سوره شعراء
سوره شعراء آيه ۱
متن آیه:
﴿طسٓمٓ ١﴾
ترجمه:
طا. سین. میم.
توضيحات:
«طسم»: حروف مقطّعه است (نگا: بقره / ۱).
سوره شعراء آيه ۲
متن آیه:
﴿تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُبِينِ ٢﴾
ترجمه:
این (سوره که به تو وحی می‌شود، برخی از) آیات کتاب (قرآن است که) بیان‌گر (احکام الهی برای سعادت دنیا و آخرت مردمان) است.
توضيحات:
«تِلْكَ...»: (نگا: یوسف / ۱، حجر / ۱).
سوره شعراء آيه ۳
متن آیه:
﴿لَعَلَّكَ بَٰخِعٞ نَّفۡسَكَ أَلَّا يَكُونُواْ مُؤۡمِنِينَ ٣﴾
ترجمه:
انگار می‌خواهی از غم و اندوه این که آنان ایمان نمی‌آورند، خویشتن را نابود کنی؟!
توضيحات:
«لَعَلَّكَ»: چرا باید که تو. انگار تو می‌خواهی. مراد از (لَعَلَّ) در اینجا استفهام انکاری است که متضمّن نفی بعد از خود است. «بَاخِعٌ»: هلاک کننده. نابود سازنده (نگا: کهف / ۶). «أَلاّ يَكُونُوا مُؤْمِنينَ»: از این که ایمان نمی‌آورند. جمله در موضع نصب است و مفعول له است.
سوره شعراء آيه ۴
متن آیه:
﴿إِن نَّشَأۡ نُنَزِّلۡ عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ ءَايَةٗ فَظَلَّتۡ أَعۡنَٰقُهُمۡ لَهَا خَٰضِعِينَ ٤﴾
ترجمه:
اگر ما بخواهیم معجزه‌ای از آسمان بر آنان نازل می‌نمائیم که گردن‌هایشان در برابر آن (خم گردد، و از روی اجبار ایمان آورند و) تسلیم شوند. (امّا سنّت خدا و حکمت الله مقتضی اختیار است، و ثواب یا عقاب را مترتّب بر آن کرده است).
توضيحات:
«ءَايَةً»: معجزه‌ای مراد است که مردم را وادار به ایمان گرداند. «ظَلَّتْ»: بشود و بگردد. از افعال ناقصه و به معنی (صارَتْ) می‌باشد. «أَعْنَاق»: جمع عُنُق، گردنها، تسمیه کلّ به اسم جزء است و مراد خود مردمان است. برخی (أعنَاق) را به معنی جماعت و گروه، و رؤساء و رهبران قوم دانسته‌اند. ذکر (ظَلَّتْ) به شکل مفرد مؤنّث باتوجّه به لفظ (أعناق) و ذکر (خَاضِعينَ) به صورت جمع مذکر با توجّه به معنی آن است (نگا: انبیاء / ۱۵، یوسف / ۴).
سوره شعراء آيه ۵
متن آیه:
﴿وَمَا يَأۡتِيهِم مِّن ذِكۡرٖ مِّنَ ٱلرَّحۡمَٰنِ مُحۡدَثٍ إِلَّا كَانُواْ عَنۡهُ مُعۡرِضِينَ ٥﴾
ترجمه:
هیچ‌گونه موعظه و اندرز تازه‌ای (از قرآن) برای آنان از سوی خداوند رحمان نمی‌آید، مگر این که ایشان از آن رویگردان می‌شوند.
توضيحات:
«ذِكْرٍ»: موعظه و اندرز. در اینجا مراد بخشی از آیات قرآن است. «مُحْدَثٍ»: تازه و نو (نگا: انبیاء / ۲).
سوره شعراء آيه ۶
متن آیه:
﴿فَقَدۡ كَذَّبُواْ فَسَيَأۡتِيهِمۡ أَنۢبَٰٓؤُاْ مَا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ ٦﴾
ترجمه:
آنان (آیات قرآنی را) دروغ می‌نامند، و هرچه زودتر خبر (مجازات) چیزی که بدان استهزاء و تمسخر می‌کنند بدیشان خواهد رسید (و کیفر کمرشکن و دردناک کار خود را خواهند دید).
توضيحات:
«أَنبَآءُ»: اخبار. مراد کیفرهای سختی است که در این جهان و آن جهان دامنگیر آنان می‌شود (نگا: انعام / ۵ و ۶).
سوره شعراء آيه ٧
متن آیه:
﴿أَوَ لَمۡ يَرَوۡاْ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ كَمۡ أَنۢبَتۡنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوۡجٖ كَرِيمٍ ٧﴾
ترجمه:
آیا آنان به زمین نمی‌نگرند و نمی‌بینند که چه قدر انواع و اقسام گیاهان و درختان نر و ماده زیبا و سودمند را در آن رویانده‌ایم؟ (اگر دقّت کنند نشانه‌های قدرت یزدان را در آرایش و پیرایش ظاهری و در خواصّ و فوائد باطنی روئیدنی‌ها می‌بینند، و پیدایش این همه رنگ و بو و فعل و انفعالات شیمیائی، و وجود زوجیت و طرز تلقیح و باروری رُستنی‌ها، به زبان حال ایشان را به‌سوی خالق متعال رهنمود می‌کند و آنان را از تکفیر و تکذیب حق به دور می‌سازد).
توضيحات:
«زَوْجٍ»: صنف و نوع (نگا: طه / ۵۳). نر و ماده (نگا: رعد / ۳). «كَرِيمٍ»: نافع و سودمند. ارزشمند. زیبا و خوش منظر (نگا: شعراء / ۵۸).
سوره شعراء آيه ۸
متن آیه:
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ ٨﴾
ترجمه:
بی‌گمان در این کار (آفرینش گیاهان و درختان، در کوه و دمن و مزرعه و بیابان) نشانه بزرگی است (بر وجود خالق جهان) ولی اکثر مردمان (چشم دل را می‌بندند و به ندای عقل گوش فرا نمی‌دهند و این چند روزه حیات را غافلوار بسر می‌برند و به خدا) ایمان نمی‌آورند.
توضيحات:
«ءَايَةً»: نشانه و دلیل. عبرت و پند.
سوره شعراء آيه ٩
متن آیه:
﴿وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ٩﴾
ترجمه:
پروردگار تو قطعاً چیره‌ی مهربان است.
توضيحات:
«الْعَزِيزُ»: قدرتمندی که توانا بر همه چیز است. «الرَّحيمُ»: مهربانی که رحمت واسعه‌اش همه جا را فرا گرفته است.
سوره شعراء آيه ۱۰
متن آیه:
﴿وَإِذۡ نَادَىٰ رَبُّكَ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱئۡتِ ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ ١٠﴾
ترجمه:
(برای قوم خود بیان دار) هنگامی را که پروردگارت موسی را نزدیک کوه طور ندا داد که به‌سوی قوم ستمکار (فرعون و فرعونیان برو). (قومی که با کفر و معاصی بر خود ستم کرده‌اند، و با به بندگی کشاندن بنی‌اسرائیل، بدانان ظلم نموده‌اند).
توضيحات:
«إِئْتِ»: بیا. در اینجا مراد به سراغ رفتن است.
سوره شعراء آيه ۱۱
متن آیه:
﴿قَوۡمَ فِرۡعَوۡنَۚ أَلَا يَتَّقُونَ ١١﴾
ترجمه:
قوم فرعون. (شگفتا چگونه در ظلم فرو رفته‌اند!) آیا (از سرانجام کار و کیفر ستم خود نمی‌ترسند و از خشم و عذاب خدا) نمی‌پرهیزند؟
توضيحات:
«قَوْمَ»: عطف بیان یا بدل است. «أَلا يَتَّقُونَ»: آیا نمی‌پرهیزند؟ هان پرهیز کنند. «أَلا»: دو کلمه و فراهم آمده است از همزه استفهام و لاء نفی. یا تنها واژه‌ای است و حرف تنبیه بوده و برای ترغیب و تشویق به کار پس از خود است.
سوره شعراء آيه ۱۲
متن آیه:
﴿قَالَ رَبِّ إِنِّيٓ أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ ١٢﴾
ترجمه:
(موسی) گفت: پروردگارا! من می‌ترسم که مرا تکذیب کنند (و از روی تکبّر و تفرعن رسالتم را نپذیرند).
توضيحات:
«أَن يُكَذِّبُونِ»: این که مرا دروغگو نامند و تکذیب کنند. ضمیر مفعولی (ی) از آخر فعل حذف شده است.
سوره شعراء آيه ۱۳
متن آیه:
﴿وَيَضِيقُ صَدۡرِي وَلَا يَنطَلِقُ لِسَانِي فَأَرۡسِلۡ إِلَىٰ هَٰرُونَ ١٣﴾
ترجمه:
(اگر تکذیبم کنند، از غم و غصّه) سینه‌ام تنگ می‌شود، و (بدین هنگام چنان که باید در مجادله با آنان) زبانم نمی‌گردد (و روان و گویا صحبت نمی‌کنم). پس (جبرئیل را) به پیش (برادرم) هارون بفرست (و پیغمبرش گردان، تا یاری و کمکم‌کند).
توضيحات:
«يَضيقُ صَدْري»: سینه‌ام تنگ می‌شود. در فارسی می‌گوئیم: دلم تنگ می‌شود. آزرده خاطر و دل شکسته می‌گردم. «لا يَنطَلِقُ»: گویا و رسا نمی‌گردد. «فَأَرْسِلْ»: بفرست. مفعول آن مقدّر است که (جبرئیل) فرشته وحی است. از واژه ارسال پیدا است که موسی از آستان ذوالجلال درخواست نموده است که هارون را پیغمبر فرماید (قصص / ۳۴، مریم / ۵۳، انبیاء / ۴۸).
سوره شعراء آيه ۱۴
متن آیه:
﴿وَلَهُمۡ عَلَيَّ ذَنۢبٞ فَأَخَافُ أَن يَقۡتُلُونِ ١٤﴾
ترجمه:
آنان (به گمان خود، قصاص) گناهی بر من دارند و می‌ترسم (پیش از انجام وظیفه تبلیغ) مرا بکشند.
توضيحات:
«ذَنبٌ»: مراد قصاص مرد ستمگری است که با یک مرد مظلوم بنی‌اسرائیلی درگیر شده بود، و به هنگام میانجیگری موسی، اشتباهاً توسّط موسی به قتل رسید (نگا: قصص / ۱۵).
سوره شعراء آيه ۱۵
متن آیه:
﴿قَالَ كَلَّاۖ فَٱذۡهَبَا بَِٔايَٰتِنَآۖ إِنَّا مَعَكُم مُّسۡتَمِعُونَ ١٥﴾
ترجمه:
(خداوند این تقاضای صادقانه موسی را اجابت کرد و گفت:) این چنین نیست (که بتوانند تو را به قتل برسانند. درخواستت را راجع به هارون پذیرفتم). دو نفری با (توشه) معجزات ما (که عصا و ید بیضاء است، به‌سوی فرعون و فرعونیان) بروید (و بدانید که) ما با شما هستیم و (شما را در پناه خود می‌داریم، و کاملاً مطالبی را که در میان شما و ایشان می‌گذرد) می‌شنویم. (قطعاً شما پیروزید).
توضيحات:
«ءَايَات»: معجزات. مراد عصا و ید بیضاء است (نگا: طه / ۱٧ - ۲۳).
سوره شعراء آيه ۱۶
متن آیه:
﴿فَأۡتِيَا فِرۡعَوۡنَ فَقُولَآ إِنَّا رَسُولُ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٦﴾
ترجمه:
به سراغ فرعون بروید و بگوئید: ما فرستادگان پروردگار جهانیانیم.
توضيحات:
«رَسُولُ»: علّت این که به صورت مفرد آمده است نه به صورت مثنّی؛ یعنی (رَسُولا)، این است (رَسُول) مصدر و به معنی (رِسالَة) است و به عنوان مفرد و مثنّی و جمع و مؤنّث و مذکر ذکر می‌شود. مانند: «لَقَدْ كَذَبَ الْواشُونَ ما فُهْتُ عِنْدَهُمْ بِسِرٍّ وَ لا أَرْسَلْتُهُمْ بِرَسُولٍ» همچنین (رسول) معنی جمع نیز دارد. مانند: ضَیف و طِفل در: «هؤُلآءِ ضَيْفي» (حجر / ۶۸)، «ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلاً» (حجّ / ۵).
سوره شعراء آيه ۱٧
متن آیه:
﴿أَنۡ أَرۡسِلۡ مَعَنَا بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ١٧﴾
ترجمه:
(پروردگار جهانیان به تو دستور می‌دهد) این که بنی‌اسرائیل را (آزاد از زنجیر اسارت و بردگی کنی و) با ما همراه سازی (تا به سرزمین مقدّس، یعنی فلسطین برویم).
توضيحات:
«أَرْسِلْ مَعَنَا»: مراد جلوگیری نکردن و آزاد گذاشتن است تا این که بتوانند بیایند و با موسی و هارون راهی فلسطین شوند.
سوره شعراء آيه ۱۸
متن آیه:
﴿قَالَ أَلَمۡ نُرَبِّكَ فِينَا وَلِيدٗا وَلَبِثۡتَ فِينَا مِنۡ عُمُرِكَ سِنِينَ ١٨﴾
ترجمه:
(فرعون) گفت: آیا ما تو را در کودکی میان خود (در دامان مهر و در آغوش لطف خویش) نپرورده‌ایم؟! و آیا سال‌های متمادی از عمرت در بین ما ماندگار نبوده‌ای (و از رعایت و حفاظت و نان و نمک ما برخوردار نگشته‌ای؟!).
توضيحات:
«قالَ...»: سخن فرعون جنبه ریشخند را دارد. «وَلِيداً»: طفل. کودک. فعیل به معنی مفعول، و حال است. «لَبِثْتَ»: مانده‌ای.
سوره شعراء آيه ۱٩
متن آیه:
﴿وَفَعَلۡتَ فَعۡلَتَكَ ٱلَّتِي فَعَلۡتَ وَأَنتَ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ ١٩﴾
ترجمه:
و آن کاری را کرده‌ای که کرده‌ای و (مرتکب قتل یکی از طرفداران ما شده‌ای. و از این‌ها گذشته، تو اینک) کفران نعمت‌های ما می‌کنی (و حق نان و نمک ما را فراموش می‌نمائی، و با ادّعای پیغمبری پرورگار جهان، الوهیت ما را نادیده می‌گیری).
توضيحات:
«فَعْلَتَكَ»: کاری که کرده‌ای. اشاره به قتل مرد قبطی است (نگا: قصص / ۱۵). «الْكَافِرِينَ»: افراد ناسپاس. کفران نعمت کنندگان.
سوره شعراء آيه ۲۰
متن آیه:
﴿قَالَ فَعَلۡتُهَآ إِذٗا وَأَنَا۠ مِنَ ٱلضَّآلِّينَ ٢٠﴾
ترجمه:
(موسی) گفت: من در حین انجام این کار (نمی‌دانستم مشتی که برای تأدیب و تنبیه به قبطی می‌زنم، منتهی به قتل می‌گردد، و) از سرگشتگان (و بیخبرانی) بودم (که اطّلاع ندارند ضربه مشت هم گاهی منجر به قتل می‌شود).
توضيحات:
«إِذاً»: آن زمان که. «الضَّآلِّينَ»: گمراهان. در اینجا مراد جاهلین، بیخبران و غافلان از عواقب موقعیت است.
سوره شعراء آيه ۲۱
متن آیه:
﴿فَفَرَرۡتُ مِنكُمۡ لَمَّا خِفۡتُكُمۡ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكۡمٗا وَجَعَلَنِي مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ٢١﴾
ترجمه:
پس من از دست شما گریختم وقتی که از شما ترسیدم (که در برابر این قتل غیرعمد مرا بکشید) و خداوند به من علم و دانش بخشید (تا در پرتو آن چیزها را درست ببینم و کارها را صحیح و بجا انجام دهم) و مرا از زمره پیغمبران کرد (تا بندگان خدا را به‌سوی نجات از عذاب فرا خوانم).
توضيحات:
«حُكْمـاً»: دانش و آگهی. حکمت، که هر کاری در پرتو آن بجا و به موقع انجام می‌پذیرد (نگا: انعام / ۸٩).
سوره شعراء آيه ۲۲
متن آیه:
﴿وَتِلۡكَ نِعۡمَةٞ تَمُنُّهَا عَلَيَّ أَنۡ عَبَّدتَّ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٢٢﴾
ترجمه:
آیا این منّتی است که تو بر من میگذاری این که بنی‌اسرائیل را بنده و برده خود ساخته‌ای؟!
توضيحات:
«وَتِلْک نِعمَةٌ... »: در این جمله، حرف استفهام انکاری مقدّر است که مفید نفی است. اصل آن چنین است: وَ هَلْ تِلْک نِعْمَةٌ...؟! آیا نعمت است که؟! « أَنْ عَبَّدْتَ... »: حرف (أَنْ) تفسیریه است، و مطالب مابعد آن، تفسیر مطالب ماقبل آن است (نگا: یونس / ۲). « عَبَّدْتَ »: برده و بنده کرده‌ای.
سوره شعراء آيه ۲۳
متن آیه:
﴿قَالَ فِرۡعَوۡنُ وَمَا رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٢٣﴾
ترجمه:
فرعون گفت: پروردگار جهانیان کیست (که این همه از او صحبت می‌کنی و خویشتن را فرستاده او می‌دانی؟).
توضيحات:
«مَا رَبُّ الْعَالـَمِينَ»: گمان می‌رود فرعون این سخن را برای تجاهل و تحقیر مطرح کرده باشد.
سوره شعراء آيه ۲۴
متن آیه:
﴿قَالَ رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَآۖ إِن كُنتُم مُّوقِنِينَ ٢٤﴾
ترجمه:
(موسی) گفت: پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن دو است، اگر شما راه یقین می‌پوئید (و حقیقت را می‌جوئید، حق این است که گفتم).
توضيحات:
«رَبُّ»: خبر مبتدای محذوف است و تقدیر چنین است: «هُوَ رَبُّ...» «إِن كُنتُم مُّوقِنينَ»: اگر به دنبال باور درست و سخن منطقی بوده باشید و هدف شما از این سؤال، درک و فهم حقیقت باشد.
سوره شعراء آيه ۲۵
متن آیه:
﴿قَالَ لِمَنۡ حَوۡلَهُۥٓ أَلَا تَسۡتَمِعُونَ ٢٥﴾
ترجمه:
(فرعون رو) به اطرافیان خود (کرد و مسخره‌کنان) گفت: آیا نمی‌شنوید (این مرد چه می‌گوید؟! می‌شنوید که جز یاوه نمی‌گوید؟!).
توضيحات:
«أَلا تَسْتَمِعُونَ»: آیا گوش فرا می‌دهید؟! آیا می‌شنوید؟! این سخن جنبه تعجّب و ریشخند را دارد.
سوره شعراء آيه ۲۶
متن آیه:
﴿قَالَ رَبُّكُمۡ وَرَبُّ ءَابَآئِكُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ ٢٦﴾
ترجمه:
(موسی پس از اشاره به جهان کبیر، اشاره به جهان صغیر کرد و) گفت: او پروردگار شما و پروردگار نیاکان پیشین شما است (که مردند و چون جاودانه نبودند خدا نبودند).
توضيحات:
«رَبُّكُمْ وَ رَبُّ...»: اشاره به دو نکته است: ۱ - متوجّه ساختن فرعون و فرعونیان به نشانه‌های موجود در انفس، یا تذکر خودشناسی ۲ - قلم بطلان کشیدن بر ادّعای ربوبیت فرعون زمان و فرعون‌های دوران.
سوره شعراء آيه ۲٧
متن آیه:
﴿قَالَ إِنَّ رَسُولَكُمُ ٱلَّذِيٓ أُرۡسِلَ إِلَيۡكُمۡ لَمَجۡنُونٞ ٢٧﴾
ترجمه:
(فرعون به خیره‌سری همچنان ادامه داد و) گفت: پیغمبری که به‌سوی شما فرستاده شده است قطعاً دیوانه است! (چرا که سخنان پریشان می‌گوید، و جز مرا خدا می‌داند).
توضيحات:
«أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ»: فرعون خواست با تعبیر «به سوی شما فرستاده شده است» خشم مردم را برانگیزد، و ایشان را به تکذیب موسی وادارد.
سوره شعراء آيه ۲۸
متن آیه:
﴿قَالَ رَبُّ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَمَا بَيۡنَهُمَآۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡقِلُونَ ٢٨﴾
ترجمه:
(و موسی باز هم به نشانه‌های خداشناسی گسترده در پهنه آفرینش اشاره کرد و) گفت: او پروردگار طلوع و غروب (کواکب و سیارات جهان) و همه چیزهائی است که در میان آن دو قرار دارد، اگر شما عاقل می‌بودید (چنین چیزی را در پرتو خرد، از روی نظام طلوع و غروب ستارگان و برنامه دقیق و اسرارآمیز آنها می‌فهمیدید).
توضيحات:
«الـْمَشْرِقِ وَالـْمَغْرِبِ»: مراد طلوع خورشید و نمایان شدن روز، و غروب خورشید و پیدایش شب است. یا این که مراد طلوع و غروب همه کواکب و سیارات جهان است. به معنی خاور و باختر نیز می‌باشند، و معنی زمان طلوع و غروب هم از آنها مستفاد می‌گردد (نگا: تفسیر شربینی).
سوره شعراء آيه ۲٩
متن آیه:
﴿قَالَ لَئِنِ ٱتَّخَذۡتَ إِلَٰهًا غَيۡرِي لَأَجۡعَلَنَّكَ مِنَ ٱلۡمَسۡجُونِينَ ٢٩﴾
ترجمه:
(فرعون سخت برآشفت و) گفت: اگر جز مرا به پروردگاری برگزینی تو را از زمره زندانیان خواهم کرد (و در بیغوله‌های زندان همچون دیگران خواهی پوسید).
توضيحات:
«الْـمَسْجُونِينَ»: زندانیان.
سوره شعراء آيه ۳۰
متن آیه:
﴿قَالَ أَوَلَوۡ جِئۡتُكَ بِشَيۡءٖ مُّبِينٖ ٣٠﴾
ترجمه:
(موسی) گفت: آیا اگر من چیز روشنی را به تو نشان دهم (که دلیل قاطع و برهان واضحی بر وجود خدای متعال و نمایانگر صدق رسالت و پیغمبری من باشد) باز هم (مرا زندانی می‌کنی؟).
توضيحات:
«شَيْءٍ»: چیز. مراد معجزه دالّ بر وجود خدا و درستی پیغمبری موسی است.
سوره شعراء آيه ۳۱
متن آیه:
﴿قَالَ فَأۡتِ بِهِۦٓ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ٣١﴾
ترجمه:
(فرعون) گفت: اگر از زمره راستگویانی، آن را بنمای.
توضيحات:
«فَأْتِ بِهِ»: آن را بیاور. آن را نشان بده.
سوره شعراء آيه ۳۲
متن آیه:
﴿فَأَلۡقَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ ثُعۡبَانٞ مُّبِينٞ ٣٢﴾
ترجمه:
(در این هنگام موسی) عصای خود را انداخت. به ناگاه اژدهای (حقیقی و) نمایانی گردید.
توضيحات:
«أَلْقَيا»: انداخت. افکند. «ثُعْبَانٌ»: اژدها. مار بزرگ (نگا: طه / ۲۰). «مُبِينٌ»: آشکار و نمایان. مراد حقیقی است. یعنی چشم‌بندی و جادوئی در میان نبود. بلکه به خواست خدا چوبه دستی مار گردید.
سوره شعراء آيه ۳۳
متن آیه:
﴿وَنَزَعَ يَدَهُۥ فَإِذَا هِيَ بَيۡضَآءُ لِلنَّٰظِرِينَ ٣٣﴾
ترجمه:
و دست خود را (به گریبان فرو برد و سپس آن را) بیرون آورد، ناگهان بینندگان آن را سفید و روشن (همچون ماه تابان) دیدند. (پرتو آن همه جا را نورباران و درخشان کرد).
توضيحات:
«نَزَعَ»: بیرون آورد. مراد بیرون آوردن از گریبان است (نگا: نمل / ۱۲). «بَيْضَآءُ»: سفید. مراد تابان و رخشان است.
سوره شعراء آيه ۳۴
متن آیه:
﴿قَالَ لِلۡمَلَإِ حَوۡلَهُۥٓ إِنَّ هَٰذَا لَسَٰحِرٌ عَلِيمٞ ٣٤﴾
ترجمه:
(فرعون) به اشراف و بزرگان دور و بر خود گفت: این (مرد) جادوگر بس آگاه (و ماهری) است.
توضيحات:
«مَلإ»: اشراف. بزرگان (نگا: بقره / ۲۴۶، اعراف / ۶۰).
سوره شعراء آيه ۳۵
متن آیه:
﴿يُرِيدُ أَن يُخۡرِجَكُم مِّنۡ أَرۡضِكُم بِسِحۡرِهِۦ فَمَاذَا تَأۡمُرُونَ ٣٥﴾
ترجمه:
می‌خواهد با جادوی خود (عامّه مردم را پیرامون خویش جمع آورد و) شما را از سرزمین خودتان (مصر) بیرون کند. پس شما (چه می‌اندیشید و) چه فرمان می‌دهید؟
توضيحات:
«مَاذَا تَأْمُرُونَ»؟: فرمان شما چیست؟ این سخن بیان‌گر سقوط فرعون از ادّعای خدائی ودلجوئی او از سران به هنگام ضعف خود و غلبه موسی است.
سوره شعراء آيه ۳۶
متن آیه:
﴿قَالُوٓاْ أَرۡجِهۡ وَأَخَاهُ وَٱبۡعَثۡ فِي ٱلۡمَدَآئِنِ حَٰشِرِينَ ٣٦﴾
ترجمه:
گفتند: موسی و برادرش را مهلت بده (و در کار شکنجه آنان عجله مکن) و به تمام شهرها (ی مصر، مأمورانی) برای بسیج اعزام کن.
توضيحات:
«أَرْجِهْ»: او را مهلت بده. امر مصدر (إرجاء) به معنی به تأخیر انداختن، و ضمیر متّصل (ه) است. در اصل (أَرْجِئْهُ) بوده و همزه برای تخفیف حذف شده است و ضمیر ساکن گشته است (نگا: اعراف / ۱۱۱). «حَاشِرينَ»: گرد آورندگان. یعنی کسانی باشند که جادوگران را جمع‌آوری و در دربار حاضر کنند.
سوره شعراء آيه ۳٧
متن آیه:
﴿يَأۡتُوكَ بِكُلِّ سَحَّارٍ عَلِيمٖ ٣٧﴾
ترجمه:
تا همه جادوگران ماهر و زبردست را پیش تو بیاورند.
توضيحات:
«سَحَّار»: صیغه مبالغه ساحِر است، جادوگر بسیار ماهر و بس آگاه و کهنه‌کار.
سوره شعراء آيه ۳۸
متن آیه:
﴿فَجُمِعَ ٱلسَّحَرَةُ لِمِيقَٰتِ يَوۡمٖ مَّعۡلُومٖ ٣٨﴾
ترجمه:
سرانجام جادوگران در روز موعود (که چاشتگاه روز جشن مصریها بود، در مکان معینی) گردآورده شدند (و به میدان مبارزه گسیل گشتند).
توضيحات:
«لـِمِيقَاتِ»: در وعده‌گاه. در زمان معین و در مکان مشخّص (نگا: اعراف / ۱۴۳ و ۱۵۵). «يَوْمٍ مَّعْلُومٍ»: روز مشخّص که روز جشن مصریان بوده است.
سوره شعراء آيه ۳٩
متن آیه:
﴿وَقِيلَ لِلنَّاسِ هَلۡ أَنتُم مُّجۡتَمِعُونَ ٣٩﴾
ترجمه:
(از مردم نیز برای حضور در میدان مبارزه دعوت به عمل آمد) و به مردم گفته شد: آیا (در این صحنه) شما گرد می‌آئید؟
توضيحات:
«هَلْ أَنتُم مـُّجْتَمِعُونَ»؟: آیا اجتماع می‌کنید؟ آیا جمع می‌شوید؟ مراد از سؤال، تحریک و تشویق مردم به گردهمآئی با شتاب هر چه بیشتر است.
سوره شعراء آيه ۴۰
متن آیه:
﴿لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ ٱلسَّحَرَةَ إِن كَانُواْ هُمُ ٱلۡغَٰلِبِينَ ٤٠﴾
ترجمه:
تا اگر جادوگران پیروز شوند، ما از آنان پیروی کنیم (و آن چنان صحنه را گرم و داغ نمائیم و هیاهو و جنجالی برپا کنیم که دشمنِ خدایان ما برای همیشه از میدان به در رود).
توضيحات:
«نَتَّبِعُ»: پیروی کنیم. دنباله‌روی کنیم. مراد پیروی و دنباله‌روی از آئین جادوگران و طرفداری از مکتب خدایان دروغین ایشان است.
سوره شعراء آيه ۴۱
متن آیه:
﴿فَلَمَّا جَآءَ ٱلسَّحَرَةُ قَالُواْ لِفِرۡعَوۡنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجۡرًا إِن كُنَّا نَحۡنُ ٱلۡغَٰلِبِينَ ٤١﴾
ترجمه:
هنگامی که جادوگران (نزد فرعون حاضر) آمدند و به فرعون گفتند: آیا ما پاداش بزرگ و قابل ملاحظه‌ای خواهیم داشت اگر پیروز شویم؟
توضيحات:
«أَجْراً»: تنوین برای بیان عظمت و ارزش پاداش و مزد کار است.
سوره شعراء آيه ۴۲
متن آیه:
﴿قَالَ نَعَمۡ وَإِنَّكُمۡ إِذٗا لَّمِنَ ٱلۡمُقَرَّبِينَ ٤٢﴾
ترجمه:
(فرعون که سخت از موسی به وحشت افتاده بود و در تنگنا قرار داشت) گفت: بلی! (هر چه بخواهید می‌دهم) به علاوه شما در این صورت از مقرّبان (درگاه من) خواهید بود.
توضيحات:
«الـْمُقَرَّبِينَ»: مراد نزدیکان درگاه فرعون و درباریان شاهی است.
سوره شعراء آيه ۴۳
متن آیه:
﴿قَالَ لَهُم مُّوسَىٰٓ أَلۡقُواْ مَآ أَنتُم مُّلۡقُونَ ٤٣﴾
ترجمه:
(در روز موعود و در میدان مبارزه، موسی) به جادوگران گفت: آنچه را می‌خواهید بیفکنید، بیفکنید! (و هر چه در قدرت دارید بنمائید و به میدان آورید).
توضيحات:
«مُلْقُونَ»: اندازندگان. افکنندگان. اسم فاعل از مصدر (إلقاء) است.
سوره شعراء آيه ۴۴
متن آیه:
﴿فَأَلۡقَوۡاْ حِبَالَهُمۡ وَعِصِيَّهُمۡ وَقَالُواْ بِعِزَّةِ فِرۡعَوۡنَ إِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡغَٰلِبُونَ ٤٤﴾
ترجمه:
پس جادوگران (با غرور و نخوت) طنابها و عصاهای خود را افکندند و گفتند: به عزّت فرعون سوگند که ما قطعاً چیره و پیروزیم!
توضيحات:
«حِبَال»: جمع حَبْل، طنابها. ریسمان‌ها. «عِصِيّ»: جمع عَصا، چوبه دستی.
سوره شعراء آيه ۴۵
متن آیه:
﴿فَأَلۡقَىٰ مُوسَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ تَلۡقَفُ مَا يَأۡفِكُونَ ٤٥﴾
ترجمه:
موسی (مهلت نداد و) عصای خود را افکند، ناگهان (اژدهای بزرگی گردید و با سرعت) شروع به بلعیدن ابزارهای دروغین ایشان کرد (و آنها را یکی بعد از دیگری در کام خود فرو برد).
توضيحات:
«تَلْقَفُ»: با سرعت و قدرت می‌بلعید. «يَأْفِكُونَ»: با دروغ سر هم می‌کردند و به هم می‌بافتند. اشاره به کارها و ابزارهای دروغین جادوگران است (نگا: اعراف / ۱۱٧، توبه / ٧۰).
سوره شعراء آيه ۴۶
متن آیه:
﴿فَأُلۡقِيَ ٱلسَّحَرَةُ سَٰجِدِينَ ٤٦﴾
ترجمه:
جادوگران سجده‌کنان بر زمین فرو افتادند.
توضيحات:
«أُلْقِيَ»: فرو انداخته شدند. بیان فعل به صورت مجهول بیان‌گر این است که آن چنان تحت تأثیر جاذبه معجزه موسی قرار گرفتند که برای خدا سجده بردند (نگا: طه / ٧۰) و نیروی معجزه به گونه‌ای ایشان را قانع کرد که نتوانستند خویشتنداری کنند و فوراً برای خدا سجده بردند.
سوره شعراء آيه ۴٧
متن آیه:
﴿قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٤٧﴾
ترجمه:
گفتند: به پروردگارِ عالَمیان ایمان داریم.
توضيحات:
«قالُوا...»: مراد این است که کردار را با گفتار توأم، و فعل سجده را با قول مؤکد کردند.
سوره شعراء آيه ۴۸
متن آیه:
﴿رَبِّ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ ٤٨﴾
ترجمه:
به پروردگار موسی و هارون.
توضيحات:
«رَبِّ»: بدل است. ذکر آن برای رفع توهمی است که در ذهن عامّه مردم بود. و آن این که مردم، فرعون را (رَبِّ) خود می‌دانستند.
سوره شعراء آيه ۴٩
متن آیه:
﴿قَالَ ءَامَنتُمۡ لَهُۥ قَبۡلَ أَنۡ ءَاذَنَ لَكُمۡۖ إِنَّهُۥ لَكَبِيرُكُمُ ٱلَّذِي عَلَّمَكُمُ ٱلسِّحۡرَ فَلَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَۚ لَأُقَطِّعَنَّ أَيۡدِيَكُمۡ وَأَرۡجُلَكُم مِّنۡ خِلَٰفٖ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمۡ أَجۡمَعِينَ ٤٩﴾
ترجمه:
(فرعون جادوگران را تهدید کرد و) گفت: آیا به او ایمان آوردید پیش از آن که من به شما اجازه دهم؟! او بی‌گمان بزرگ و استاد شما است و به شما جادوگری آموخته است. پس خواهید دانست (که با چه زجر و شکنجه‌ای شما را خواهم کشت). حتماً دست‌ها و پاهای شما را عکس یکدیگر قطع می‌گردانم و همگی شما را به دار می‌آویزم.
توضيحات:
«ءَاذَنَ»: اجازه دهم. « کبِیرُ »: مراد بزرگ و استاد است. «مِنْ خِلافٍ»: عکس یکدیگر. مثلاً دست راست و پای چپ، یا پای راست و دست چپ (نگا: مائده / ۳۳). «لاُصَلِّبَنَّكُمْ»: حتماً به دارتان می‌آویزم.
سوره شعراء آيه ۵۰
متن آیه:
﴿قَالُواْ لَا ضَيۡرَۖ إِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ ٥٠﴾
ترجمه:
(جادوگران شجاعانه) گفتند: هیچ زیانی نیست (از این کاری که تو خواهی کرد. هر کاری که می‌خواهی بکن باکی نیست، چرا که) ما به‌سوی پروردگارمان باز می‌گردیم (و به لقای معشوق و معبود حقیقی خود می‌رسیم و پاداش خویش را از او دریافت می‌داریم).
توضيحات:
«ضَيْرَ»: زیان و ضرر. «لا ضَيْرَ»: مانعی نیست. زیان و ضرری در میان نمی‌باشد. «مُنقَلِبُونَ»: بر گردندگان (نگا: مطفّفین / ۳۱).
سوره شعراء آيه ۵۱
متن آیه:
﴿إِنَّا نَطۡمَعُ أَن يَغۡفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَٰيَٰنَآ أَن كُنَّآ أَوَّلَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٥١﴾
ترجمه:
ما امیدواریم که پروردگارمان گناهان ما را ببخشایاد، چرا که ما (در میان قوم تو) نخستین ایمان‌آورندگان بوده‌ایم.
توضيحات:
«نَطْمَعُ»: آزمندیم. امیدواریم. «خطايا»: گناهان. خطاها. «أَن كُنَّا»: به سبب این که ما بوده‌ایم. در اصل (لِأن كُنَّا) بوده و حرف (أَنْ) مخفّف از مثقّله است.
سوره شعراء آيه ۵۲
متن آیه:
﴿وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنۡ أَسۡرِ بِعِبَادِيٓ إِنَّكُم مُّتَّبَعُونَ ٥٢﴾
ترجمه:
ما به موسی وحی کردیم که شبانه بندگان (مؤمن بنی‌اسرائیل) مرا (از مصر) کوچ بده. شما حتماً تعقیب می‌شوید (و فرعون و فرعونیان برای دستگیری شما دنبالتان می‌کنند).
توضيحات:
«أَنْ»: حرف مشبّهةٌبالفعل و مخفّف از (أَنَّ) است (نگا: مؤمنون / ۲٧) «أَسْرِ بِعِبادي»: در شب بندگانم را کوچ بده (نگا: إسراء / ۱). «مُتَّبَعُونَ»: تعقیب شوندگان. دنبال شوندگان. مراد تعقیب بنی‌اسرائیل توسّط فرعون و فرعونیان است.
سوره شعراء آیه ۵۳
متن آیه:
﴿فَأَرۡسَلَ فِرۡعَوۡنُ فِي ٱلۡمَدَآئِنِ حَٰشِرِينَ ٥٣﴾
ترجمه:
(توسّط جاسوسان خبر به دربار رسید که موسی و بنی‌اسرائیل در صدد کوچ به سرزمین دیگری هستند) پس فرعون (مأمورانی) به شهرها فرستاد تا (نیرو) جمع کنند (و جلو ایشان را بگیرند).
توضيحات:
«الْـمَدَآئِن»: جمع مَدینة، شهر. «حَاشِرِينَ»: گردآورندگان (نگا: شعراء / ۳۶).
سوره شعراء آيه ۵۴
متن آیه:
﴿إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ لَشِرۡذِمَةٞ قَلِيلُونَ ٥٤﴾
ترجمه:
(فرعون به مأموران دستور داد و گفت: به اهالی شهرها بگوئید:) این‌ها (که قصد فرار و تجمع و تقویت در جای دیگری را دارند) گروه اندک و ناچیزی هستند (و ما با نخستین تاخت ایشان را گرفتار و به شکنجه و آزار می‌رسانیم).
توضيحات:
«شِرْذِمَةٌ»: گروه و طائفه‌ای ناچیز و کم اهمّیت.
سوره شعراء آيه ۵۵
متن آیه:
﴿وَإِنَّهُمۡ لَنَا لَغَآئِظُونَ ٥٥﴾
ترجمه:
آنان ما را بر سر خشم می‌آورند.
توضيحات:
«غَآئِظُونَ»: خشمگین‌کنندگان. بر سر خشم‌آورندگان.
سوره شعراء آيه ۵۶
متن آیه:
﴿وَإِنَّا لَجَمِيعٌ حَٰذِرُونَ ٥٦﴾
ترجمه:
(البتّه جای هیچ‌گونه نگرانی نیست، و لیکن) ما گروهی هستیم محتاط (و بیدار و دوراندیش).
توضيحات:
«جَـمِيعٌ»: گروه و دسته. جمع (نگا: قمر / ۴۴). «حَاذِرُونَ»: افراد محتاط و دوراندیش. آگاه و بیدار.
سوره شعراء آيه ۵٧
متن آیه:
﴿فَأَخۡرَجۡنَٰهُم مِّن جَنَّٰتٖ وَعُيُونٖ ٥٧﴾
ترجمه:
(سرانجام آنچه می‌بایست بشود شد، و عاقبت بنی‌اسرائیل بر فرعون و فرعونیان پیروز شدند) و ما آنان را از باغ‌ها و چشمه سارها بیرون راندیم.
توضيحات:
«جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ»: مراد باغ‌های سرسبز و چشمه‌ساران پر آب مصر است.
سوره شعراء آيه ۵۸
متن آیه:
﴿وَكُنُوزٖ وَمَقَامٖ كَرِيمٖ ٥٨﴾
ترجمه:
و (ایشان را) از میان گنجها و کاخهای مجلّل (به در کردیم).
توضيحات:
«كُنُوزٍ»: گنجها. «كَرِيمٍ»: مراد ارزشمند و مجلّل و مزین و خوش و زیبا است.
سوره شعراء آيه ۵٩
متن آیه:
﴿كَذَٰلِكَۖ وَأَوۡرَثۡنَٰهَا بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٥٩﴾
ترجمه:
این چنین (شد که بنی‌اسرائیل پیروز گشتند) و آنها را میراث بنی‌اسرائیل کردیم.
توضيحات:
«كَذالِكَ»: کار چنین شد. در اینجا ترتیب طبیعی داستان مراعات نشده است. بلکه نتیجه و چکیده داستان گفته شده سپس به درازا از آن سخن رفته است.
سوره شعراء آيه ۶۰
متن آیه:
﴿فَأَتۡبَعُوهُم مُّشۡرِقِينَ ٦٠﴾
ترجمه:
(فرعون و فرعونیان) بنی‌اسرائیل را تعقیب کردند و به هنگام طلوع آفتاب بدیشان رسیدند.
توضيحات:
«مُشْرِقِينَ»: به طلوع خورشید رسیدگان. از مصدر (إشراق) به معنی رسیدن به وقت شُروق که به معنی طُلوع است. همان‌گونه که (إصباح) به معنی داخل شدن در (صَباح) و (إمساء) به معنی رسیدن به (مَساء) است. (مُشرِقِينَ) می‌تواند حال ضمیر (و) و یا (هم) باشد.
سوره شعراء آيه ۶۱
متن آیه:
﴿فَلَمَّا تَرَٰٓءَا ٱلۡجَمۡعَانِ قَالَ أَصۡحَٰبُ مُوسَىٰٓ إِنَّا لَمُدۡرَكُونَ ٦١﴾
ترجمه:
هنگامی که هر دو گروه یکدیگر را دیدند، یاران موسی گفتند: ما (در چنگال فرعونیان) گرفتار می‌گردیم (و هلاک می‌شویم).
توضيحات:
«تَرَآءَيا»: دید. فعل ماضی باب تفاعل است و در رسم‌الخطّ قرآنی (تراءا) است. «مُدْرَكُونَ»: رسیدگان. گرفتارشدگان.
سوره شعراء آيه ۶۲
متن آیه:
﴿قَالَ كَلَّآۖ إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهۡدِينِ ٦٢﴾
ترجمه:
(موسی) گفت: چنین نیست. پروردگار من با من است. (قطعاً به دست دشمنم نمی‌سپارد و به راه نجات) رهنمودم خواهد کرد.
توضيحات:
«كلاّ»: چنین نیست. این واژه حرفی است که سخن پیش از خود را ردّ و نفی می‌کند. یعنی: نگوئید که فرعون و سپاهیانش به ما می‌رسد. «مَعِيَ»: (نگا: طه / ۴۶).
سوره شعراء آيه ۶۳
متن آیه:
﴿فَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱضۡرِب بِّعَصَاكَ ٱلۡبَحۡرَۖ فَٱنفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرۡقٖ كَٱلطَّوۡدِ ٱلۡعَظِيمِ ٦٣﴾
ترجمه:
به دنبال آن به موسی پیام دادیم که عصای خود را به دریا بزن. (وقتی عصا را به دریا زد) دریا از هم شکافت، و هر بخشی همچون کوه بزرگی گردید (و دوازده راه خشک در آن پدیدار شد، و هر گروهی از اسباط دوازده‌گانه بنی‌اسرائیل در جاده‌ای حرکت کرد).
توضيحات:
«إنفَلَقَ»: از هم شکافت. از هم باز شد. از هم جدا شد. «فِرْقٍ»: قِسم. بخش. مراد جوانب آبی است که واپس رفته است. «الطَّوْد»: کوه. کوه بزرگ. توصیف آن به عظیم در آیه، برای تأکید است.
سوره شعراء آيه ۶۴
متن آیه:
﴿وَأَزۡلَفۡنَا ثَمَّ ٱلۡأٓخَرِينَ ٦٤﴾
ترجمه:
و در آنجا دیگران را (نیز به موسی و بنی‌اسرائیل) نزدیک گرداندیم (و فرعون و فرعونیان را وارد آن راه‌های دوازده‌گانه کردیم).
توضيحات:
«أَزْلَفْنا»: نزدیک گرداندیم (نگا: شعراء / ٩۰، ِ / ۳۱، تکویر / ۱۳). «ثُمَّ»: آنجا. ظرف است. مراد وسط دریا است. «الآخَرينَ»: دیگران. مراد فرعون و لشکریان فرعون است.
سوره شعراء آيه ۶۵
متن آیه:
﴿وَأَنجَيۡنَا مُوسَىٰ وَمَن مَّعَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ ٦٥﴾
ترجمه:
موسی و جملگی همراهان او را نجات دادیم.
توضيحات:
«أَنجَيْنَا»: نجات دادیم.
سوره شعراء آيه ۶۶
متن آیه:
﴿ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ ٦٦﴾
ترجمه:
سپس دیگران را غرق کردیم.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۶٧
متن آیه:
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ ٦٧﴾
ترجمه:
بی‌گمان در این (ماجرای نجات مؤمنان و غرق کافران) درس عبرت بزرگی است (برای کسانی که چشم باز و دل آگاه داشته باشند و درباره سرگذشت جبّاران مغرور بیندیشند و اوراق تاریخ مکتوب و منظور را به دقّت بخوانند و ببینند). ولی اکثر آنان ایمان نیاوردند (و کمتر ایشان، همچون آسیه و جادوگران، به جمع مؤمنان پیوستند).
توضيحات:
«ءَايَةً»: اندرز سترگ و عبرت بزرگ.
سوره شعراء آيه ۶۸
متن آیه:
﴿وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ٦٨﴾
ترجمه:
بی‌گمان پروردگار تو با عزّت و توانا، و با محبّت و مهربان است.
توضيحات:
«الْعَزِيزُ»: توانا، در انتقام گرفتن از تکذیب کنندگان. «الرَّحِيمُ»: مهربان، در حق تصدیق کنندگان.
سوره شعراء آيه ۶٩
متن آیه:
﴿وَٱتۡلُ عَلَيۡهِمۡ نَبَأَ إِبۡرَٰهِيمَ ٦٩﴾
ترجمه:
(ای پیغمبر!) سرگذشت ابراهیم را برای کافران بیان دار.
توضيحات:
«نَبَأ»: خبر. مراد قصّه و سرگذشت است.
سوره شعراء آيه ٧۰
متن آیه:
﴿إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَا تَعۡبُدُونَ ٧٠﴾
ترجمه:
هنگامی که به پدرش (آزر) و قوم (بت‌پرست) خود گفت: چه چیز را پرستش می‌کنید؟ (چیزهائی را که می‌پرستید، کی شایسته پرستش می‌باشند؟).
توضيحات:
سوره شعراء آيه ٧۱
متن آیه:
﴿قَالُواْ نَعۡبُدُ أَصۡنَامٗا فَنَظَلُّ لَهَا عَٰكِفِينَ ٧١﴾
ترجمه:
(مفتخرانه پاسخ دادند و) گفتند: بت‌های بزرگی را می‌پرستیم و دائماً (به پرستش آنها می‌پردازیم و) بر عبادت‌شان ماندگار می‌مانیم.
توضيحات:
«نَظَلُّ»: بر دوام می‌مانیم. از افعال ناقصه و بیان‌گر استمرار در کار است. «عَاكِفِينَ»: ملازمان عبادت (نگا: بقره / ۱۸٧، اعراف / ۱۳۸).
سوره شعراء آيه ٧۲
متن آیه:
﴿قَالَ هَلۡ يَسۡمَعُونَكُمۡ إِذۡ تَدۡعُونَ ٧٢﴾
ترجمه:
گفت: آیا هنگامی که آنها را به کمک می‌خوانید، صدای شما را می‌شنوند و نیازتان را برآورده می‌کنند؟
توضيحات:
«هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ»؟: آیا دعا و سخن شما را می‌شنوند؟ آیا نیازتان را برآورده می‌کنند و به شما پاسخ می‌گویند؟
سوره شعراء آيه ٧۳
متن آیه:
﴿أَوۡ يَنفَعُونَكُمۡ أَوۡ يَضُرُّونَ ٧٣﴾
ترجمه:
یا سودی به شما می‌رسانند (اگر از آنها اطاعت کنید؟) و یا زیانی متوجّه شما می‌سازند (اگر از آنها سرپیچی نمائید؟).
توضيحات:
سوره شعراء آيه ٧۴
متن آیه:
﴿قَالُواْ بَلۡ وَجَدۡنَآ ءَابَآءَنَا كَذَٰلِكَ يَفۡعَلُونَ ٧٤﴾
ترجمه:
می‌گویند: (چیزی از این کارها را نمی‌توانند بکنند) فقط ما پدران و نیاکان خود را دیده‌ایم که این چنین می‌کردند (و بتان را به گونه ما پرستش می‌نمودند و ما هم از کارشان تقلید می‌کنیم و بس. مگر می‌شود پدران و نیاکان ما در اشتباه بوده باشند؟).
توضيحات:
«وَجَدْنَا»: یافته‌ایم. دیده‌ایم. «ءَابَآء»: پدران. مراد پدران و اجداد و نیاکان است (نگا: شعراء / ٧۶).
سوره شعراء آيه ٧۵
متن آیه:
﴿قَالَ أَفَرَءَيۡتُم مَّا كُنتُمۡ تَعۡبُدُونَ ٧٥﴾
ترجمه:
آیا (می‌دانید که چه کار می‌کنید و) می‌بینید که چه چیز را می‌پرستید؟!
توضيحات:
«أَفَرَأَيْتُمْ»؟: آیا می‌بینید؟ مراد از دیدن، اندیشیدن و دانستن و به اصل مسأله پی بردن است.
سوره شعراء آيه ٧۶
متن آیه:
﴿أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُمُ ٱلۡأَقۡدَمُونَ ٧٦﴾
ترجمه:
هم شما و هم پدران پیشین شما.
توضيحات:
«أَنتُمْ»: تأکید ضمیر فاعلی در آیه قبلی است. «الأقْدَمُونَ»: پیشینیان و گذشتگان.
سوره شعراء آيه ٧٧
متن آیه:
﴿فَإِنَّهُمۡ عَدُوّٞ لِّيٓ إِلَّا رَبَّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٧٧﴾
ترجمه:
همه آنها دشمن من هستند (آن‌هائی که شما معبود خود می‌دانید) بجز پروردگار جهانیان.
توضيحات:
«عَدُوٌّ»: این واژه برای مفرد و مثنّی و جمع و مذکر و مؤنّث یکسان به کار می‌رود (نگا: نساء / ۱۰۱، انعام / ۱۱۲). «إِلاّ رَبَّ»: اگر به خدا معتقد نبوده باشند و خدا جزو معبودهای آنان نبوده باشد، استثناء منقطع است و ذکر آن به منظور تأکید بر توحید خالص است. اگر هم علاوه از بتها خدا را نیز پرستش می‌کرده‌اند، ابراهیم پروردگار جهانیان را استثناء می‌کند.
سوره شعراء آيه ٧۸
متن آیه:
﴿ٱلَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهۡدِينِ ٧٨﴾
ترجمه:
(پروردگار جهانیانی) که مرا آفریده است، و هم او مرا (به سوی سعادت دنیا و آخرت) راهنمائی می‌سازد (و در سراسر زندگی من حضور دارد و لحظه‌ای از من غافل نیست).
توضيحات:
«يَهْدِينِ»: مرا راهنمائی می‌کند و دستگیرم او است (نگا: طه / ۵۰).
سوره شعراء آيه ٧٩
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِي هُوَ يُطۡعِمُنِي وَيَسۡقِينِ ٧٩﴾
ترجمه:
آن کسی است که او مرا میخوراند و می‌نوشاند.
توضيحات:
«يُطْعِمُني...»: مراد این است که روزی‌رسانم او است و من همه جا بر سر خوان نعمت او نشسته‌ام.
سوره شعراء آيه ۸۰
متن آیه:
﴿وَإِذَا مَرِضۡتُ فَهُوَ يَشۡفِينِ ٨٠﴾
ترجمه:
و هنگامی که بیمار شوم او است که مرا شفا می‌دهد.
توضيحات:
«يَشْفِينِ»: مراد این است که شافی تنها خدا است و دکتر و دوا وسیله است. انسان مؤمن به پزشک مراجعه می‌کند و دارو می‌خورد، ولی هیچ کدام را شفا دهنده نمی‌داند و بلکه معتقد است که اگر خدا خواست دوا و درمان مؤثّر واقع می‌شوند. نان و آب وسیله سیر کردنند، ولی سیرکننده خدا است.
سوره شعراء آيه ۸۱
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحۡيِينِ ٨١﴾
ترجمه:
و آن کسی است که (چون اجلم فرا رسید) او مرا می‌میراند و سپس (در رستاخیز برای حساب و کتاب و جزا و سزا) مرا زنده می‌گرداند.
توضيحات:
«يُحْيِينِ»: مرا زنده می‌کند. اشاره به این است که حیات‌بخش و میراننده و دوباره زنده کننده خدا است.
سوره شعراء آيه ۸۲
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِيٓ أَطۡمَعُ أَن يَغۡفِرَ لِي خَطِيَٓٔتِي يَوۡمَ ٱلدِّينِ ٨٢﴾
ترجمه:
و آن کسی است که امیدوارم در روز جزا و سزا (که قیامت برپا است) گناهم را بیامرزد.
توضيحات:
«أَطْمَعُ»: چشم طمع می‌دوزم. امیدوارم. «خَطِيئَتِي»: گناهم. لغزشم. «يَوْمَ الدِّينِ»: روز حساب و کتاب و جزا و سزا (نگا: فاتحه / ۴).
سوره شعراء آيه ۸۳
متن آیه:
﴿رَبِّ هَبۡ لِي حُكۡمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ ٨٣﴾
ترجمه:
(ابراهیم دست دعا به درگاه خدا برداشت و گفت:) پروردگارا! به من کمال و معرفت مرحمت فرما (تا در پرتو آن، حق را حق و باطل را باطل ببینم، و قدرت بر داوری صحیح در میان بندگانت داشته باشم)، و مرا (در دنیا و آخرت) از زمره شایستگان و بایستگان گردان.
توضيحات:
«حُكْمـاً»: کمال و معرفت. شناخت عمیق همراه با قدرت داوری. کمال علم و عمل. حکمت (نگا: شعراء / ۲۱).
سوره شعراء آيه ۸۴
متن آیه:
﴿وَٱجۡعَل لِّي لِسَانَ صِدۡقٖ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ ٨٤﴾
ترجمه:
و (با توفیق در طاعت و عبادت و اعمال نیک) برای من ذکر خیر و نام نیک در میان آیندگان بر جای دار.
توضيحات:
«لِسَانَ صِدْقٍ»: ذکر خیر. نام نیک (نگا: مریم / ۵۰). «الآخِرينَ»: کسانی که بعدها می‌آیند و در زمین زندگی می‌کنند. آیندگان جهان.
سوره شعراء آيه ۸۵
متن آیه:
﴿وَٱجۡعَلۡنِي مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ ٱلنَّعِيمِ ٨٥﴾
ترجمه:
و مرا از زمره کسانی ساز که بهشت پرنعمت را فراچنگ می‌آورند.
توضيحات:
«وَرَثَةِ جَنَّةِ»: وارثان بهشت. مراد کسانی است که در پرتو ایمان به الله و پرستش خدا بهشت را به دست می‌آورند (نگا: اعراف / ۴۳). «جَنَّةِ النَّعِيمِ»: (نگا: مائده / ۶۵، یونس / ٩، حجّ / ۵۶).
سوره شعراء آيه ۸۶
متن آیه:
﴿وَٱغۡفِرۡ لِأَبِيٓ إِنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلضَّآلِّينَ ٨٦﴾
ترجمه:
و پدرم را (با رهنمود به ایمان و توفیق در طاعت و عبادت، مورد مرحمت و مشمول مغفرت گردان، و بدین وسیله او را) که از گمراهان است بیامرز.
توضيحات:
«إِغْفِرْ...»: طلب آمرزش ابراهیم برای پدرش آزر، پیش از فوت آزر است، و ابراهیم وقت جدا شدن از او بدو وعده داده بود که برای وی طلب آمرزش کند. امّا چون دید که او با کفر از جهان رفت، از او بیزاری جست و طلب آمرزش را قطع کرد (نگا: توبه / ۱۱۴).
سوره شعراء آيه ۸٧
متن آیه:
﴿وَلَا تُخۡزِنِي يَوۡمَ يُبۡعَثُونَ ٨٧﴾
ترجمه:
و مرا خوار و رسوا مدار در روزی که (مردمان برای حساب و کتاب و سزا و جزا، زنده و) برانگیخته می‌شوند.
توضيحات:
«يُبْعَثُونَ»: (نگا: اعراف / ۱۴، حجر / ۳۶، مؤمنون / ۱۰۰).
سوره شعراء آيه ۸۸
متن آیه:
﴿يَوۡمَ لَا يَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ ٨٨﴾
ترجمه:
آن روزی که اموال، (یعنی نیروی مادی)، و اولاد، (یعنی نیروی انسانی، به کسی) سودی نمی‌رساند.
توضيحات:
«يَوْمَ»: ظرف و مراد قیامت است.
سوره شعراء آيه ۸٩
متن آیه:
﴿إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِيمٖ ٨٩﴾
ترجمه:
بلکه تنها کسی (نجات پیدا می‌کند و از اموالی که در راه آفریدگار صرف، و از اولادی که در مسیر پروردگار رهنمود کرده باشد، سود می‌برد) که با دل سالم (از بیماری کفر و نفاق و ریا) به پیشگاه خدا آمده باشد.
توضيحات:
«إِلاّ مَنْ...»: مگر کسی که. لیکن کسی که. واژه (مَنْ) می‌تواند مرفوع و بدل از فاعل (يَنفَعُ) و مضافی پیش از آن مقدّر باشد که تقدیر چنین خواهد بود: «لا يَنفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلاّ مالُ و بَنُو مَنْ أَتَي اللهَ بَقَلْبٍ سَليمٍ». و یا این که واژه (مَنْ) منصوب و مفعول بوده و در اصل بدل از مفعول محذوف باشد که تقدیر چنین خواهد بود: «يَوْمَ لاْ يَنفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ أَحَدَاً إَلاّ مَنْ أَتَي اللهَ بِقَلْبٍ سَليمٍ». در هر صورت اموال و اولادی به انسان سود می‌رسانند که تبدیل به باقیات صالحات شده باشند. «قَلْبٍ سَليمٍ»: دل سالم از بیماری کفر و نفاق و ریا (نگا: اعراف / ۱۴٧، احزاب / ۱٩، بقره / ۲۶۴).
سوره شعراء آيه ٩۰
متن آیه:
﴿وَأُزۡلِفَتِ ٱلۡجَنَّةُ لِلۡمُتَّقِينَ ٩٠﴾
ترجمه:
در آن هنگام بهشت برای پرهیزگاران نزدیک گردانده می‌شود (و آنان که از کفر و معاصی رویگردان، و به ایمان و طاعت در جهان روی آورده بودند، به‌سوی آن می‌روند).
توضيحات:
«أُزْلِفَتْ»: نزدیک گردانده شد.
سوره شعراء آيه ٩۱
متن آیه:
﴿وَبُرِّزَتِ ٱلۡجَحِيمُ لِلۡغَاوِينَ ٩١﴾
ترجمه:
و دوزخ برای گمراهان آشکار گردانده می‌شود.
توضيحات:
«بُرِّزَتْ»: نموده شد. آشکار گردید. «الْغَاوِينَ»: گمراهان.
سوره شعراء آيه ٩۲
متن آیه:
﴿وَقِيلَ لَهُمۡ أَيۡنَ مَا كُنتُمۡ تَعۡبُدُونَ ٩٢﴾
ترجمه:
و بدیشان گفته می‌شود: کجا هستند معبودهائی که پیوسته آنها را عبادت می‌کردید؟
توضيحات:
«مَا»: چیزهائی که. مراد معبودهای دروغین است.
سوره شعراء آيه ٩۳
متن آیه:
﴿دُونِ ٱللَّهِ هَلۡ يَنصُرُونَكُمۡ أَوۡ يَنتَصِرُونَ ٩٣﴾
ترجمه:
(معبودهای) غیر از خدا. آیا آنها (در برابر این شدائد و سختیهائی که اکنون با آن روبرو هستید و هستند) شما را کمک می‌کنند یا خویشتن را یاری می‌دهند؟
توضيحات:
«يَنتَصِرُونَ»: باز می‌دارند. خویشتن را به دور می‌دارند. انتصار به معنی یاری دادن خود یا کمک خواستن و یا دفع بلا از خویشتن است (نگا: کهف / ۴۳، قصص / ۸۱، قمر / ۱۰، رحمن / ۳۵).
سوره شعراء آيه ٩۴
متن آیه:
﴿فَكُبۡكِبُواْ فِيهَا هُمۡ وَٱلۡغَاوُۥنَ ٩٤﴾
ترجمه:
پس از آن، آنان (که پرستش شوندگان گمراهساز) همراه گمراهان (که پرستش کنندگان ایشان بودند) پیاپی به دوزخ سرنگون افکنده می‌شوند.
توضيحات:
«كُبْكِبُوا»: سرنگون و پیاپی فرو افکنده می‌شوند.
سوره شعراء آيه ٩۵
متن آیه:
﴿وَجُنُودُ إِبۡلِيسَ أَجۡمَعُونَ ٩٥﴾
ترجمه:
و جملگی لشکریان اهریمن (نیز همراه آن دو گروه به دوزخ سرنگون می‌گردند).
توضيحات:
«جُنُودُ إِبْلِيسَ»: لشکریان و یاوران ابلیس. مراد پیروان ابلیس، یعنی جنایتکاران و معصیت پیشگان سراسر تاریخ است (نگا: اعراف / ۱۸، حجر / ۴۳).
سوره شعراء آيه ٩۶
متن آیه:
﴿قَالُواْ وَهُمۡ فِيهَا يَخۡتَصِمُونَ ٩٦﴾
ترجمه:
آنان (که معبودهای دروغین را پرستیده‌اند) در آنجا به کشمکش (با معبودهای خود) می‌پردازند و می‌گویند:
توضيحات:
«وَ هُمْ فِيهَا يَخْتَصِمُونَ»: جمله حالیه است.
سوره شعراء آيه ٩٧
متن آیه:
﴿تَٱللَّهِ إِن كُنَّا لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ ٩٧﴾
ترجمه:
به خدا سوگند ما در گمراهی آشکاری بوده‌ایم.
توضيحات:
«إِن كُنَّا»: واژه (إِنْ) مخفّف از مثقّله و در اصل چنین است: «إِنَّا كُنَّا».
سوره شعراء آيه ٩۸
متن آیه:
﴿إِذۡ نُسَوِّيكُم بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٩٨﴾
ترجمه:
آن زمان که ما شما (معبودان دروغین) را با پروردگار جهانیان (در عبادت و طاعت) برابر می‌دانستیم.
توضيحات:
«إِذْ»: زمانی که. ظرف زمان گمراهی است. یا (إِذْ) تعلیلیه است (نگا: زخرف / ۳٩).
سوره شعراء آيه ٩٩
متن آیه:
﴿وَمَآ أَضَلَّنَآ إِلَّا ٱلۡمُجۡرِمُونَ ٩٩﴾
ترجمه:
و ما را جز بزهکاران (شیاطین نام) گمراه نکرده است.
توضيحات:
«الـْمُجْرِمُونَ»: مراد شیطان و یاوران او، یا رؤساء و کبراء ایشان است (نگا: احزاب / ۶٧).
سوره شعراء آيه ۱۰۰
متن آیه:
﴿فَمَا لَنَا مِن شَٰفِعِينَ ١٠٠﴾
ترجمه:
(ای وای بر ما! امروز) ما اصلاً شفاعت کنندگانی نداریم (که ما را برهانند! ما که معتقد به میانجیگری میانجیگران برای نجات خود بودیم).
توضيحات:
«مِن شَافِعِينَ»: واژه (مِنْ) بیان‌گر عمومیت نفی چیزی است که پس از آن قرار دارد (نگا: تفسیر المصحف المفسّر).
سوره شعراء آيه ۱۰۱
متن آیه:
﴿وَلَا صَدِيقٍ حَمِيمٖ ١٠١﴾
ترجمه:
(همچنین، امروز) دوست صمیمی و دلسوزی هم نداریم (تا دست کم گریه‌ای برای ما سر دهد).
توضيحات:
«حَميمٍ»: گرم. مراد صمیمی و دلسوز است.
سوره شعراء آيه ۱۰۲
متن آیه:
﴿فَلَوۡ أَنَّ لَنَا كَرَّةٗ فَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ١٠٢﴾
ترجمه:
کاش! (به جهان) برگشتی داشتیم تا از زمره مؤمنان می‌شدیم (و در پرتو ایمان درست و اعمال شایسته، از عذاب دوزخ نجات می‌یافتیم و به بهشت در می‌آمدیم).
توضيحات:
«لَوْ»: واژه (لَوْ) در اینجا در معنی (لَيْتَ) و برای تمنّی است. «كَرَّةً»: رجعت. برگشت. مراد برگشت به جهان است (نگا: مؤمنون / ٩٩ و ۱۰۰).
سوره شعراء آيه ۱۰۳
متن آیه:
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ ١٠٣﴾
ترجمه:
بی‌گمان در این (سرگذشت ابراهیم) پند و عبرتی (برای عاقلان قوم تو و سایر فرزانگان) است، ولی (جای تعجّب است) بیشتر آنان ایمان نداشته (و ایمان نمی‌آورند).
توضيحات:
«ءَايَةً»: پند و اندرز. درس عبرت.
سوره شعراء آيه ۱۰۴
متن آیه:
﴿وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ١٠٤﴾
ترجمه:
قطعاً پروردگارت (بر انتقام از بی‌دینان) توانا و (نسبت به مؤمنان) مهربان است.
توضيحات:
«وَإِنَّ رَبَّكَ...»: تکرار این نوع جمله‌ها دلداری مؤثّری است برای پیغمبر و مؤمنان اندک صدر اسلام، و برای اقلیت مؤمنان در برابر اکثریت گمراهان در هر عصر و زمان.
سوره شعراء آيه ۱۰۵
متن آیه:
﴿كَذَّبَتۡ قَوۡمُ نُوحٍ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٠٥﴾
ترجمه:
(ماجرای آموزنده دیگری مربوط به قوم نوح است). قوم نوح پیغمبران را تکذیب کردند.
توضيحات:
«كَذَّبَتْ...»: قوم نوح با تکذیب نوح، همه پیغمبران را نیز تکذیب کرده‌اند، چرا که تکذیب پیغمبری، تکذیب همه پیغمبران بشمار است؛ شاید هم قوم نوح، منکر همه پیغمبران و به طور کلّی همه ادیان آسمانی بوده‌اند (نگا: فرقان / ۳٧). تأنیث فعل (كَذَّبَتْ) به خاطر این است که واژه (قوم) به صورت مذکر و مؤنّث به کار می‌رود، و به طور کلّی هر اسم جمعی فعل آن می‌تواند به صورت مذکر و مؤنّث ذکر شود.
سوره شعراء آيه ۱۰۶
متن آیه:
﴿إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ ١٠٦﴾
ترجمه:
زمانی که هم نژادشان نوح بدیشان گفت: هان! پرهیزگاری کنید!
توضيحات:
«أَخُوهُمْ»: برادرشان. مراد همنژادشان است، همان‌گونه که می‌گویند: «أَخُوالْعَرَب. أَخُوتـَميم». «أَلا تَتَّقُونَ»: آیا پرهیزگاری نمی‌کنید؟ هان! پرهیزگاری کنید.
سوره شعراء آيه ۱۰٧
متن آیه:
﴿إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ ١٠٧﴾
ترجمه:
قطعاً من برای شما پیغمبر امینی هستم.
توضيحات:
«أَمينٌ»: امین در ادای رسالت آسمانی. مشهور به امانت در میان مردم.
سوره شعراء آيه ۱۰۸
متن آیه:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ١٠٨﴾
ترجمه:
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید.
توضيحات:
«إِتَّقُوااللهَ»: از عذاب خدا خویشتن را در امان دارید. از خدا بترسید.
سوره شعراء آيه ۱۰٩
متن آیه:
﴿وَمَآ أَسَۡٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٠٩﴾
ترجمه:
من در مقابل این دعوت هیچ مزدی از شما نمی‌خواهم. مزد من جز بر پروردگار جهانیان نیست.
توضيحات:
«عَلَيْهِ»: در برابر دعوت و تبلیغ اوامر و نواهی. «إِنْ»: حرف نفی است.
سوره شعراء آيه ۱۱۰
متن آیه:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ١١٠﴾
ترجمه:
پس از خدا بترسید و از من اطاعت کنید.
توضيحات:
«أَطيعُونِ»: از من اطاعت کنید. مراد پذیرش دستور آسمانی است.
سوره شعراء آيه ۱۱۱
متن آیه:
﴿قَالُوٓاْ أَنُؤۡمِنُ لَكَ وَٱتَّبَعَكَ ٱلۡأَرۡذَلُونَ ١١١﴾
ترجمه:
گفتند: آیا ما (اشراف و نجباء) به شما ایمان بیاوریم، در حالی که پست‌ترین و بی‌ارزش‌ترین افراد از تو پیروی کرده‌اند؟! (چگونه انتظار داری افراد ثروتمند و والامقام، با مشتی بی‌سر و پا و گمنام، همراه و همنشین شوند؟!).
توضيحات:
«وَاتَّبَعَكَ»: حرف (و) حالیه است. «الأرْذَلُونَ»: پست‌ترین مردم. مراد افراد بی‌چیز و بی‌مقام است (نگا: هود / ۲٧).
سوره شعراء آيه ۱۱۲
متن آیه:
﴿قَالَ وَمَا عِلۡمِي بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ١١٢﴾
ترجمه:
(نوح) گفت: (وظیفه من دعوت همگان به‌سوی حق و اصلاح جامعه است) من چه می‌دانم آنان چه کاری داشته‌اند؟ (و گذشته ایشان چه بوده است؟ مهم امروز است که دعوت مرا پذیرفته و در مقام خودسازی برآمده‌اند و در راه حق گام نهاده‌اند).
توضيحات:
«مَا عِلْمي»: من چه می‌دانم. من نمی‌دانم. واژه (ما) می‌تواند اسم استفهام یا حرف نفی باشد.
سوره شعراء آيه ۱۱۳
متن آیه:
﴿إِنۡ حِسَابُهُمۡ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّيۖ لَوۡ تَشۡعُرُونَ ١١٣﴾
ترجمه:
حساب (اعمال و جزای کار) ایشان جز بر عهده پروردگارم نیست، اگر شما فهمیده و باشعور باشید (می‌دانستید که کار خوب و بد گذشته ایشان از دید خدا پنهان نبوده است و سر و کارشان با خدا است نه با من).
توضيحات:
«إِنْ»: حرف نفی است.
سوره شعراء آيه ۱۱۴
متن آیه:
﴿وَمَآ أَنَا۠ بِطَارِدِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ١١٤﴾
ترجمه:
من هرگز مؤمنان را (از پیش خود) نمی‌رانم (تا دل شما را به دست آرم).
توضيحات:
«طَارِد»: طرد کننده. دور کننده.
سوره شعراء آيه ۱۱۵
متن آیه:
﴿إِنۡ أَنَا۠ إِلَّا نَذِيرٞ مُّبِينٞ ١١٥﴾
ترجمه:
من بیم دهنده آشکاری بیش نیستم.
توضيحات:
«إِنْ أَنَا...»: حرف (إِنْ) نافیه است. «مُبينٌ»: واضح و آشکار.
سوره شعراء آيه ۱۱۶
متن آیه:
﴿قَالُواْ لَئِن لَّمۡ تَنتَهِ يَٰنُوحُ لَتَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمَرۡجُومِينَ ١١٦﴾
ترجمه:
گفتند: ای نوح! اگر (بدین رفتار و گفتار خود) پایان ندهی، قطعاً جزو سنگساران خواهی شد (و بر سر تو همان خواهد آمد که بر سر سایر مخالفان ما آمده است).
توضيحات:
«الـْمَرْجُومِينَ»: افراد سنگباران شده. سنگساران.
سوره شعراء آيه ۱۱٧
متن آیه:
﴿قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوۡمِي كَذَّبُونِ ١١٧﴾
ترجمه:
(نوح به پیشگاه خدا عرض کرد و) گفت: پروردگارا! قوم من، مرا دروغگو نامیدند (و دعوتم را نپذیرفتند)!
توضيحات:
«قالَ: رَبِّ...»: این آیه مقدّمه تقاضای مطالب آیه بعدی است.
سوره شعراء آيه ۱۱۸
متن آیه:
﴿فَٱفۡتَحۡ بَيۡنِي وَبَيۡنَهُمۡ فَتۡحٗا وَنَجِّنِي وَمَن مَّعِيَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ١١٨﴾
ترجمه:
(اکنون که هیچ راهی برای هدایت این ستمگران باقی نمانده است و تمام تلاش و توانم بیفایده بوده است) میان من و اینان خودت داوری کن (و کافران و مشرکان را نابود فرما) و من و مؤمنانی را که با من هستند (از دست شکنجه و آزارشان) نجات بده.
توضيحات:
«إِفْتَحْ»: داوری کن (نگا: اعراف / ۸٩). جدائی بیفکن. مراد قضاوت در میان اهل توحید و سایر کافران و مشرکان است، و حق و سزای هر گروهی را دادن و به مکافات یا مجازات رساندن است.
سوره شعراء آيه ۱۱٩
متن آیه:
﴿فَأَنجَيۡنَٰهُ وَمَن مَّعَهُۥ فِي ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ ١١٩﴾
ترجمه:
ما او و کسانی را که با او بودند، در کشتی پر (از انسان‌ها و حیوانهای گوناگون و خوراک و نیازمندی‌های آنان و اینان) نجات دادیم.
توضيحات:
«مَن مَّعَهُ»: کسانی که با او بودند. مراد پیروان ایماندار است. «الْفُلْك»: (نگا: بقره / ۱۶۴). «الـْمَشْحُونَ»: پر. لبریز. کشتی نوح انباشته از مردمان و حیوانات و پرندگان و خوراک و مایحتاج آنها بود (نگا: هود / ۴۰).
سوره شعراء آيه ۱۲۰
متن آیه:
﴿ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا بَعۡدُ ٱلۡبَاقِينَ ١٢٠﴾
ترجمه:
سپس بقیه را غرق کردیم.
توضيحات:
«بَعْدُ»: بعد از نجات نوح و مؤمنان.
سوره شعراء آيه ۱۲۱
متن آیه:
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ ١٢١﴾
ترجمه:
بی‌گمان در این (سرگذشت نوح و سرنوشت مؤمنان و کافران) عبرت سترگ و دلیل بزرگی (بر قدرت خدا و صدق پیغمبران) است، و بیشتر مردمان (با وجود شنیدن داستان عبرت‌انگیزِ راه یافتگان و گمراهان و سرانجام کار ایشان) ایمان نمی‌آورند.
توضيحات:
«ءَايَةً»: عبرت (نگا: فرقان / ۳٧). دلیل. «مَا كَانَ أَكْثَرُهُم بِمُؤْمِنِينَ»: اغلب مردمان آن روزی به نوح ایمان نیاوردند و غرق شدند. بیشتر کسانی که قرآن را می‌شنوند و از این سرنوشت اطّلاع حاصل می‌کنند، ایمان نمی‌آورند (نگا: هود / ۱٧، غافر / ۵٩، روم / ۴۲، شعراء / ۱۵۸ و ۱٩۰).
سوره شعراء آيه ۱۲۲
متن آیه:
﴿وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ١٢٢﴾
ترجمه:
مسلّماً پروردگار تو چیره و توانا (بر انتقام از ستمکاران) و مهربان (در حق پرهیزگاران) است.
توضيحات:
«الْعَزِيز»: چیره. شکست‌ناپذیر.
سوره شعراء آيه ۱۲۳
متن آیه:
﴿كَذَّبَتۡ عَادٌ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٢٣﴾
ترجمه:
قوم عاد پیغمبران (خدا) را تکذیب کردند (و دروغگو نامیدند).
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۲۴
متن آیه:
﴿إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ هُودٌ أَلَا تَتَّقُونَ ١٢٤﴾
ترجمه:
بدان گاه که برادرشان هود بدیشان گفت: هان! تقوا پیشه کنید (و پرهیزگار باشید، و از عذاب خدا بپرهیزید).
توضيحات:
«أَلا تَتَّقُونَ»: هان! پرهیزگار باشید. آیا تقوا پیشه نمی‌کنید؟
سوره شعراء آيه ۱۲۵
متن آیه:
﴿إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ ١٢٥﴾
ترجمه:
من پیغمبر امینی برای شما هستم.
توضيحات:
«رَسُولٌ أَمِينٌ»: (نگا: شعراء / ۱۰٧).
سوره شعراء آيه ۱۲۶
متن آیه:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ١٢٦﴾
ترجمه:
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۲٧
متن آیه:
﴿وَمَآ أَسَۡٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٢٧﴾
ترجمه:
من هیچ اجر و پاداشی در برابر این دعوت از شما نمی‌طلبم. اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نمی‌باشد.
توضيحات:
«عَلَيْهِ»: (نگا: شعراء / ۱۰٩).
سوره شعراء آيه ۱۲۸
متن آیه:
﴿أَتَبۡنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ ءَايَةٗ تَعۡبَثُونَ ١٢٨﴾
ترجمه:
آیا شما بالای هر بلندی و مکان مرتفعی کاخ سر به فلک کشیده‌ای می‌سازید و (در آن) به خوشگذرانی و کارهای بیهوده می‌پردازید؟
توضيحات:
«رِيعٍ»: مکان مرتفع. بلندی. «ءَايَةً»: نشانه. مراد کاخ بلند و سر به فلک کشیده است. «تَعْبَثُونَ»: کارهای بیهوده. و خوشگذرانی می‌کنید. جمله حال است برای ضمیر (و) در فعل (تَبْنُونَ).
سوره شعراء آيه ۱۲٩
متن آیه:
﴿وَتَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّكُمۡ تَخۡلُدُونَ ١٢٩﴾
ترجمه:
و دژها و قلعه‌هائی می‌سازید که انگار جاودانه می‌مانید؟
توضيحات:
«مَصَانِعَ»: دژها و کاخ‌ها. کارخانه‌ها و کارگاه‌ها. «لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُونَ»: انگار جاودانه می‌مانید. تا این که جاودانه بمانید. معنی آیه می‌تواند چنین هم باشد: کارخانه‌ها و کارگاه‌ها را برای کندن کوهها و ساختن کاخ‌ها و برج‌ها به کار می‌برید، انگار جاودانه می‌مانید؟
سوره شعراء آيه ۱۳۰
متن آیه:
﴿وَإِذَا بَطَشۡتُم بَطَشۡتُمۡ جَبَّارِينَ ١٣٠﴾
ترجمه:
و هنگامی که مجازات می‌کنید، از حدّ تجاوز می‌کنید و همچون ستمگران و سرکشان کیفر می‌دهید (و در برابر کمترین جرم، سنگین‌ترین جریمه و سزا روا می‌دارید و عدالت و ترحّمی ندارید).
توضيحات:
«بَطَشْتُمْ»: حمله‌ور شدید. یعنی سخت به دیگران و همسایگان تاخت و تاز می‌برید. در مجازات زیاده‌روی کردید و از حد فراتر رفتید (نگا: بروج / ۱۲). «جَبّارينَ»: سرکشان و ستمگران. حال است.
سوره شعراء آيه ۱۳۱
متن آیه:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ١٣١﴾
ترجمه:
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۳۲
متن آیه:
﴿وَٱتَّقُواْ ٱلَّذِيٓ أَمَدَّكُم بِمَا تَعۡلَمُونَ ١٣٢﴾
ترجمه:
از (خشم) خدائی بپرهیزید که شما را با نعمت‌هائی که می‌دانید یاری داده است.
توضيحات:
«أَمَدَّكُمْ»: شما را یاری داده است (نگا: إسراء / ۶).
سوره شعراء آيه ۱۳۳
متن آیه:
﴿أَمَدَّكُم بِأَنۡعَٰمٖ وَبَنِينَ ١٣٣﴾
ترجمه:
شمار را یاری داده است با (اعطاء) چهارپایان و پسران.
توضيحات:
«أَمَدَّكُمْ»: این آیه، سرآغاز برشمردن امداد خداوندی است.
سوره شعراء آيه ۱۳۴
متن آیه:
﴿وَجَنَّٰتٖ وَعُيُونٍ ١٣٤﴾
ترجمه:
و با باغ‌ها و چشمه‌ها.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۳۵
متن آیه:
﴿إِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ ١٣٥﴾
ترجمه:
من می‌ترسم عذاب روز بزرگ (قیامت) گریبانگیر شما شود.
توضيحات:
«يَوْمٍ عَظيمٍ»: روز بزرگ. مراد قیامت است (نگا: انعام / ۱۵، اعراف / ۵٩). از آنجا که در دنیا نیز انسان به مجازات عمل بد خود (نگا: اعراف / ۱۳۰ و ۱۶۵) یا به مکافات عمل خوبه خود (نگا: نحل / ۳۰) می‌رسد، روز بزرگ می‌تواند روزهای سخت و وحشتناک دنیا نیز باشد (نگا: شعراء / ۱۸٩).
سوره شعراء آيه ۱۳۶
متن آیه:
﴿قَالُواْ سَوَآءٌ عَلَيۡنَآ أَوَعَظۡتَ أَمۡ لَمۡ تَكُن مِّنَ ٱلۡوَٰعِظِينَ ١٣٦﴾
ترجمه:
آنان (به هود پاسخ دادند و) گفتند: برای ما تفاوت نمی‌کند چه ما را اندرز بدهی یا ندهی! (بیهوده خود را خسته مکن و ما را درد سر مده).
توضيحات:
«قَالُوا»: قوم عاد گفتند. مراد از این سخن تحقیر و توهین است.
سوره شعراء آيه ۱۳٧
متن آیه:
﴿إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا خُلُقُ ٱلۡأَوَّلِينَ ١٣٧﴾
ترجمه:
این (چیزهائی که به هم بافته‌ای و به ما خواهی گفت) جز شیوه و عادت پیشینیان نیست (آنانی که در گذشته خود را پیغمبر نامیده‌اند و دروغ‌هائی را به گذشتگان تحویل داده‌اند و ادعاهائی همچون ادّعای تو داشته‌اند).
توضيحات:
«إِنْ»: حرف نفی است. «خُلُقُ الأوَّلِينَ»: اخلاق و عادت گذشتگان و پیشینیان. مرادشان تکذیب همه پیغمبران است (نگا: انعام / ۲۵). یا این که مراد این است اعمالی که آنان مرتکب می‌شدند، از قبیل بت‌پرستی و ساختن قصرها و قلعه‌های سر به فلک کشیده بر نقاط مرتفع، و خشونت در مجازات رساندن و کیفر دادن، همان چیزهائی است که پیشینیان انجام می‌داده‌اند و مطلب قابل ایرادی نمی‌باشد.
سوره شعراء آيه ۱۳۸
متن آیه:
﴿وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِينَ ١٣٨﴾
ترجمه:
و ما (نه در این جهان و نه در آن جهان) عذاب داده نمی‌شویم.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۳٩
متن آیه:
﴿فَكَذَّبُوهُ فَأَهۡلَكۡنَٰهُمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ ١٣٩﴾
ترجمه:
قوم عاد، هود را دروغگو نامیدند (و رسالتش را نپذیرفتند) و ما هم نابودشان کردیم. در این (سرگذشت قوم عاد) عبرتی است (برای کسانی که بخواهند از سرنوشت دیگران، درسی و پندی بیاموزند). اکثر قوم عاد ایمان نیاوردند (و راه کفر در پیش گرفتند و نتیجه آن را دیدند).
توضيحات:
«ءَايَةً»: درس عبرت. نشانه قدرت. «مَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ»: بیشتر قوم عاد ایمان نداشتند، بیشتر مردم به این روایت ایمان ندارند.
سوره شعراء آيه ۱۴۰
متن آیه:
﴿وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ١٤٠﴾
ترجمه:
بی‌گمان پروردگار تو چیره و توانا (بر درهم شکستن جبّاران ستمکار) و مهربان (در حق ضعیفان دیندار) است.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۴۱
متن آیه:
﴿كَذَّبَتۡ ثَمُودُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٤١﴾
ترجمه:
قوم ثمود پیغمبران را دروغگو نامیدند (و از آنان فرمانبرداری نکردند).
توضيحات:
«كَذَّبَتْ ثَمُودُ الـْمُرْسَلِينَ»: (نگا: فرقان / ۳٧و۳۸).
سوره شعراء آيه ۱۴۲
متن آیه:
﴿إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ صَٰلِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ ١٤٢﴾
ترجمه:
آن زمان که برادرشان صالح بدیشان گفت: آیا تقواپیشه نمی‌سازید؟ (و از خدا نمی‌ترسید؟).
توضيحات:
«أَخُوهُمْ»: (نگا: شعراء / ۱۰۶). «أَلا تَتَّقُونَ»: آیا تقوا پیشه نمی‌سازید؟ هان! تقواپیشه کنید (نگا: شعراء / ۱۰۶).
سوره شعراء آيه ۱۴۳
متن آیه:
﴿إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ ١٤٣﴾
ترجمه:
من بی‌گمان برایتان پیغمبر امینی هستم.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۴۴
متن آیه:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ١٤٤﴾
ترجمه:
پس از خدا بترسید و از من اطاعت کنید.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۴۵
متن آیه:
﴿وَمَآ أَسَۡٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٤٥﴾
ترجمه:
و در قبال تبلیغ دعوت اجر و پاداشی از شما درخواست نمی‌کنم. اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست.
توضيحات:
«إِنْ أَجْرِيَ...»: (نگا: شعراء / ۱۰٩).
سوره شعراء آيه ۱۴۶
متن آیه:
﴿أَتُتۡرَكُونَ فِي مَا هَٰهُنَآ ءَامِنِينَ ١٤٦﴾
ترجمه:
آیا (چنین تصوّر می‌کنید که جهان سرای جاودانگی است و) شما در نهایت امن و امان در ناز و نعمت جهان رها می‌شوید؟
توضيحات:
«أَتُتْرَكُونَ»: آیا به ترک شما گفته می‌شود؟ آیا رها می‌شوید؟ استفهام انکاری و مفید نفی است. «مَا»: آنچه. مراد نعمت جهان است. «ههُنَا»: اینجا مراد این جهان است. «ءَامِنِينَ»: در امن و امان و دور از دست انتقام و مرگ و عذاب و کیفر. حال است.
سوره شعراء آيه ۱۴٧
متن آیه:
﴿فِي جَنَّٰتٖ وَعُيُونٖ ١٤٧﴾
ترجمه:
در میان باغ‌ها و چشمه‌سارها؟
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۴۸
متن آیه:
﴿وَزُرُوعٖ وَنَخۡلٖ طَلۡعُهَا هَضِيمٞ ١٤٨﴾
ترجمه:
و در میان کشتزارها، و نخلستان‌هائی که میوه‌های نرم و شاداب و رسیده دارند؟
توضيحات:
«طَلْع»: چوب‌های شکوفه خرما که خوشه خرما در درون آن قرار دارد. در اینجا مراد نخستین میوه خرما است (نگا: انعام / ٩٩، / ۱۰). «هَضِيمٌ»: درهم فرو رفته و پر و تنگ یکدیگر. نرم و لطیف و شاداب و رسیده.
سوره شعراء آيه ۱۴٩
متن آیه:
﴿وَتَنۡحِتُونَ مِنَ ٱلۡجِبَالِ بُيُوتٗا فَٰرِهِينَ ١٤٩﴾
ترجمه:
و ماهرانه در دل کوهها خانه‌هائی را بتراشید (و بسازید و در آنها به عیش و نوش بپردازید؟)
توضيحات:
«تَنْحِتُونَ»: می‌تراشید. «فَارِهِينَ»: حاذقانه و ماهرانه. سرمستانه و هواپرستانه و شادان و خندان. حال ضمیر (و) در فعل (تَنْحِتُونَ) است.
سوره شعراء آيه ۱۵۰
متن آیه:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ١٥٠﴾
ترجمه:
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۵۱
متن آیه:
﴿وَلَا تُطِيعُوٓاْ أَمۡرَ ٱلۡمُسۡرِفِينَ ١٥١﴾
ترجمه:
و از فرمان اسراف کنندگان فرمانبرداری مکنید.
توضيحات:
«أَمْرَ»: فرمان. مراد دستور و فرمان سران و رهبران ستمکار و بزهکار است.
سوره شعراء آيه ۱۵۲
متن آیه:
﴿ٱلَّذِينَ يُفۡسِدُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا يُصۡلِحُونَ ١٥٢﴾
ترجمه:
آن کسانی که در زمین تباهی می‌نمایند و اصلاح نمی‌کنند.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۵۳
متن آیه:
﴿قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مِنَ ٱلۡمُسَحَّرِينَ ١٥٣﴾
ترجمه:
(قوم ثمود به صالح پاسخ دادند و) گفتند: تو از زمره جادوشدگان و دیوانگان هستی و بس. (این است که چنین پریشان‌گوئی و یاوه‌سرائی می‌کنی).
توضيحات:
«الـْمُسَحَّرِينَ»: جادوشدگان. عقل از دست دادگان و دیوانگان (نگا: اسراء / ۴٧).
سوره شعراء آيه ۱۵۴
متن آیه:
﴿مَآ أَنتَ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُنَا فَأۡتِ بَِٔايَةٍ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ١٥٤﴾
ترجمه:
تو انسانی همچون خود ما بیش نیستی، (آخر چگونه گمان می‌بری که پیغمبر شده‌ای؟) اگر از زمره راستگویانی، معجزه‌ای را به ما بنما.
توضيحات:
«ءَايَةً»: معجزه. نشانه.
سوره شعراء آيه ۱۵۵
متن آیه:
﴿قَالَ هَٰذِهِۦ نَاقَةٞ لَّهَا شِرۡبٞ وَلَكُمۡ شِرۡبُ يَوۡمٖ مَّعۡلُومٖ ١٥٥﴾
ترجمه:
(هنگامی که خدا شتر ماده‌ای را معجزه‌آسا برای صالح پدیدار کرد، صالح بدیشان) گفت: این شتری است (که خدا آن را معجزه شما نموده است). یک روز سهم آب متعلّق به آن و روز جداگانه دیگری سهم آب متعلّق به شما است.
توضيحات:
«نَاقَةٌ»: (نگا: اعراف / ٧۳ و ٧٧، هود / ۶۴، اسراء / ۵٩، قمر / ۲٧). «شِرْبٌ»: سهم آب. نصیب و بهره‌ای از آب. این شتر، یک شتر عادی نبوده و گویا از ویژگی‌های آن یکی این بوده است که یک روز آب آبادی را به خود اختصاص می‌داد و می‌نوشید!
سوره شعراء آيه ۱۵۶
متن آیه:
﴿وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوٓءٖ فَيَأۡخُذَكُمۡ عَذَابُ يَوۡمٍ عَظِيمٖ ١٥٦﴾
ترجمه:
کمترین آزاری به آن نرسانید که اگر چنین کنید عذاب روز بزرگ، شما را فرو خواهد گرفت.
توضيحات:
«يَوْمٍ عَظيمٍ»: روز بزرگ. مراد عذاب بزرگ است که در روز معین و مقدّر رخ می‌دهد. نسبت دادن عظیم به روز، به جای نسبت آن به عذاب برای مبالغه است. چرا که عظمت روز، به علّت عظمت بلا و مصیبت وارده است.
سوره شعراء آيه ۱۵٧
متن آیه:
﴿فَعَقَرُوهَا فَأَصۡبَحُواْ نَٰدِمِينَ ١٥٧﴾
ترجمه:
ولی آنان شتر را (با تیر) کشتند و (عذاب خدا را در چند قدمی خود دیدند و از کرده خود) پشیمان شدند.
توضيحات:
«عَقَرُوهَا»: شتر را کشتند (نگا: اعراف / ٧٧، هود / ۶۵).
سوره شعراء آيه ۱۵۸
متن آیه:
﴿فَأَخَذَهُمُ ٱلۡعَذَابُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ ١٥٨﴾
ترجمه:
عذاب ایشان را فرو گرفت (و پشیمانی بدیشان سودی نبخشید). مسلّماً در این (سرگذشتِ پایمردی پیغمبران و مؤمنان، و سرنوشت کافران و ظالمان) درس عبرتی (برای مردمان، و همچنین نشانه‌ای از قدرت خداوند جهان در یاری دینداران و نابودی بی‌دینان و گردنک‌شان تاریخ) است. و اکثر (قوم ثمود هم ایمان نیاوردند و همچون قوم عاد) ایشان (نیز از زمره) مؤمنان نشدند.
توضيحات:
«إِنَّ فِي ذلِكَ...»: (نگا: شعراء / ۱۳٩).
سوره شعراء آيه ۱۵٩
متن آیه:
﴿وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ١٥٩﴾
ترجمه:
بی‌گمان پروردگار تو چیره (بر گردنک‌شان و) مهربان (در حق مؤمنان) است.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۶۰
متن آیه:
﴿كَذَّبَتۡ قَوۡمُ لُوطٍ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٦٠﴾
ترجمه:
قوم لوط پیغمبران را دروغگو نامیدند (و از ایشان پیروی نکردند).
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۶۱
متن آیه:
﴿إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ ١٦١﴾
ترجمه:
آن زمان که برادرشان لوط بدیشان گفت: هان! پرهیزگاری کنید.
توضيحات:
«أَلا تَتَّقُونَ»: (نگا: شعراء / ۱۰۶).
سوره شعراء آيه ۱۶۲
متن آیه:
﴿إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ ١٦٢﴾
ترجمه:
بی‌گمان من پیغمبر امینی برای شما هستم.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۶۳
متن آیه:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ١٦٣﴾
ترجمه:
از خدا بترسید و از من اطاعت کنید.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۶۴
متن آیه:
﴿وَمَآ أَسَۡٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٦٤﴾
ترجمه:
در برابر این (دعوت آسمانی) مزدی از شما نمی‌خواهم. اجر و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست.
توضيحات:
«إِنْ أَجْرِيَ...»: (نگا: شعراء / ۱۰٩).
سوره شعراء آيه ۱۶۵
متن آیه:
﴿أَتَأۡتُونَ ٱلذُّكۡرَانَ مِنَ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٦٥﴾
ترجمه:
آیا در میان جهانیان، به سراغ جنس ذکور می‌روید (و با ایشان به جای زنان آمیزش می‌نمائید؟).
توضيحات:
«الذُّكْرَانَ»: جمع ذَکر، نرها، مراد مردان است (نگا: شوری / ۵۰). «مِنَ الْعَالَـمِينَ»: در میان زنان و مردان، به سراغ مردان می‌روید و همجنسگرائی می‌کنید. در میان مردمان جهان، تنها شما این انحراف را پیش گرفته و به چنین کار پست و ننگینی آلوده‌اید.
سوره شعراء آيه ۱۶۶
متن آیه:
﴿وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَكُمۡ رَبُّكُم مِّنۡ أَزۡوَٰجِكُمۚ بَلۡ أَنتُمۡ قَوۡمٌ عَادُونَ ١٦٦﴾
ترجمه:
و همسرانی را که پروردگارتان برایتان آفریده است رها می‌سازید. بلکه اصلاً شما قومی هستید که (با ارتکاب همه معاصی، در ظلم به خود و جامعه) از حدّ می‌گذرید (و مرزی میان خوب و بد به رسمیت نمی‌شناسید).
توضيحات:
«تَذَرُونَ»: رها می‌سازید. ترک می‌کنید (نگا: بقره / ۲٧۸). «عَادُونَ»: متجاوزین. از حدود و مقرّرات خدا درگذرندگان (نگا: بقره / ۱٧۳ و ۱٩۰).
سوره شعراء آيه ۱۶٧
متن آیه:
﴿قَالُواْ لَئِن لَّمۡ تَنتَهِ يَٰلُوطُ لَتَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُخۡرَجِينَ ١٦٧﴾
ترجمه:
گفتند: ای لوط! اگر (از این سخنان) دست نکشی، از زمره تبعید شدگان (از شهر و دیار ما) خواهی بود.
توضيحات:
«الـْمُخْرَجِينَ»: اخراج شدگان. تبعید شدگان.
سوره شعراء آيه ۱۶۸
متن آیه:
﴿قَالَ إِنِّي لِعَمَلِكُم مِّنَ ٱلۡقَالِينَ ١٦٨﴾
ترجمه:
(لوط بدیشان پاسخ داد و) گفت: من از کار شما نفرت دارم (و زشت و ناپسندش می‌دانم).
توضيحات:
«الْقَالِينَ»: جمع قالی، دشمن دارندگان. بیزاران، کینه به دل دارندگان.
سوره شعراء آيه ۱۶٩
متن آیه:
﴿رَبِّ نَجِّنِي وَأَهۡلِي مِمَّا يَعۡمَلُونَ ١٦٩﴾
ترجمه:
پروردگارا! مرا و اهل و عیال و پیروان مرا از (عذابی که سزاوار) کارهای ایشان (است) به دور و محفوظ دار!
توضيحات:
«أَهْلِي»: مراد از اهل، افراد مؤمن خانواده و همه پیروان است. «مِـمّـَا يَعْمَلُونَ»: از آنچه انجام می‌دهند. مراد نجات از بلا و عذاب درهم کوبنده‌ای است که زشتکاریها و گناهان ایشان به دنبال دارد.
سوره شعراء آيه ۱٧۰
متن آیه:
﴿فَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ ١٧٠﴾
ترجمه:
ما او را و جملگی خاندان و پیروان او را (از عذاب و بلای نابودکننده ناشی از کردار بزهکاران) رهائی بخشیدیم.
توضيحات:
«أَجْـمَعِين»: جملگی. تأکید است.
سوره شعراء آيه ۱٧۱
متن آیه:
﴿إِلَّا عَجُوزٗا فِي ٱلۡغَٰبِرِينَ ١٧١﴾
ترجمه:
مگر پیرزنی را که (همسر او بود، و به سبب همکاری با بزهکاران) از هلاک شدگان گردید.
توضيحات:
«عَجُوزاً»: پیرزنی. مراد همسر لوط است (نگا: تحریم / ۱۰). «الْغَابِرِينَ»: هالکین. نابود شوندگان (نگا: اعراف / ۸۳). باقیماندگان. «فِي الْغَابِرِينَ»: از زمره هلاک شوندگان. از جمله باقیماندگان در عذاب به همراه کافران و فاجران.
سوره شعراء آيه ۱٧۲
متن آیه:
﴿ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ ١٧٢﴾
ترجمه:
سپس ما دیگران را نابود کردیم (و جملگی اهل شهر را با شهر زیر و رو نموده و درهم کوبیدیم).
توضيحات:
«الآخَرِينَ»: دیگران. مراد ساکنان شهر است که لوط و مؤمنان از میان‌شان گریخته و به بیرون شهر رفته بودند.
سوره شعراء آيه ۱٧۳
متن آیه:
﴿وَأَمۡطَرۡنَا عَلَيۡهِم مَّطَرٗاۖ فَسَآءَ مَطَرُ ٱلۡمُنذَرِينَ ١٧٣﴾
ترجمه:
و بر سرشان باران (سنگ) را باراندیم امّا چه باران بدی که این گروه تهدید شدگان را فرو گرفت! (بارانی که سخت شهر و دیارشان را ویران و نابود کرد).
توضيحات:
«أَمْطَرْنَا»: باراندیم. مراد سنگباران است (نگا: هود / ۸۲). «الْمُنذَرِينَ»: بیم داده شدگان. تهدید شدگان. مراد قوم لوط است که توسّط لوط تهدید به عذاب الهی شده بودند.
سوره شعراء آيه ۱٧۴
متن آیه:
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ ١٧٤﴾
ترجمه:
در این (ماجرای قوم لوط) درس عبرتی (برای هوشیاران) است، و بیشتر آن قوم ایمان نیاوردند (و سزای خود را دیدند).
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱٧۵
متن آیه:
﴿وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ١٧٥﴾
ترجمه:
قطعاً پروردگار تو چیره (بر نابودی بزهکاران و جبّاران تاریخ) و مهربان (در حق مؤمنان) است.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱٧۶
متن آیه:
﴿كَذَّبَ أَصۡحَٰبُ لَۡٔيۡكَةِ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٧٦﴾
ترجمه:
ساکنان اَیکه پیغمبران را دروغگو نامیدند (و از ایشان پیروی نکردند).
توضيحات:
«أَصْحَابُ الأيْكَةِ»: (نگا: حجر / ٧۸).
سوره شعراء آيه ۱٧٧
متن آیه:
﴿إِذۡ قَالَ لَهُمۡ شُعَيۡبٌ أَلَا تَتَّقُونَ ١٧٧﴾
ترجمه:
هنگامی که شعیب بدیشان گفت: هان! پرهیزگاری کنید.
توضيحات:
«أَلا تَتَّقُونَ»: (نگا: شعراء / ۱۰۶).
سوره شعراء آيه ۱٧۸
متن آیه:
﴿إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ ١٧٨﴾
ترجمه:
مسلّماً من برای شما پیغمبر امینی هستم.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱٧٩
متن آیه:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ١٧٩﴾
ترجمه:
از خدا بترسید و از من پیروی کنید.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۸۰
متن آیه:
﴿وَمَآ أَسَۡٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٨٠﴾
ترجمه:
من در برابر دعوت خود هیچ‌گونه پاداشی از شما نمی‌خواهم و پاداش من جز بر پروردگار جهانیان نیست.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱۸۱
متن آیه:
﴿أَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ وَلَا تَكُونُواْ مِنَ ٱلۡمُخۡسِرِينَ ١٨١﴾
ترجمه:
پیمانه را به تمام و کمال بپردازید، و از زمره کم‌دهندگان (جنس به مردم و کاهندگان اموال ایشان) نباشید.
توضيحات:
«أَوْفُوا الْكَيْلَ»: (نگا: انعام / ۱۵۲). «الْـمُخْسِرِينَ»: کم دهندگان، کاهندگان (نگا: الرحمن / ٩، مطفّفین / ۳).
سوره شعراء آيه ۱۸۲
متن آیه:
﴿وَزِنُواْ بِٱلۡقِسۡطَاسِ ٱلۡمُسۡتَقِيمِ ١٨٢﴾
ترجمه:
و با ترازوی درست (اشیاء و اجناس را) بکشید.
توضيحات:
«زِنُوا»: وزن کنید. بکشید. «الْقِسْطَاسِ»: ترازو. «الـْمُسْتَقِيمِ»: صحیح و درست.
سوره شعراء آيه ۱۸۳
متن آیه:
﴿وَلَا تَبۡخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشۡيَآءَهُمۡ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ ١٨٣﴾
ترجمه:
و اشیاء مردم را نکاهید (و حقوق ایشان را ضایع نکنید) و در زمین تباهی نورزید.
توضيحات:
«لا تَبْخَسُوا»: نکاهید (نگا: اعراف / ۸۵، هود / ۸۵). «لا تَعْثَوْا» فساد نکنید (نگا: بقره / ۶۰).
سوره شعراء آيه ۱۸۴
متن آیه:
﴿وَٱتَّقُواْ ٱلَّذِي خَلَقَكُمۡ وَٱلۡجِبِلَّةَ ٱلۡأَوَّلِينَ ١٨٤﴾
ترجمه:
و بپرهیزید از (عذاب) کسی که شما و نسل‌های گذشته را آفریده است.
توضيحات:
«الْجِبِلَّةَ»: جماعت و گروه. مراد دسته‌ها و نسل‌های قوی و مقتدر است (نگا: یس / ۶۲).
سوره شعراء آيه ۱۸۵
متن آیه:
﴿قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مِنَ ٱلۡمُسَحَّرِينَ ١٨٥﴾
ترجمه:
گفتند: تو قطعاً از جمله جادوشدگان و دیوانگانی.
توضيحات:
«الْـمُسَحَّرِينَ»: (نگا: شعراء / ۱۵۳).
سوره شعراء آيه ۱۸۶
متن آیه:
﴿وَمَآ أَنتَ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُنَا وَإِن نَّظُنُّكَ لَمِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ ١٨٦﴾
ترجمه:
تو انسانی جز ما نیستی و ما مسلّماً تو را از زمره دروغگویان می‌دانیم.
توضيحات:
«إِنْ»: حتماً. مسلّماً. مخفّف از مثقّله است. بعضی هم حرف (إِنْ) را نافیه و لام (لَـمِن) را به معنی (إِلاّ) می‌دانند.
سوره شعراء آيه ۱۸٧
متن آیه:
﴿فَأَسۡقِطۡ عَلَيۡنَا كِسَفٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ١٨٧﴾
ترجمه:
اگر راست می‌گوئی (که پیغمبری) تکه‌هائی از آسمان بر سر ما فرو ریز.
توضيحات:
«كِسَفاً»: جمع کسْفَة، قطعات. تکه‌ها (نگا: اسراء / ٩۲).
سوره شعراء آيه ۱۸۸
متن آیه:
﴿قَالَ رَبِّيٓ أَعۡلَمُ بِمَا تَعۡمَلُونَ ١٨٨﴾
ترجمه:
(شعیب بدیشان) گفت: پروردگار من آگاه‌تر (از هر کسی) از کارهائی است که شما می‌کنید (و معاصی و گناهانی که می‌ورزید. مطمئنّاً عذاب درخور گناهتان را در وقت مقدّر به شما می‌رساند).
توضيحات:
«رَبِّي أَعْلَمُ...»: این سخن بر نهایت تفویض و توکل شعیب، و غایت تهدید ایشان دلالت دارد.
سوره شعراء آيه ۱۸٩
متن آیه:
﴿فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمۡ عَذَابُ يَوۡمِ ٱلظُّلَّةِۚ إِنَّهُۥ كَانَ عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٍ ١٨٩﴾
ترجمه:
او را تکذیب کردند و در نتیجه عذاب روزِ ابر ایشان را فرو گرفت (و آتش سوزان آنان را سوزاند). واقعاً عذاب روز بزرگی بود.
توضيحات:
«الظُّلَّةِ»: ابر سایه‌گستر (نگا: اعراف / ۱٧۱). گویا از شدّت گرما به زیر ابر بزرگی پناهنده شده بودند و ابر بر آنان باران آتش باراند و ایشان را به بدترین وجه سوزاند. «عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ»: (نگا: شعراء / ۱۳۵ و ۱۵۶).
سوره شعراء آيه ۱٩۰
متن آیه:
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ ١٩٠﴾
ترجمه:
همانا در این (سرگذشت نیز) درس عبرتی است (برای عاقلان) و بیشتر ایشان (هم) ایمان نیاوردند (و جزای خود را دیدند).
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱٩۱
متن آیه:
﴿وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ١٩١﴾
ترجمه:
بی‌گمان پروردگارت چیره و مهربان است.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۱٩۲
متن آیه:
﴿وَإِنَّهُۥ لَتَنزِيلُ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٩٢﴾
ترجمه:
این (قرآن) فرو فرستاده پروردگار جهانیان است (و همه سرگذشت‌های مذکور در آن راست، و احکام آن تا روز قیامت برجا و واجب‌الاجرا است).
توضيحات:
«إِنَّهُ»: همانا قرآن. «تَنزِيلُ»: مصدر است و به معنی اسم مفعول است، یعنی «مُنَزَّل» و فرو فرستاده (نگا: انعام / ۱۱۴).
سوره شعراء آيه ۱٩۳
متن آیه:
﴿نَزَلَ بِهِ ٱلرُّوحُ ٱلۡأَمِينُ ١٩٣﴾
ترجمه:
جبرئیل آن را فرو آورده است.
توضيحات:
«الرُّوحُ الأمِينُ»: لقب جبریل ÷است.
سوره شعراء آيه ۱٩۴
متن آیه:
﴿عَلَىٰ قَلۡبِكَ لِتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُنذِرِينَ ١٩٤﴾
ترجمه:
بر قلب تو، تا از زمره بیم دهندگان باشی.
توضيحات:
«قَلْب»: مراد روح پیغمبر است که پایگاه نزول معجزه بزرگ و جاویدان قرآن است.
سوره شعراء آيه ۱٩۵
متن آیه:
﴿بِلِسَانٍ عَرَبِيّٖ مُّبِينٖ ١٩٥﴾
ترجمه:
با زبان عربی روشن و آشکاری است.
توضيحات:
«بِلِسَانٍ»: جار و مجرور متعلّق به فعل (نَزَل) است. «مُبِينٍ»: واضح و روشن (نگا: یوسف / ۱).
سوره شعراء آيه ۱٩۶
متن آیه:
﴿وَإِنَّهُۥ لَفِي زُبُرِ ٱلۡأَوَّلِينَ ١٩٦﴾
ترجمه:
(وصف) این قرآن در کتاب‌های پیشینیان (از قبیل تورات و انجیل) موجود است.
توضيحات:
«زُبُر»: جمع زَبُور. کتاب‌ها (نگا: آل‌عمران / ۱۸۴، نحل / ۴۴). «إِنَّهُ لَفِي زُبُرِ الأوَّلِينَ»: بیشتر فضائل و عقائد و مواعظ و قصص قرآن و صفات پیغمبر، در کتاب‌های پیغمبران پیشین موجود بوده است (نگا: بقره / ۸٩، طه / ۱۳۳، اعلی / ۱۸ و ۱٩). این فرموده، به اعتبار اغلب است.
سوره شعراء آيه ۱٩٧
متن آیه:
﴿أَوَ لَمۡ يَكُن لَّهُمۡ ءَايَةً أَن يَعۡلَمَهُۥ عُلَمَٰٓؤُاْ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ١٩٧﴾
ترجمه:
آیا همین نشانه برای (ایمان آوردن) ایشان کافی نیست که علمای بنی‌اسرائیل (به خوبی) از آن آگاهند؟!
توضيحات:
«ءَايَةً»: نشانه. دلیل و برهان بر صدق رسول. «أَن يَعْلَمَهُ...»: مراد علم و آگاهی بنی‌اسرائیل از دلائل حقّانیت قرآن و صدق دعوت است (نگا: بقره / ۱۴۶، رعد / ۴۳).
سوره شعراء آيه ۱٩۸
متن آیه:
﴿وَلَوۡ نَزَّلۡنَٰهُ عَلَىٰ بَعۡضِ ٱلۡأَعۡجَمِينَ ١٩٨﴾
ترجمه:
اگر قرآن را بر یکی از غیر عرب‌ها نازل می‌کردیم.
توضيحات:
«بَعْضِ»: یکی. فردی. «الأعْجَمِينَ»: غیر عرب‌ها. مفرد آن أَعْجَم، یعنی کسی که سخنش برای عرب‌ها نامفهوم باشد. عرب‌ها به غیر عرب‌ها، عجم می‌گویند.
سوره شعراء آيه ۱٩٩
متن آیه:
﴿فَقَرَأَهُۥ عَلَيۡهِم مَّا كَانُواْ بِهِۦ مُؤۡمِنِينَ ١٩٩﴾
ترجمه:
و او قرآن را برای آنان می‌خواند (به گونه کاملاً رسا و گویا و صحیح و زیبا) به آن ایمان نمی‌آوردند.
توضيحات:
«مَا كَانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ»: مراد این است که قرآن چه رسد به این که توسّط پیغمبری از خودشان آمده است، اگر توسّط فردی غیر عرب هم به دستشان می‌رسید و اعجاز آن را بیش از پیش هم می‌دیدند و به فرض می‌دانستند که چنین کلامی ساخته چنین فردی نمی‌تواند باشد، باز هم ایمان نمی‌آوردند.
سوره شعراء آيه ۲۰۰
متن آیه:
﴿كَذَٰلِكَ سَلَكۡنَٰهُ فِي قُلُوبِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ ٢٠٠﴾
ترجمه:
ما این‌گونه قرآن را (با بیانی گویا و رسا، و به شیوه ساده و آسان، توسّط فردی از خودشان) به دل‌های بزهکاران وارد می‌گردانیم (و فصاحت و بلاغت و اعجاز آن را بدیشان می‌فهمانیم. امّا...).
توضيحات:
«سَلَكْنَاهُ»: آن را داخل و وارد می‌گردانیم (نگا: حجر / ۱۲).
سوره شعراء آيه ۲۰۱
متن آیه:
﴿لَا يُؤۡمِنُونَ بِهِۦ حَتَّىٰ يَرَوُاْ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَلِيمَ ٢٠١﴾
ترجمه:
(امّا ایشان، به سبب دل‌های بیماری که دارند) بدان ایمان نمی‌آورند، تا عذاب دردناک را (و مجازات شدیدی را که بدان بیم داده شده بودند) می‌بینند. (امّا چه فایده که دیگر ایمان ایشان پذیرفته و سودمند نیست).
توضيحات:
«الْعَذَاب»: مراد عقاب و عذابی است که از آن بیم داده شده‌اند.
سوره شعراء آيه ۲۰۲
متن آیه:
﴿فَيَأۡتِيَهُم بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ ٢٠٢﴾
ترجمه:
عذاب، ناگهانی گریبانگیر ایشان می‌گردد. به گونه‌ای که نمی‌فهمند (چگونه و از کجا سر رسیده است).
توضيحات:
«بَغْتَةً»: ناگهانی. «وَهُمْ لا يَشْعُرُونَ»: به گونه‌ای که از آمدن آن خبردار و آگاه نمی‌شوند و غافلگیر می‌گردند.
سوره شعراء آيه ۲۰۳
متن آیه:
﴿فَيَقُولُواْ هَلۡ نَحۡنُ مُنظَرُونَ ٢٠٣﴾
ترجمه:
(و به هنگام نزول عذاب فریاد برمی‌آورند) و می‌گویند: آیا به ما مهلتی و فرصتی داده می‌شود؟! (آخر اکنون همه چیز را می‌دانیم و سخت پشیمانیم و گوش بفرمانیم! مگر چنین چیزی ممکن است؟!).
توضيحات:
«مُنظَرُونَ»: مهلت داده شدگان (نگا: اعراف / ۱۵، حجر / ۸ و ۳٧). «هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ»: این جمله می‌تواند بیان‌گر قطع امید و اظهار تأسّف ایشان باشد، و یا این که بیان‌گر درخواست بی‌پاسخ آنان بشمار آید.
سوره شعراء آيه ۲۰۴
متن آیه:
﴿أَفَبِعَذَابِنَا يَسۡتَعۡجِلُونَ ٢٠٤﴾
ترجمه:
آیا درخواست سرعت گرفتن و جلو افتادن (نزول) عذاب ما را داشتند؟!
توضيحات:
«يَسْتَعْجِلُونَ»: درخواست جلو انداختن دارند. درخواست می‌نمایند عذاب پیش از زمان خود فرا رسد. اشاره به این است که کافران بارها تمسخرکنان به پیغمبران می‌گفتند: هر چه زودتر خدا عذابی را که ما را از آن می‌ترسانید به ما برساند (نگا: اعراف / ٧۰ و ٧٧، انفال / ۳۲، هود / ۳۲، عنکبوت / ۲٩، احقاف / ۲۲).
سوره شعراء آيه ۲۰۵
متن آیه:
﴿أَفَرَءَيۡتَ إِن مَّتَّعۡنَٰهُمۡ سِنِينَ ٢٠٥﴾
ترجمه:
بگو ببینم، اگر ما سال‌های دیگری ایشان را (از این زندگی دنیا) بهره‌مند سازیم (و با خوشی و خرّمی مدّت دیگری را بسر ببرند).
توضيحات:
«اَفَرَأَيْتَ»: به من بگو. بیان کن (نگا: مریم / ٧٧، فرقان / ۴۳). «سِنِينَ»: سال‌ها.
سوره شعراء آيه ۲۰۶
متن آیه:
﴿ثُمَّ جَآءَهُم مَّا كَانُواْ يُوعَدُونَ ٢٠٦﴾
ترجمه:
سپس عذابی که به آنان وعده داده می‌شود، دامنگیرشان گردد.
توضيحات:
«مَا»: فاعل فعل (جَآءَ) است.
سوره شعراء آيه ۲۰٧
متن آیه:
﴿مَآ أَغۡنَىٰ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يُمَتَّعُونَ ٢٠٧﴾
ترجمه:
این تمتّع و بهره‌گیری از دنیا، برای آنان چه سودی خواهد داشت؟
توضيحات:
«مَا»: واژه نخستین استفهامیه، و واژه دوم موصوله یا مصدریه است.
سوره شعراء آيه ۲۰۸
متن آیه:
﴿وَمَآ أَهۡلَكۡنَا مِن قَرۡيَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ ٢٠٨﴾
ترجمه:
ما اهل هیچ شهر و دیاری را هلاک نکرده‌ایم، مگر این که بیم دهندگانی (از پیغمبران) داشته‌اند (و قبلاً به میان ایشان رفته‌اند و به اندرز و رهنمودشان برخاسته‌اند و آنان را به اوامر و نواهی خدا آشنا ساخته‌اند).
توضيحات:
«قَرْيَةٍ»: شهر و دیار. مراد ساکنان آنجا است.
سوره شعراء آيه ۲۰٩
متن آیه:
﴿ذِكۡرَىٰ وَمَا كُنَّا ظَٰلِمِينَ ٢٠٩﴾
ترجمه:
تا متذکر شوند و بیدار گردند. ما هرگز ستمگر نبوده‌ایم (تا پیش از ارسال پیغمبران و اتمام حجّت بر مردمان، ایشان را عذاب دهیم).
توضيحات:
«ذِكْري»: یادآوری و عبرت. مفعول له است. یا خبر مبتدای محذوف و تقدیر چنین است: هذِهِ ذِکری....
سوره شعراء آيه ۲۱۰
متن آیه:
﴿وَمَا تَنَزَّلَتۡ بِهِ ٱلشَّيَٰطِينُ ٢١٠﴾
ترجمه:
این قرآن را شیاطین فرو نیاورده‌اند (و بلکه جبریل آن را فرو آورده است).
توضيحات:
«مَا تَنَزَّلَتْ...»: مشرکان می‌گفتند: جنّیان و شیاطین قرآن را به محمّد می‌رسانند، و او همچون کاهنان الهامات و اطّلاعات خود را از ایشان دریافت می‌دارد.
سوره شعراء آيه ۲۱۱
متن آیه:
﴿وَمَا يَنۢبَغِي لَهُمۡ وَمَا يَسۡتَطِيعُونَ ٢١١﴾
ترجمه:
(اصلاً این کار) ایشان را نسزد، و توانائی (چنین کاری را) ندارند.
توضيحات:
«مَا يَنْبَغِي لَهُمْ»: ایشان را نسزد. سزاوار آن نیستند.
سوره شعراء آيه ۲۱۲
متن آیه:
﴿إِنَّهُمۡ عَنِ ٱلسَّمۡعِ لَمَعۡزُولُونَ ٢١٢﴾
ترجمه:
قطعاً ایشان از گوش فرا دادن (به فرشتگان و دریافت پیام آسمانی از ایشان) محروم و برکنارند.
توضيحات:
«السَّمْع»: گوش فرا دادن و شنیدن (نگا: حجر / ٩، جنّ / ۸ و ٩).
سوره شعراء آيه ۲۱۳
متن آیه:
﴿فَلَا تَدۡعُ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُعَذَّبِينَ ٢١٣﴾
ترجمه:
بجز خدا معبودی را به فریاد مخوان و پرستش مکن، که (اگر چنین کنی) از زمره عذاب شوندگان خواهی بود.
توضيحات:
«لا تَدْعُ»: به فریاد مخوان. به کمک مطلب. پرستش مکن. «مَعَ اللهِ»: با خدا. مراد بجز خدا است. «فَتَكُونَ...»: مخاطب پیغمبر و مراد افراد امّت است.
سوره شعراء آيه ۲۱۴
متن آیه:
﴿وَأَنذِرۡ عَشِيرَتَكَ ٱلۡأَقۡرَبِينَ ٢١٤﴾
ترجمه:
خویشاوندان نزدیک خود را (از شرک و مخالفت با فرمان پروردگار) بترسان (و آنان را به‌سوی توحید و دادگری فرا خوان).
توضيحات:
«عَشِيرَة»: وابستگان و خویشان (نگا: توبه / ۲۴).
سوره شعراء آيه ۲۱۵
متن آیه:
﴿وَٱخۡفِضۡ جَنَاحَكَ لِمَنِ ٱتَّبَعَكَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٢١٥﴾
ترجمه:
و بال (محبّت و مودّت) خود را برای مؤمنانی که از تو پیروی می‌کنند بگستران.
توضيحات:
«إِخْفِضْ جَنَاحَكَ»: بگستران بال خود را. مراد نرمخوئی و فروتنی و مهربانی است (نگا: حجر / ۸۸).
سوره شعراء آيه ۲۱۶
متن آیه:
﴿فَإِنۡ عَصَوۡكَ فَقُلۡ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تَعۡمَلُونَ ٢١٦﴾
ترجمه:
و اگر آنان (که خویشان تو می‌باشند) از فرمان تو سرکشی کردند، بگو: من از کار شما بیزارم (و شما را دوست نمی‌دارم).
توضيحات:
«عَصَوْكَ»: از تو سرپیچی و سرکشی کردند و نافرمانی نمودند. مرجع ضمیر (و) خویشان نزدیک است. یا مرجع آن مؤمنین است که اگر در احکام و فروع اسلام از محمّد (پیروی نکنند، از ایشان و معاصی ایشان بیزاری می‌جوید.
سوره شعراء آيه ۲۱٧
متن آیه:
﴿وَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱلۡعَزِيزِ ٱلرَّحِيمِ ٢١٧﴾
ترجمه:
و بر خدای چیره و مهربان توکل کن.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۲۱۸
متن آیه:
﴿ٱلَّذِي يَرَىٰكَ حِينَ تَقُومُ ٢١٨﴾
ترجمه:
آن خدائی که تو را می‌بیند بدان گاه که (برای نماز تهجّد) برمی‌خیزی.
توضيحات:
«تَقُومُ»: برمی‌خیزی. پا می‌شوی. مراد قیام برای تهجّد، یعنی نماز شب یا سایر نمازهای دیگر است.
سوره شعراء آيه ۲۱٩
متن آیه:
﴿وَتَقَلُّبَكَ فِي ٱلسَّٰجِدِينَ ٢١٩﴾
ترجمه:
و (همچنین می‌بیند) حرکت (قیام و رکوع و سجود و نشست و برخاست) تو را در میان (صف جماعت) سجده برندگان.
توضيحات:
«تَقَلُّبَ»: انتقال از حالی به حالی. مراد اوضاع و احوال قیام و رکوع و سجده، و بالاخره حرکات و سکنات نمازگزار است. «السَّاجِدِينَ»: سجده برندگان. مراد مؤمنانی است که به نماز جماعت مشغولند.
سوره شعراء آيه ۲۲۰
متن آیه:
﴿إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ ٢٢٠﴾
ترجمه:
چرا که او بس شنوا و آگاه است.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۲۲۱
متن آیه:
﴿هَلۡ أُنَبِّئُكُمۡ عَلَىٰ مَن تَنَزَّلُ ٱلشَّيَٰطِينُ ٢٢١﴾
ترجمه:
آیا به شما خبر بدهم شیاطین بر چه کسی نازل می‌شوند (و القاء وسوسه می‌کنند؟).
توضيحات:
«هَلْ أُنَبِّئُكُمْ...»: این آیه پاسخ به تهمت کافران است که می‌گفتند قرآن را شیاطین به محمّد القاء می‌کنند.
سوره شعراء آيه ۲۲۲
متن آیه:
﴿تَنَزَّلُ عَلَىٰ كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٖ ٢٢٢﴾
ترجمه:
بر کسانی نازل می‌گردند که کذّاب و بس گناهکار باشند. (چرا که کاهنان و غیبگویان دروغزن و پلشت‌می‌باشند).
توضيحات:
«أَفَّاكٍ»: مرتکب شونده زشت‌ترین دروغ‌ها. کذّابی که دائماً دروغ‌های بزرگ را ردیف می‌سازد. «أَثِيمٍ»: گناهکار و بزهکار.
سوره شعراء آيه ۲۲۳
متن آیه:
﴿يُلۡقُونَ ٱلسَّمۡعَ وَأَكۡثَرُهُمۡ كَٰذِبُونَ ٢٢٣﴾
ترجمه:
(به شیاطین) گوش فرا می‌دهند، و بیشترشان دروغگویند (و از پیش خود چیزهائی به هم می‌بافند).
توضيحات:
«يُلْقُونَ السَّمْعَ»: گوش فرا می‌دهند. شنیده‌های خود را به دیگران القاء می‌کنند و می‌رسانند. «وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ»: بیشترشان دروغگویند. مراد این است که کاهنان و غیبگویان مطلقاً دروغگویند، ولی سخنان دروغ خود را در لابلای سخنان و واژه‌های صحیح پنهان و بیان می‌دارند.
سوره شعراء آيه ۲۲۴
متن آیه:
﴿وَٱلشُّعَرَآءُ يَتَّبِعُهُمُ ٱلۡغَاوُۥنَ ٢٢٤﴾
ترجمه:
سرگشتگان و گمراهان از شعراء پیروی می‌کنند.
توضيحات:
«الشُّعَرَآءُ...»: کافران می‌گفتند قرآن شعر است و محمّد از زمره شاعران است. خدا می‌فرماید اغلب شعراء سخنان‌شان مبتنی بر باطل و دروغ است و به دنبال خیال روان می‌گردند. ولی محمّد از خدا سخنان خود را دریافت می‌دارد و کلامش احکام و حکمت و دستور زندگی است.
سوره شعراء آيه ۲۲۵
متن آیه:
﴿أَلَمۡ تَرَ أَنَّهُمۡ فِي كُلِّ وَادٖ يَهِيمُونَ ٢٢٥﴾
ترجمه:
مگر نمی‌بینی که آنان به هر راهی بی‌هدف پا می‌گذارند (و غرق تخیلات و تشبیهات شاعرانه خویش بوده و در بند منطق و استدلال نمی‌باشند؟).
توضيحات:
« وَادٍ »: درّه. مراد راه است. نوع کلام و فن سخن. مراد انواع شعر، از قبیل: هجاء و مدح و غزل و غیره است. در اینجا تنها فنون و انواع شعر مورد نظر است. «یهِیمُونَ»: سرگشته روان می‌گردند. بی‌هدف اقدام می‌کنند.
سوره شعراء آيه ۲۲۶
متن آیه:
﴿وَأَنَّهُمۡ يَقُولُونَ مَا لَا يَفۡعَلُونَ ٢٢٦﴾
ترجمه:
و این که ایشان چیزهائی می‌گویند که خودشان انجام نمی‌دهند و بدان‌ها عمل نمی‌کنند.
توضيحات:
سوره شعراء آيه ۲۲٧
متن آیه:
﴿إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَذَكَرُواْ ٱللَّهَ كَثِيرٗا وَٱنتَصَرُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا ظُلِمُواْۗ وَسَيَعۡلَمُ ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ أَيَّ مُنقَلَبٖ يَنقَلِبُونَ ٢٢٧﴾
ترجمه:
مگر شاعرانی که مؤمن هستند و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند و بسیار خدا را یاد می‌نمایند (و اشعارشان مردم را به یاد خدا می‌اندازد) و هنگامی که مورد ستم قرار می‌گیرند (با این ذوق خویش خود را و سایر مؤمنان را) یاری می‌دهند. و کسانی که ستم می‌کنند خواهند دانست که بازگشت‌شان به کجا و سرنوشت‌شان چگونه است!!
توضيحات:
«إِنتَصَرُوا»: کمک کردند و یاری دادند. مراد دفاع از اسلام و مؤمنان و پاسخ به هجاء باطل کافران با هجاء حق است. «مُنقَلَبٍ»: مرجع، بازگشت (نگا: کهف / ۳۶). «يَنقَلِبُونَ»: برمی‌گردند. بازگشت می‌کنند (نگا: شعراء / ۵۰).