میدهد».
در برخی مواقع، به پیامبرش دستور میدهد که سوگند یاد کند:
﴿۞وَيَسۡتَنۢبُِٔونَكَ أَحَقٌّ هُوَۖ قُلۡ إِي وَرَبِّيٓ إِنَّهُۥ لَحَقّٞۖ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ٥٣﴾ [يونس: ۵۳]
«از تو میپرسند: «آیا این وعده، درست است؟» بگو: آری؛ سوگند به پروردگارم که این وعده درست است و شما توان جلوگیری از آن را ندارید».
﴿وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَا تَأۡتِينَا ٱلسَّاعَةُۖ قُلۡ بَلَىٰ وَرَبِّي لَتَأۡتِيَنَّكُمۡ﴾ [سبأ: ۳]
«کافران میگویند: رستاخیز هرگز برای -حساب و کتاب و سزا و جزای- ما برپا نمیشود. بگو: آری؛ سوگند به پروردگارم که حتماً به سراغ شما میآید».
در آیات دیگر، از حقانیت رستاخیز خبر میدهد:
﴿إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا﴾ [لقمان: ۳۳]
«وعدهی الله حق است. پس زندگانی دنیا شما را نفریبد».
کسی که در این مورد، در آیات قرآن به تحقیق و پژوهش بپردازد، متوجه میشود که الله ﻷ روشهای گوناگونی را برای اثبات آن بهکار گرفته است و ما در اینجا به برخی از آنها اشاره کردیم.