سوره قلم
سوره قلم آيه ۱
متن آیه:
﴿نٓۚ وَٱلۡقَلَمِ وَمَا يَسۡطُرُونَ ١﴾
ترجمه:
نون. سوگند به قلم! و قسم به چیزی که می‌نویسند!
توضيحات:
«ن»: از حروف مقطّعه است (نگا: بقره / ۱). «الْقَلَمِ»: خامه (نگا: علق / ۴). «يَسْطُرُونَ»: می‌نویسند. می‌نگارند. سوگند خوردن خدا به خامه و نوشتار، بیان‌گر عظمت صاحبان قلم، و حرمت نوشته‌ها در آئین اسلام است.
سوره قلم آيه ۲
متن آیه:
﴿مَآ أَنتَ بِنِعۡمَةِ رَبِّكَ بِمَجۡنُونٖ ٢﴾
ترجمه:
در سایه نعمت و لطف پروردگارت، تو دیوانه نیستی.
توضيحات:
«بِنِعْمَةِ»: در سایه نعمت. به لطف (نگا: طور / ۲٩). «بِمَجْنُونٍ»: حرف باء زائد و برای تأکید نفی است. این آیه ردّ یاوه‌سرائیهای کافران و مشرکان است که مظهر عقل و درایت، و منبع نور و هدایت، و صفوت آدمیان و تَتِمّه دَور زمان را دیوانه می‌نامیدند (نگا: حجر / ۶، قلم / ۵۱).
سوره قلم آيه ۳
متن آیه:
﴿وَإِنَّ لَكَ لَأَجۡرًا غَيۡرَ مَمۡنُونٖ ٣﴾
ترجمه:
تو دارای پاداش بزرگ و ناگسیختنی هستی.
توضيحات:
«غَيْرَ مَـمْنُونٍ»: نامقطوع. یعنی ماندگار و همیشگی.
سوره قلم آيه ۴
متن آیه:
﴿وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٖ ٤﴾
ترجمه:
تو دارای خوی سترگ (یعنی صفات پسندیده و افعال حمیده) هستی.
توضيحات:
«خُلُقٍ»: خوی. مراد رفتار و کردار است (نگا: شعراء / ۱۳٧).
سوره قلم آيه ۵
متن آیه:
﴿فَسَتُبۡصِرُ وَيُبۡصِرُونَ ٥﴾
ترجمه:
خواهی دید و خواهند دید.
توضيحات:
«فَسَتُبْصِرُ...»: به زودی خواهی دید و متوجّه خواهی شد.
سوره قلم آيه ۶
متن آیه:
﴿بِأَييِّكُمُ ٱلۡمَفۡتُونُ ٦﴾
ترجمه:
که کدام یک از شما مبتلا به دیوانگی است (محمّد، یا شما کافران و مشرکان).
توضيحات:
«الْـمَفْتُونُ»: دیوانگی. مصدر است، مانند معقول به معنی عقل، مَجْلُود به معنی جَلادَة (نگا: روح‌البیان). در این صورت حرف (ب) در اوّل (بِأَييِّكُمْ) به معنی (في) است (نگا: صفوة‌البیان). برخی هم حرف باء را زائد دانسته و (مفتون) را اسم مفعول محسوب نموده‌اند. در این صورت معنی آیه چنین است: که کدام یک از شما دیوانه است (نگا: روح المعانی).
سوره قلم آيه ٧
متن آیه:
﴿إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ ٧﴾
ترجمه:
پروردگار تو مسلّماً (از هر کس دیگری) بهتر می‌داند که چه کسی از راه او گمراه شده است، و چه کسی راهیاب است.
توضيحات:
«إِنَّ رَبَّكَ... بِالْـمُهْتَدِينَ»: (نگا: انعام / ۱۱٧، نحل / ۱۲۵، نجم / ۳۰).
سوره قلم آيه ۸
متن آیه:
﴿فَلَا تُطِعِ ٱلۡمُكَذِّبِينَ ٨﴾
ترجمه:
حال که چنین است، از تکذیب کنندگان اطاعت و پیروی مکن (و بر دعوت خود پایدار باش و به راه آنان مرو. اطاعت از ایشان گمراهی و بدبختی است).
توضيحات:
«لا تُطِعْ...»: مراد تشویق و ترغیب پیغمبر و همه پیروان او است که راه خدا را با شوق و شور ادامه دهند، و با کفّار و مشرکین نرمش و سازش نکنند.
سوره قلم آيه ٩
متن آیه:
﴿وَدُّواْ لَوۡ تُدۡهِنُ فَيُدۡهِنُونَ ٩﴾
ترجمه:
ایشان دوست می‌دارند که نرمش و سازش نشان دهی، تا آنان هم نرمش و سازش کنند (بدین امید که برخی از فرمان‌های خدا را به خاطر آنان ترک کنی، و در بعضی از مسائل با ایشان همگام و همآهنگ شوی).
توضيحات:
«تُدْهِنُ»: سهل انگاری کنی. نرمش و سازش نمائی... مراد آنان این است که پیغمبر با نزدیک شدن به دین آنان، روی خوش بدی‌شان نشان دهد، و آنان هم با نزدیک شدن به دین اسلام روی خوش نشان دهند. یعنی سهل انگاری و سازش انجام پذیرد. (نگا: واقعه / ۸۱).
سوره قلم آيه ۱۰
متن آیه:
﴿وَلَا تُطِعۡ كُلَّ حَلَّافٖ مَّهِينٍ ١٠﴾
ترجمه:
از فرومایه‌ای که بسیار سوگند می‌خورد، پیروی مکن.
توضيحات:
«حَلاّفٍ»: بسیار سوگند خورنده. به حق یا به ناحق. «مَهِينٍ»: خوار و پست. رَذْل و حقیر.
سوره قلم آيه ۱۱
متن آیه:
﴿هَمَّازٖ مَّشَّآءِۢ بِنَمِيمٖ ١١﴾
ترجمه:
بسیار عیبجوئی که دائماً سخن‌چینی می‌کند.
توضيحات:
«هَـمَّـازٍ»: بسیار عیبجو. رخنه‌گر. بسیار بدگو و بد زبان. «مَشَّآءٍ»: پادو. تیزرونده. در اینجا با حرف (ب) متعدّی شده و به معنی بسیار بَرنده و نقل‌کننده است. «مَشَّآءٍ بِنَمِيمٍ»: بسیار سخن چین. کسی که سخن این را برای آن، و کلام آن را برای این، به منظور فساد و تباهی می‌آورد و می‌برد.
سوره قلم آيه ۱۲
متن آیه:
﴿مَّنَّاعٖ لِّلۡخَيۡرِ مُعۡتَدٍ أَثِيمٍ ١٢﴾
ترجمه:
بسیار مانع کار خیر، و تجاوز پیشه، و بزهکار است.
توضيحات:
«مَنَّاعٍ»: کسی که خویشتن را بسیار دور از خیرات و حسنات نگاه می‌دارد که کنایه از بخیل و تنگ‌چشم است. بسیار بازدارنده مردم از انجام خیرات و حسنات (نگا: ق / ۲۵). «مُعْتَدٍ»: متجاوز. تجاوز پیشه (نگا: بقره / ۱٩۰، مائده / ۸٧، توبه / ۱۰). «أَثِيمٍ»: (نگا: بقره / ۲٧۶، نساء / ۱۰٧، شعراء / ۲۲۲).
سوره قلم آيه ۱۳
متن آیه:
﴿عُتُلِّۢ بَعۡدَ ذَٰلِكَ زَنِيمٍ ١٣﴾
ترجمه:
علاوه بر این‌ها درشتخوی و سنگین دل، و انگشت نما به بدی‌ها است.
توضيحات:
«عُتُلٍّ»: درشتخو. سنگین دل. سخت روی و زشتخوی (نگا: روح‌البیان). «زَنيِمٍ»: نشاندار به هرچه بدی و زشتی است. حرامزاده. البتّه کسی که مجمع بدی‌ها و منبع زشتی‌ها باشد، ناانسان و ناکس بشمار است، و از زمره انسان‌ها محسوب نمی‌گردد.
سوره قلم آيه ۱۴
متن آیه:
﴿أَن كَانَ ذَا مَالٖ وَبَنِينَ ١٤﴾
ترجمه:
(آیا این همه زشتی‌ها و پلشتی‌ها) بدان خاطر است که دارا و دارای فرزندان است؟!
توضيحات:
«أَنْ...»: بدان سبب که... حرف (أَنْ) مصدریه است. لام جرّی قبل از آن محذوف است، یعنی (لاِنْ). برخی هم حرف استفهامی نیز محذوف دانسته‌اند و گفته‌اند اصل چنین است: «أَلِأَنْ...».
سوره قلم آيه ۱۵
متن آیه:
﴿إِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِ ءَايَٰتُنَا قَالَ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ ١٥﴾
ترجمه:
هنگامی که آیه‌های ما بر او خوانده می‌شود، می‌گوید: افسانه‌های پیشینیان است.
توضيحات:
«أَسَاطِيرُ الأَوَّلِينَ»: (نگا: انعام / ۲۵، انفال / ۳۱، نحل / ۲۴).
سوره قلم آيه ۱۶
متن آیه:
﴿سَنَسِمُهُۥ عَلَى ٱلۡخُرۡطُومِ ١٦﴾
ترجمه:
ما بر بینی او داغ (ننگ) می‌نهیم.
توضيحات:
«سَنَسِمُهُ»: علامتگذاریش خواهیم کرد. داغش خواهیم کرد.. «الْخُرْطُومِ»: بینی. در اصل به بینی حیوانات به ویژه فیل گفته می‌شود و کنایه از خوار کردن و رسوا نمودن است.
سوره قلم آيه ۱٧
متن آیه:
﴿إِنَّا بَلَوۡنَٰهُمۡ كَمَا بَلَوۡنَآ أَصۡحَٰبَ ٱلۡجَنَّةِ إِذۡ أَقۡسَمُواْ لَيَصۡرِمُنَّهَا مُصۡبِحِينَ ١٧﴾
ترجمه:
ما آنان را آزموده‌ایم، همان‌گونه که صاحبان باغ را آزموده‌ایم. هنگامی که سوگند یاد کردند که میوه‌های باغ را بامدادان (دور از انظار مردم) بچینند.
توضيحات:
«بَلَوْنَاهُمْ»: ایشان را آزمودیم. آنان را آزمایش کردیم. مراد از (هُمْ) مشرکان مکه است. «لَيَصْرِمُنَّهَا»: آن را خواهند چید. «مُصْبِحِينَ»: در حالی که به بامدادان برسند. حال فاعل (لَيَصْرِمُنَّهَا) است. از (أَصْبَحَ) تامّه است.
سوره قلم آيه ۱۸
متن آیه:
﴿وَلَا يَسۡتَثۡنُونَ ١٨﴾
ترجمه:
و هیچ چیز از آن بر جای نگذارند.
توضيحات:
«لا يَسْتَثْنُونَ»: چیزی فرو نگذارند. برای مستمندان چیزی کنار نگذارند و بدی‌شان ندهند (نگا: انعام / ۱۴۱).
سوره قلم آيه ۱٩
متن آیه:
﴿فَطَافَ عَلَيۡهَا طَآئِفٞ مِّن رَّبِّكَ وَهُمۡ نَآئِمُونَ ١٩﴾
ترجمه:
شب هنگام که آنان در خواب بودند، بلای بزرگ و فراگیری از جانب پروردگارت سراسر باغ را در بر گرفت و باغ (سوخت و) همچون شب (تاریک و سیاه) گردید!
توضيحات:
سوره قلم آيه ۲۰
متن آیه:
﴿فَأَصۡبَحَتۡ كَٱلصَّرِيمِ ٢٠﴾
ترجمه:
شب هنگام که آنان در خواب بودند، بلای بزرگ و فراگیری از جانب پروردگارت سراسر باغ را در بر گرفت و باغ (سوخت و) همچون شب (تاریک و سیاه) گردید!
توضيحات:
«طَافَ عَلَيْهَا»: بر سر آن گشت زد و آن را در بر گرفت. «طَآئِفٌ»: بلای فرا گیر. «الصَّرِيم»: شب. چیده شده. با توجّه به معنی اخیر، مفهوم آیه چنین است: شب هنگام که آنان در خواب بودند، بلای بزرگ و فراگیری باغ را در بر گرفت و همچون باغی گردید که میوه‌های آن راچیده و کنده باشند.
سوره قلم آيه ۲۱
متن آیه:
﴿فَتَنَادَوۡاْ مُصۡبِحِينَ ٢١﴾
ترجمه:
سحرگاهان همدیگر را ندا در دادند.
توضيحات:
«تَنَادَوْا»: همدیگر را صدا زدند. «مُصْبِحِينَ»: (نگا: قلم / ۱٧).
سوره قلم آيه ۲۲
متن آیه:
﴿أَنِ ٱغۡدُواْ عَلَىٰ حَرۡثِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰرِمِينَ ٢٢﴾
ترجمه:
اگر می‌خواهید میوه‌های خود را بچینید، صبح زود حرکت کنید و خویشتن را به کشتزار خود برسانید.
توضيحات:
«أُغْدُوا»: بامدادان حرکت کنید. صبح زود یورش برید. «حَرْثِكُم»: کشتزار خود (نگا: بقره / ٧۱ و ۲۰۵ و ۲۲۳، آل‌عمران / ۱۴). «صَارِمِينَ»: چینندگان میوه. حال است.
سوره قلم آيه ۲۳
متن آیه:
﴿فَٱنطَلَقُواْ وَهُمۡ يَتَخَٰفَتُونَ ٢٣﴾
ترجمه:
آنان پچ پچ کنان به راه افتادند (تا فقراء سخن ایشان را نشنوند و متوجّه آنان نشوند).
توضيحات:
«يَتَخَافَتُونَ»: با همدیگر آهسته صحبت می‌کردند. پچ‌پچ می‌کردند.
سوره قلم آيه ۲۴
متن آیه:
﴿أَن لَّا يَدۡخُلَنَّهَا ٱلۡيَوۡمَ عَلَيۡكُم مِّسۡكِينٞ ٢٤﴾
ترجمه:
نباید امروز بینوائی در باغ پیش شما بیاید.
توضيحات:
«أَن لاّ يَدْخُلَنَّهَا»: مراد این است که به همدیگر توصیه می‌کردند که امروز بینوائی را به باغ راه ندهند.
سوره قلم آيه ۲۵
متن آیه:
﴿وَغَدَوۡاْ عَلَىٰ حَرۡدٖ قَٰدِرِينَ ٢٥﴾
ترجمه:
بامدادان بدین قصد که می‌توانند (از ورود بینوایان به باغ) جلوگیری کنند و (ایشان را) باز دارند (به سوی باغ) روان شدند.
توضيحات:
«حَرْدٍ»: منع کردن. بازداشتن.
سوره قلم آيه ۲۶
متن آیه:
﴿فَلَمَّا رَأَوۡهَا قَالُوٓاْ إِنَّا لَضَآلُّونَ ٢٦﴾
ترجمه:
هنگامی که باغ را دیدند، گفتند: ما راه را گم کرده‌ایم! (این باغ ما نیست).
توضيحات:
«ضَّآلُّونَ»: راه گم کردگان.
سوره قلم آيه ۲٧
متن آیه:
﴿بَلۡ نَحۡنُ مَحۡرُومُونَ ٢٧﴾
ترجمه:
(بعد از اندکی تأمّل، گفتند: ما درست آمده‌ایم و راه را گم نکرده‌ایم) بلکه ما محروم (از حاصل و بهره) هستیم. (ای وای ما! ما همه چیز خود را از دست داده‌ایم!).
توضيحات:
سوره قلم آيه ۲۸
متن آیه:
﴿قَالَ أَوۡسَطُهُمۡ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ لَوۡلَا تُسَبِّحُونَ ٢٨﴾
ترجمه:
نیکمردترین ایشان گفت: مگر من به شما نگفتم: چرا نباید به تسبیح و تقدیس خدا بپردازید؟!
توضيحات:
«أَوْسَطُهُمْ»: بهترین ایشان از نظر عقل و دین (نگا: بقره / ۱۴۳). «لَوْ لا»: (نگا: کهف / ۳٩). سخنان این نیکمرد جنبه سرزنش دارد.
سوره قلم آيه ۲٩
متن آیه:
﴿قَالُواْ سُبۡحَٰنَ رَبِّنَآ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ ٢٩﴾
ترجمه:
گفتند: پروردگارمان پاک و منزّه است (از این که به کسی ستم کند). قطعاً ما (با انجام گناهان و ترک عبادات و خیرات، به خود) ستم کرده‌ایم.
توضيحات:
«إِنَّا كُنَّا ظَالِـمِينَ»: (نگا: اعراف / ۵، انبیاء / ۴۶).
سوره قلم آيه ۳۰
متن آیه:
﴿فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَلَٰوَمُونَ ٣٠﴾
ترجمه:
پس به همدیگر رو کردند و زبان به سرزنش یکدیگر گشودند.
توضيحات:
«أَقْبَلَ»: رو کرد.
سوره قلم آيه ۳۱
متن آیه:
﴿قَالُواْ يَٰوَيۡلَنَآ إِنَّا كُنَّا طَٰغِينَ ٣١﴾
ترجمه:
گفتند: وای بر ما! ما مردمان نافرمان و سرکشی بوده‌ایم (و زیر بار قانون خدا نرفته‌ایم، و به وظائف انسانی خود عمل نکرده‌ایم!).
توضيحات:
«يَا وَيْلَنَا»:! وای بر ما! (نگا: انبیاء / ۴۶ و ٩٧، یس / ۵۲، صافّات / ۲۰).
سوره قلم آيه ۳۲
متن آیه:
﴿عَسَىٰ رَبُّنَآ أَن يُبۡدِلَنَا خَيۡرٗا مِّنۡهَآ إِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا رَٰغِبُونَ ٣٢﴾
ترجمه:
امیدواریم پروردگارمان (باغی) بهتر از این باغ را به ما ارزانی دارد. ما (در کارهای خود تجدید نظر نموده‌ایم و از اعمال بد خویش دست کشیده‌ایم و) رو به‌سوی پروردگارمان کرده‌ایم.
توضيحات:
«يُبْدِ لَنَا»: به ما عوض دهد. «رَاغِبُونَ»: مشتاقان، علاقه‌مندان، گرایندگان.
سوره قلم آيه ۳۳
متن آیه:
﴿كَذَٰلِكَ ٱلۡعَذَابُۖ وَلَعَذَابُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَكۡبَرُۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ ٣٣﴾
ترجمه:
عذاب (دنیوی خدا) این‌گونه است، و قطعاً عذاب آخرت سخت‌تر و بزرگ‌تر (از این عذاب‌های دنیوی) است، اگر مردم متوجّه بوده و بدانند.
توضيحات:
«كَذلِكَ الْعَذَابُ»: عذاب این‌گونه است که می‌بینید. عذاب این چنین باید باشد.
سوره قلم آيه ۳۴
متن آیه:
﴿إِنَّ لِلۡمُتَّقِينَ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ ٣٤﴾
ترجمه:
پرهیزگاران در نزد پروردگار خود، باغ‌های پر نعمت بهشت را دارند.
توضيحات:
«جَنَّاتِ النَّعِيمِ»: (نگا: مائده / ۶۵، یونس / ٩، حجّ / ۵۶).
سوره قلم آيه ۳۵
متن آیه:
﴿أَفَنَجۡعَلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ كَٱلۡمُجۡرِمِينَ ٣٥﴾
ترجمه:
آیا فرمانبرداران را همچون گناه‌کاران یکسان می‌شماریم؟!
توضيحات:
«الْـمُسْلِمِينَ»: فرمانبرداران. تسلیم شوندگان فرمان یزدان (نگا: انعام / ۱۶۳، اعراف / ۱۲۶، یونس / ٧۲).
سوره قلم آيه ۳۶
متن آیه:
﴿مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ ٣٦﴾
ترجمه:
شما را چه می‌شود؟! چگونه داوری می‌کنید؟!
توضيحات:
«مَا لَكُمْ»: به شما چه رسیده است؟ چه چیزتان می‌شود؟ «كَيْفَ»: مراد از استفهام، تعجّب از داوری نادرست کافران است.
سوره قلم آيه ۳٧
متن آیه:
﴿أَمۡ لَكُمۡ كِتَٰبٞ فِيهِ تَدۡرُسُونَ ٣٧﴾
ترجمه:
آیا شما کتابی (از جانب خدا) دارید که از روی آن (قوانین خدا را) می‌خوانید (و برابر آن حکم صادر می‌کنید؟).
توضيحات:
«كِتَابٌ»: مراد کتاب آسمانی است (نگا: سبأ / ۴۴). «تَدْرُسُون»: روخوانی می‌کنید (نگا: آل‌عمران / ٧٩، انعام / ۱۰۵، اعراف / ۱۶٩).
سوره قلم آيه ۳۸
متن آیه:
﴿إِنَّ لَكُمۡ فِيهِ لَمَا تَخَيَّرُونَ ٣٨﴾
ترجمه:
و شما آنچه را که بر می‌گزینید (و برابر آن داوری می‌کنید) در آن است؟
توضيحات:
«فِيهِ»: در آن کتاب. «مَا تَخَيَّرُونَ»: چیزی را که بر می‌گزینید. هر چه که می‌خواهید. معنی دیگر آیه: آنچه را که بخواهید، در آن هست.
سوره قلم آيه ۳٩
متن آیه:
﴿أَمۡ لَكُمۡ أَيۡمَٰنٌ عَلَيۡنَا بَٰلِغَةٌ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ إِنَّ لَكُمۡ لَمَا تَحۡكُمُونَ ٣٩﴾
ترجمه:
یا با ما پیمانهائی بسته‌اید که تا روز قیامت به هر چه حکم کنید حق شما باشد؟
توضيحات:
«أَيْمـَانٌ»: جمع یمین، پیمان‌ها و عهدها.
سوره قلم آيه ۴۰
متن آیه:
﴿سَلۡهُمۡ أَيُّهُم بِذَٰلِكَ زَعِيمٌ ٤٠﴾
ترجمه:
از آنان بپرس، کدام یک از ایشان، ضامن چنین پیمانهائی است.
توضيحات:
«زَعِيمٌ»: ضامن. عهده‌دار (نگا: یوسف / ٧۲).
سوره قلم آيه ۴۱
متن آیه:
﴿أَمۡ لَهُمۡ شُرَكَآءُ فَلۡيَأۡتُواْ بِشُرَكَآئِهِمۡ إِن كَانُواْ صَٰدِقِينَ ٤١﴾
ترجمه:
یا این که شریک‌هائی دارند (که همچون ایشان می‌اندیشند، و سردستگان و خطّ دهندگان ایشان بوده و از آنان حمایت و جانبداری می‌کنند؟). اگر راست می‌گویند، شرکاء (و رؤساء) خود را بیاورند (تا شهادت بر ضمانت خود را بدهند و بگویند که از مشرکان در محضر یزدان دفاع و حمایت خواهند کرد).
توضيحات:
«شُرَكَآءُ»: مراد اربابان همرأی و هم اندیشه مشرکان، یا معبودهای دروغین و بت‌های بی‌جان ایشان، و یا این که گواهان است. به هر حال برای اثبات ادّعای پوچ و نادرست‌شان، از ایشان خواسته شده است: با دلیلی از عقل، یا کتابی از کتاب‌های آسمانی، یا عهد و پیمانی از خداوند، و یا انبازان و گواهان و اربابان و معبودهای خود را بیاورند تا سخنانشان را تصدیق کنند و ضمانت‌شان را بکنند.
سوره قلم آيه ۴۲
متن آیه:
﴿يَوۡمَ يُكۡشَفُ عَن سَاقٖ وَيُدۡعَوۡنَ إِلَى ٱلسُّجُودِ فَلَا يَسۡتَطِيعُونَ ٤٢﴾
ترجمه:
روزی، هول و هراس به اوج خود می‌رسد، و کار سخت دشوار می‌شود. بدین هنگام از کافران و مشرکان خواسته می‌شود که سجده کنند و کرنش ببرند، امّا ایشان نمی‌توانند چنین کنند.
توضيحات:
«يَوْمَ»: مراد روز قیامت است. «يُكْشَفُ عَن سَاقٍ»: پاچه‌ها بالا زده می‌شود. در فارسی گفته می‌شود: دامن به کمر زده می‌شود. کنایه از فرا رسیدن هنگامه هول و هراس و وخامت کار و شدّت و وحشت است.
سوره قلم آيه ۴۳
متن آیه:
﴿خَٰشِعَةً أَبۡصَٰرُهُمۡ تَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞۖ وَقَدۡ كَانُواْ يُدۡعَوۡنَ إِلَى ٱلسُّجُودِ وَهُمۡ سَٰلِمُونَ ٤٣﴾
ترجمه:
این در حالی است که چشمان‌شان (از خوف و وحشت و شرمندگی و شرمساری) به زیر افتاده است، و خواری و پستی وجود ایشان را فرا گرفته است. پیش از این نیز (در دنیا) بدان گاه که سالم و تندرست بودند به سجده بردن و کرنش کردن خوانده می‌شدند (و ایشان با وجود توانائی، سجده و کرنش نمی‌کردند).
توضيحات:
«خَاشِعَةً»: به زیر افتاده (نگا: قمر / ٧). حال است. «تَرْهَقُهُمْ»: ایشان را در بر می‌گیرد. آنان را فرا می‌گیرد (نگا: یونس / ۲۶ و ۲٧).
سوره قلم آيه ۴۴
متن آیه:
﴿فَذَرۡنِي وَمَن يُكَذِّبُ بِهَٰذَا ٱلۡحَدِيثِۖ سَنَسۡتَدۡرِجُهُم مِّنۡ حَيۡثُ لَا يَعۡلَمُونَ ٤٤﴾
ترجمه:
مرا واگذار با آنان که این کلام (آسمانی قرآن) را تکذیب می‌کنند. (من خود می‌دانم که با ایشان چه کار می‌کنم). ما آنان را اندک اندک به گونه‌ای که در نیابند و از راهی که متوجّه نشوند به‌سوی عذاب خواهیم کشاند.
توضيحات:
«الْـحَدِيثِ»: سخن. مراد قرآن است (نگا: زمر / ۲۳). «سَنَسْتَدْرِجُهُمْ»: (نگا: اعراف / ۱۸۲). «مِنْ حَيْثُ»: از آنجائی که. به گونه‌ای که.
سوره قلم آيه ۴۵
متن آیه:
﴿وَأُمۡلِي لَهُمۡۚ إِنَّ كَيۡدِي مَتِينٌ ٤٥﴾
ترجمه:
و به آنان فرصت می‌دهم (و در عذاب‌شان شتاب نخواهم کرد). نقشه و چاره‌جوئی من دقیق و استوار است (و کسی از آن رهائی ندارد).
توضيحات:
«أُمْلي»: (نگا: اعراف / ۱۸۳، آل‌عمران / ۱٧۸، رعد / ۳۲).
سوره قلم آيه ۴۶
متن آیه:
﴿أَمۡ تَسَۡٔلُهُمۡ أَجۡرٗا فَهُم مِّن مَّغۡرَمٖ مُّثۡقَلُونَ ٤٦﴾
ترجمه:
چه بسا تو از ایشان (در برابر تبلیغ رسالت، بدون این که ما بدانیم) مزدی خواسته‌ای و پرداخت آن برای آنان سنگین است (و از ادای آن در رنج هستند؟!).
توضيحات:
«أَمْ تَسْأَلُـهُمْ»: (نگا: طور / ۴۰).
سوره قلم آيه ۴٧
متن آیه:
﴿أَمۡ عِندَهُمُ ٱلۡغَيۡبُ فَهُمۡ يَكۡتُبُونَ ٤٧﴾
ترجمه:
یا این که اسرار غیب پیش ایشان است و آنان (آنچه را که می‌گویند از روی آن) می‌نویسند؟!
توضيحات:
«أَمْ عِندَهُمُ الْغَيْبُ»: (نگا: مریم / ٧۸).
سوره قلم آيه ۴۸
متن آیه:
﴿فَٱصۡبِرۡ لِحُكۡمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُن كَصَاحِبِ ٱلۡحُوتِ إِذۡ نَادَىٰ وَهُوَ مَكۡظُومٞ ٤٨﴾
ترجمه:
در برابر فرمان پروردگارت شکیبا باش (و در کار تبلیغ، مقاوم و استوار). و همسان یونس مباش که با دلی پر کینه و اندوه، خدا را به فریاد خواند (و خواهان تعجیل در عذاب قوم خود شد).
توضيحات:
«صَاحِبِ الـْحُوتِ»: صاحب ماهی. مراد یونس است (نگا: انبیاء / ۸٧ و ۸۸، صافّات / ۱۳٩ - ۱۴۸). «مَكْظُومٌ»: پرکینه و خشم. پر غم و اندوه (نگا: یوسف / ۸۴، نحل. ۵۸، زخرف / ۱٧).
سوره قلم آيه ۴٩
متن آیه:
﴿لَّوۡلَآ أَن تَدَٰرَكَهُۥ نِعۡمَةٞ مِّن رَّبِّهِۦ لَنُبِذَ بِٱلۡعَرَآءِ وَهُوَ مَذۡمُومٞ ٤٩﴾
ترجمه:
اگر نعمت و رحمت پروردگارش به یاریش نشتافته و به دادش نرسیده بود (از شکم ماهی) حتماً به بیرون افکنده می‌شد و نکوهیده در بیابان برهوت رها می‌گردید.
توضيحات:
«تَدَارَكَهُ»: او را دریافت. به دادش رسید. «لَنُبِذَ»: حتماً انداخته می‌شد. قطعاً رها می‌گردید و به خود واگذار می‌شد. «الْعَرَآءِ»: بیابان برهوت. صحرای خالی از گیاه و درخت (نگا: صافّات / ۱۴۵). «وَهُوَ مَذْمُومٌ»: در حالی که نکوهیده بود. در حالی که مورد مذمّت و ملامت قرار می‌گرفت.
سوره قلم آيه ۵۰
متن آیه:
﴿فَٱجۡتَبَٰهُ رَبُّهُۥ فَجَعَلَهُۥ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ ٥٠﴾
ترجمه:
پروردگارش (با پذیرش توبه‌اش مجدّدا) او را برگزید و از زمره شایستگانش کرد.
توضيحات:
«إجْتَبَاهُ رَبُّهُ»: پروردگارش او را برای اتمام رسالتش بر گزید.
سوره قلم آيه ۵۱
متن آیه:
﴿وَإِن يَكَادُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَيُزۡلِقُونَكَ بِأَبۡصَٰرِهِمۡ لَمَّا سَمِعُواْ ٱلذِّكۡرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُۥ لَمَجۡنُونٞ ٥١﴾
ترجمه:
نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می‌شنوند، تو را با چشمان (خیره و زل زده) خود به سر درآورند و هلاک سازند، و می‌گویند: او قطعاً دیوانه است.
توضيحات:
«لَيُزْلِقُونَكَ»: این که تو را نقش زمین سازند و نابودت کنند. تو را از زمین بردارند. حرف (لَ) برای تأکید نزدیکی ایشان به اقدام هلاک کردن و نابود کردن است. در میان عرب‌ها کنایه از شدّت کینه‌توزی و دشمنانگی است. «الذِّكْرَ»: قرآن.
سوره قلم آيه ۵۲
متن آیه:
﴿وَمَا هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ ٥٢﴾
ترجمه:
در صورتی که قرآن جز اندرز و پند جهانیان و مایه بیداری و هوشیاری ایشان نیست.
توضيحات:
«ذِكْرٌ»: اندرز و پند. مایه بیداری و هوشیاری.