سوره معارج
سوره معارج آيه ۱
متن آیه:
﴿سَأَلَ سَآئِلُۢ بِعَذَابٖ وَاقِعٖ ١﴾
ترجمه:
خواستاری (از روی تمسخر) درخواست عذابی کرد که به وقوع می‌پیوندد.
توضيحات:
«سَأَلَ»: درخواست کرد. تقاضا کرد. «سَآئِلٌ»: خواستار. تقاضا کننده. تنوین آن برای تحقیر است. «عَذَابٍ وَاقِعٍ»: عذاب رخ دهنده. مراد عذاب استیصال دنیوی و یا عذاب دردناک و سرمدی اخروی است. یعنی فرد حقیری از مستکبران گفت: اگر راست می‌گوئی که بلا و مصیبت دنیوی، و یا عذاب شدید اخروی حق است، هم اینک از خدا بخواه که ما را بدان گرفتار کند (نگا: انفال / ۳۲، ص / ۱۶). معنی دیگر آیه: پرسنده‌ای درباره عذاب محقّق الوقوع اخروی پرسش کرد که: کی می‌آید؟ مرادش این بود که هرگز نمی‌آید.
سوره معارج آيه ۲
متن آیه:
﴿لِّلۡكَٰفِرِينَ لَيۡسَ لَهُۥ دَافِعٞ ٢﴾
ترجمه:
(این عذاب) گریبانگیر کافران می‌گردد، و هیچ کس نمی‌تواند آن را از ایشان باز دارد.
توضيحات:
«لِلْكَافِرِينَ»: واژه (لِ) می‌تواند به معنی (عَلي) باشد.
سوره معارج آيه ۳
متن آیه:
﴿مِّنَ ٱللَّهِ ذِي ٱلۡمَعَارِجِ ٣﴾
ترجمه:
از ناحیه خدائی به وقوع می‌پیوندد که صاحب درجات و مقامات عالی است.
توضيحات:
«ذِي‌الـْمَعَارِجِ»: دارای درجات والا و مقامات بالا (نگا: روح المعانی، فی ظِلال‌القرآن). در معنی، برابر با (رَفِيعُ‌الدَّرَجاتِ) است (نگا: غافر / ۱۵). «الـْمَعَارِجِ»: جمع مَعْرَج، محلّ صُعود. جای بالا رفتن (نگا: زخرف / ۳۳). مراتب و منازل و درجات عظمت و رفعت و قدرت.
سوره معارج آيه ۴
متن آیه:
﴿تَعۡرُجُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَٱلرُّوحُ إِلَيۡهِ فِي يَوۡمٖ كَانَ مِقۡدَارُهُۥ خَمۡسِينَ أَلۡفَ سَنَةٖ ٤﴾
ترجمه:
فرشتگان و جبرئیل به‌سوی او (پر می‌کشند و) بالا می‌روند در مدّتی که پنجاه هزار سال (معمولی برای انسانها) طول می‌کشد.
توضيحات:
«تَعْرُجُ»: بالا می‌رود. صعود می‌کند. «الرُّوحُ»: جبرئیل. ذکر آن به خاطر اهمّیت ویژه جبرئیل در میان سائر فرشتگان است. اصلاً جبرئیل نماد بزرگی بوده و جنبه سردستگی فرشتگان را دارد. «يَوْمٍ»: مراد مدّت و زمان است. برخی آن را روز قیامت دانسته‌اند. «خَـمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ»: پنجاه هزار سالِ اینجا، و یا هزار سالِ سوره سجده، آیه ۵، برای تکثیر است. روی هم رفته بیان‌گر این واقعیت است که برابر الفبای انسانها، صدرنشینی خدا، آن اندازه بالا است که اگر انسانها بخواهند با وسائل معمولی و ساختار علمی خود به‌سوی او رهسپار شوند، هزار سال و چه بسا پنجاه هزار سال و بیشتر و کمتر طول بکشد. خلاصه خدا بر تخت سلطنت کائنات است و رفیع‌الدرجات است، و این ما را بس.
سوره معارج آيه ۵
متن آیه:
﴿فَٱصۡبِرۡ صَبۡرٗا جَمِيلًا ٥﴾
ترجمه:
صبر جمیل داشته باش (و جزع و فزع و یأس و نومیدی به خود راه مده).
توضيحات:
«صَبْراً جَـمِيلاً»: شکیبائی زیبا و قابل توجّه (نگا: یوسف / ۱۸ و ۸۳).
سوره معارج آيه ۶
متن آیه:
﴿إِنَّهُمۡ يَرَوۡنَهُۥ بَعِيدٗا ٦﴾
ترجمه:
آنان آن روز را بعید و دور می‌دانند.
توضيحات:
«يَرَوْنَهُ»: آن را می‌بینند. دیدن، به معنی دانستن، یا انگاشتن است.
سوره معارج آيه ٧
متن آیه:
﴿وَنَرَىٰهُ قَرِيبٗا ٧﴾
ترجمه:
و ما آن را ممکن و نزدیک می‌دانیم.
توضيحات:
«نَرَاهُ»: آن را می‌بینیم. دیدن، در اینجا به معنی دانستن است و بس.
سوره معارج آيه ۸
متن آیه:
﴿يَوۡمَ تَكُونُ ٱلسَّمَآءُ كَٱلۡمُهۡلِ ٨﴾
ترجمه:
روزی، آسمان، همسان فلز گداخته‌ای می‌شود.
توضيحات:
«الْـمُهْلِ»: (نگا: کهف / ۲٩، دخان / ۴۵).
سوره معارج آيه ٩
متن آیه:
﴿وَتَكُونُ ٱلۡجِبَالُ كَٱلۡعِهۡنِ ٩﴾
ترجمه:
و کوه‌ها همسان پشم رنگین می‌گردد.
توضيحات:
«الْعِهْنِ»: پشم رنگین.
سوره معارج آيه ۱۰
متن آیه:
﴿وَلَا يَسَۡٔلُ حَمِيمٌ حَمِيمٗا ١٠﴾
ترجمه:
هیچ دوست صمیمی و خویشاوند نزدیکی، سراغ دوست صمیمی و خویشاوند نزدیکی را نمی‌گیرد و از او نمی‌پرسد!
توضيحات:
«حَـمِيمٌ»: دوست صمیمی و گرم. خویشاوند نزدیک و گرم (نگا: المصحف‌المیسّر).
سوره معارج آيه ۱۱
متن آیه:
﴿يُبَصَّرُونَهُمۡۚ يَوَدُّ ٱلۡمُجۡرِمُ لَوۡ يَفۡتَدِي مِنۡ عَذَابِ يَوۡمِئِذِۢ بِبَنِيهِ ١١﴾
ترجمه:
(دوستان صمیمی و خویشاوندان نزدیک) به همدیگر نشان داده می‌شوند و معرّفی می‌گردند (امّا هر کس گرفتار کار خویشتن است، و هول و هراس بیش از آن است که کسی بتواند به دیگری بیندیشد. وضع چنان است که) شخص گناهکار آرزو می‌کند کاش می‌شد برای رهائی خود از عذاب آن روز، پسران خود را فدا سازد.
توضيحات:
«يَفْتَدِي»: فدا سازد و خویشتن را باز رهاند. از ماده (فداء) به معنی حِفْظ کردن خود از مصائب و مشکلات، به وسیله پرداخت چیزی.
سوره معارج آيه ۱۲
متن آیه:
﴿وَصَٰحِبَتِهِۦ وَأَخِيهِ ١٢﴾
ترجمه:
همچنین همسر و برادرش را.
توضيحات:
«صَاحِبَة»: همسر. زن.
سوره معارج آيه ۱۳
متن آیه:
﴿وَفَصِيلَتِهِ ٱلَّتِي تُ‍ٔۡوِيهِ ١٣﴾
ترجمه:
همچنین فامیل و قبیله و عشیره‌ای که او را در پناه خود می‌گرفتند.
توضيحات:
«فَصِيلَة»: قوم و قبیله. خانواده و فامیل. خویشاوندان نزدیک. «تُؤْوِيهِ»: او را در پناه خود می‌گیرد. او را منزل و مأوی می‌دهد.
سوره معارج آيه ۱۴
متن آیه:
﴿وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا ثُمَّ يُنجِيهِ ١٤﴾
ترجمه:
و حتّی تمام کسانی را که در روی زمین هستند (همگی را فدا کند) تا این که مایه نجاتش شود.
توضيحات:
«يُنجِيهِ»: او را رستگار کند و مایه نجاتش شود. فاعل این فعل ضمیر مستتر است و به فداء بر می‌گردد.
سوره معارج آيه ۱۵
متن آیه:
﴿كَلَّآۖ إِنَّهَا لَظَىٰ ١٥﴾
ترجمه:
هرگز! (این تمنّاها و آرزوها بر آورده نمی‌گردد، و هیچ فدیه و فدائی پذیرفته نمی‌شود). این، آتش سوزان و سراپا شعله (دوزخ) است.
توضيحات:
«إِنَّهَا)»: ضمیر (هَا) به (نَار) بر می‌گردد که عذاب بیان‌گر آن است. «لَظي»: زبانه صِرف و شعله خالص. نامی از نام‌های دوزخ.
سوره معارج آيه ۱۶
متن آیه:
﴿نَزَّاعَةٗ لِّلشَّوَىٰ ١٦﴾
ترجمه:
پوست بدن را می‌کند و با خود می‌برد.
توضيحات:
«نَزَّاعَةً»: سخت جدا کننده. به چابکی کننده و بَرنده. «الشَّوي»: پوست بدن. اعضاء و اندامهائی همچون دست و پا و گوش و بینی که به منزله شاخ و برگ درخت بدن هستند، چرا که آتش سوزان و شعله‌ور وقتی که به چیزی می‌رسد، اوّل اطراف و جوانب و شاخ و برگ آن را می‌سوزاند و جدا می‌کند. بعضی هم این واژه را جمع شَواء یا شَواة دانسته‌اند. که پوست سر است.
سوره معارج آيه ۱٧
متن آیه:
﴿تَدۡعُواْ مَنۡ أَدۡبَرَ وَتَوَلَّىٰ ١٧﴾
ترجمه:
به سوی خود می‌خواند (و نام می‌برد) کسی را که پشت (به فرمان خدا) کرده است و (از اطاعت او) روی‌گردان بوده است.
توضيحات:
«تَدْعُو»: صدا می‌زند. نام می‌برد. در رسم‌الخطّ قرآنی الف زائدی در آخر دارد.
سوره معارج آيه ۱۸
متن آیه:
﴿وَجَمَعَ فَأَوۡعَىٰٓ ١٨﴾
ترجمه:
و دارائی را جمع آورده است و در خزینه‌ها نگاهداری کرده است (و در خیرات و حسنات آن را مصرف ننموده است).
توضيحات:
«أَوْعي»: در گنجینه‌ها نگاه داشته است. یعنی ثروت را فقط انباشته و نگاه داشته و در راه خدا مصرف نکرده است.
سوره معارج آيه ۱٩
متن آیه:
﴿إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ خُلِقَ هَلُوعًا ١٩﴾
ترجمه:
آدمی کم‌طاقت و ناشکیبا، آفریده شده است.
توضيحات:
«هَلُوعاً»: کم طاقت. ناشکیبا. آیه‌های ۲۰ و ۲۱ تفسیر و تبیین (هَلُوع) است.
سوره معارج آيه ۲۰
متن آیه:
﴿إِذَا مَسَّهُ ٱلشَّرُّ جَزُوعٗا ٢٠﴾
ترجمه:
هنگامی که بدی بدو رو می‌کند، سخت بی‌تاب و بیقرار می‌گردد.
توضيحات:
«جَزُوعاً»: بسیار بی‌تاب و بیقرار. کسی که بسیار داد و فریاد و جزع و فزع به راه می‌اندازد. حال است.
سوره معارج آيه ۲۱
متن آیه:
﴿وَإِذَا مَسَّهُ ٱلۡخَيۡرُ مَنُوعًا ٢١﴾
ترجمه:
و زمانی که خوبی بدو رو می‌کند، سخت (از حسنات و خیرات دست باز می‌دارد و) دریغ می‌ورزد.
توضيحات:
«مَنُوعاً»: بسیار دریغ کننده. بسیار دست باز دارنده.
سوره معارج آيه ۲۲
متن آیه:
﴿إِلَّا ٱلۡمُصَلِّينَ ٢٢﴾
ترجمه:
مگر نمازگزاران.
توضيحات:
سوره معارج آيه ۲۳
متن آیه:
﴿ٱلَّذِينَ هُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ دَآئِمُونَ ٢٣﴾
ترجمه:
نمازگزارانی که همیشه نماز خود را به موقع می‌خوانند و بر آن مداومت و مواظبت دارند.
توضيحات:
«دَآئِمُونَ»: جمع دائم، همیشه ماندگار. مراد این نیست که نمازگزار همیشه در حال نماز باشد، بلکه منظور این است که در اوقات معین خود نماز را انجام دهد، و همیشه چنین بوده و دائماً مواظب و متوجّه باشد که نماز او فوت نشود.
سوره معارج آيه ۲۴
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِينَ فِيٓ أَمۡوَٰلِهِمۡ حَقّٞ مَّعۡلُومٞ ٢٤﴾
ترجمه:
همان کسانی که در دارائی ایشان سهم مشخّصی است.
توضيحات:
«حَقٌّ مَّعْلُومٌ»: مراد سهمی است غیر از زکات که صدقه و بذل و بخشش می‌کند (نگا: قاسمی).
سوره معارج آيه ۲۵
متن آیه:
﴿لِّلسَّآئِلِ وَٱلۡمَحۡرُومِ ٢٥﴾
ترجمه:
برای دادن به گدا و بی‌چیز.
توضيحات:
«الـْمَحْرُوم»: بی‌بهره از دارائی. بی‌چیز. مراد نیازمندی است که گدائی نمی‌کند و دست نیاز به‌سوی کسی دراز نمی‌نماید. کسی که درآمدش کفاف زندگیش را نمی‌کند.
سوره معارج آيه ۲۶
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوۡمِ ٱلدِّينِ ٢٦﴾
ترجمه:
آن کسانی که به روز جزا و سزا ایمان دارند.
توضيحات:
«يَوْمِ الدِّينِ»: (نگا: فاتحه / ۴). روز قیامت.
سوره معارج آيه ۲٧
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِينَ هُم مِّنۡ عَذَابِ رَبِّهِم مُّشۡفِقُونَ ٢٧﴾
ترجمه:
کسانی که از عذاب پروردگارشان بیمناک و ترسانند.
توضيحات:
«مُشْفِقُونَ»: جمع مُشْفِق، هراسان و ترسان (نگا: کهف / ۴٩، انبیاء / ۲۸ و ۴٩، مؤمنون / ۵٧).
سوره معارج آيه ۲۸
متن آیه:
﴿إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمۡ غَيۡرُ مَأۡمُونٖ ٢٨﴾
ترجمه:
آخر، عذاب پروردگارشان امان نمی‌دهد (کسی را که در آن بیفتد).
توضيحات:
«غَيْرُ مَأْمُونٍ»: بی‌امان. معنی دیگر آیه: آخر از عذاب پروردگارشان ایمن نتوان بود.
سوره معارج آيه ۲٩
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِينَ هُمۡ لِفُرُوجِهِمۡ حَٰفِظُونَ ٢٩﴾
ترجمه:
و آن کسانی که عورت خود را محافظت می‌دارند.
توضيحات:
«الَّذِينَ... حَافِظُونَ»: (نگا: مؤمنون / ۵، نور / ۳۰، احزاب / ۳۵).
سوره معارج آيه ۳۰
متن آیه:
﴿إِلَّا عَلَىٰٓ أَزۡوَٰجِهِمۡ أَوۡ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُمۡ فَإِنَّهُمۡ غَيۡرُ مَلُومِينَ ٣٠﴾
ترجمه:
مگر از زنان و کنیزان خود، که در این صورت لومه و سرزنشی بر ایشان نیست.
توضيحات:
«إِلاّ عَلي... غَيْرُ مَلُومِينَ»: (نگا: مؤمنون / ۵ و ۶).
سوره معارج آيه ۳۱
متن آیه:
﴿فَمَنِ ٱبۡتَغَىٰ وَرَآءَ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡعَادُونَ ٣١﴾
ترجمه:
آنان که فراتر از این را بطلبند، متعدّی و متجاوز بشمارند (و از حلال به حرام گرائیده‌اند).
توضيحات:
«الْعَادُونَ»: تجاوز پیشگان. (نگا: مؤمنون / ٧).
سوره معارج آيه ۳۲
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِينَ هُمۡ لِأَمَٰنَٰتِهِمۡ وَعَهۡدِهِمۡ رَٰعُونَ ٣٢﴾
ترجمه:
و کسانی که امانتدار بوده و نگاهدارنده عهد و پیمان خود هستند.
توضيحات:
«وَ الَّذِينَ... رَاعُونَ»: (نگا: مؤمنون / ۸).
سوره معارج آيه ۳۳
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِينَ هُم بِشَهَٰدَٰتِهِمۡ قَآئِمُونَ ٣٣﴾
ترجمه:
و کسانی که گواهیهائی را که باید بدهند، چنان که باید اداء می‌کنند (و شهادت لازم را پنهان و کتمان نمی‌کنند).
توضيحات:
«شَهَادَات»: گواهی‌ها. «قَآئِمُونَ»: چنان که باید اداء کنندگان. یعنی گواهی دهندگانی که گواهی را دادگرانه و بدون گرایش به این و آن اداء می‌کنند، و شهادت را قائم بر ارکان و اصول خود به جای می‌آورند (نگا: بقره / ۱۴۰ و ۲۸۳، مائده / ۱۰۶ و ۱۰۸).
سوره معارج آيه ۳۴
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِينَ هُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ يُحَافِظُونَ ٣٤﴾
ترجمه:
و کسانی که مواظب و مراقب (اوقات و ارکان) نمازهای خود می‌باشند.
توضيحات:
«عَلي صَلاتِهِمْ يُحَافِظُونَ»: در آیه ۲۳ اشاره به تداوم نماز، و در این آیه سخن از حفظ اوقات و آداب و شرائط و ارکان آن است. به هرحال ذکر مجدّد نماز به خاطر اهمّیتی است که دارد.
سوره معارج آيه ۳۵
متن آیه:
﴿أُوْلَٰٓئِكَ فِي جَنَّٰتٖ مُّكۡرَمُونَ ٣٥﴾
ترجمه:
آنان (که دارای چنین صفاتی باشند) در باغ‌های بهشت مورد احترام و اکرام هستند.
توضيحات:
«مُكْرَمُونَ»: اشخاص مورد احترام و اکرام. کسانی که گرامی و عزیزند.
سوره معارج آيه ۳۶
متن آیه:
﴿فَمَالِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ قِبَلَكَ مُهۡطِعِينَ ٣٦﴾
ترجمه:
کافران را چه شده است که به‌سوی تو شتابان می‌آیند (و گردن می‌کشند و به سخنان تو گوش فرا می‌دهند؟).
توضيحات:
«مَا لِلَّذِينَ كَفَرُوا»:؟ کافران را چه خبر است؟ بی‌دینان را چه می‌شود؟ در رسم‌الخطّ قرآنی (مالِ الَّذينَ كَفَرُوا) نوشته شده است. «مُهْطِعِينَ»: جمع مُهْطِع، در شتاب، شتابنده (نگا: ابراهیم / ۴۳، قمر / ۸). کافران با عجله به خدمت پیغمبر می‌آمدند تا کلام او را بشنوند و کسب خبر کنند، و آن را وسیله استهزاء و مایه تمسخر کنند (نگا: المصحف‌المیسّر).
سوره معارج آيه ۳٧
متن آیه:
﴿عَنِ ٱلۡيَمِينِ وَعَنِ ٱلشِّمَالِ عِزِينَ ٣٧﴾
ترجمه:
دسته دسته، در راست و چپ (تو حلقه می‌زنند و) قرار می‌گیرند.
توضيحات:
«عِزِينَ»: گروه گروه. دسته‌های پراکنده. مفرد آن (عِزَة) از ماده (عزو) (نگا: مجمع البیان الحدیث). حال است.
سوره معارج آيه ۳۸
متن آیه:
﴿أَيَطۡمَعُ كُلُّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُمۡ أَن يُدۡخَلَ جَنَّةَ نَعِيمٖ ٣٨﴾
ترجمه:
آیا هر یک از ایشان امیدوارند که به بهشت پر نعمت وارد شوند (چرا که خویشتن را در پیشگاه خدا بالاتر و گرامی‌تر از مؤمنان می‌دانند؟).
توضيحات:
«أَيَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ»: کافران و مشرکان خودخواه و خودپرست، دارا و مرفه بودن خود را نشانه عزّت و احترام در پیشگاه خدا می‌دانستند، و قدرت مادی دنیوی را دلیل بر بلندی مقام و محبوبیت اخروی خود می‌گرفتند (نگا: روح المعانی، روح البیان).
سوره معارج آيه ۳٩
متن آیه:
﴿كَلَّآۖ إِنَّا خَلَقۡنَٰهُم مِّمَّا يَعۡلَمُونَ ٣٩﴾
ترجمه:
هرگز! (این همه غرور بیجا چیست؟). ما ایشان را از چیزی که خودشان می‌دانند (از قطره آب گندیده و بدبوئی، منی نام) آفریده‌ایم.
توضيحات:
«كَلاّ»:! نه چنین است که می‌پندارند! «مِـمَّـا»: از چیزی که مراد منی و نطفه است.
سوره معارج آيه ۴۰
متن آیه:
﴿فَلَآ أُقۡسِمُ بِرَبِّ ٱلۡمَشَٰرِقِ وَٱلۡمَغَٰرِبِ إِنَّا لَقَٰدِرُونَ ٤٠﴾
ترجمه:
سوگند به پروردگار خاورها و باخترها که توانائیم!
توضيحات:
«الـْمَشَارِقِ و الْـمَغَارِبِ»: (نگا: رحمن / ۱٧، صافّات / ۵).
سوره معارج آيه ۴۱
متن آیه:
﴿عَلَىٰٓ أَن نُّبَدِّلَ خَيۡرٗا مِّنۡهُمۡ وَمَا نَحۡنُ بِمَسۡبُوقِينَ ٤١﴾
ترجمه:
توانائیم بر این که جای ایشان را به کسانی بدهیم که از آنان بهترند، و ما هیچ وقت مغلوب و شکست خورده نخواهیم بود.
توضيحات:
«أَن نُّبَدِّلَ»: (نگا: محمّد / ۳۸). «بِمَسْبُوقِينَ»: (نگا: واقعه / ۶۰).
سوره معارج آيه ۴۲
متن آیه:
﴿فَذَرۡهُمۡ يَخُوضُواْ وَيَلۡعَبُواْ حَتَّىٰ يُلَٰقُواْ يَوۡمَهُمُ ٱلَّذِي يُوعَدُونَ ٤٢﴾
ترجمه:
آنان را به حال خود واگذار تا به باطل خود فرو روند و به بازیچه بنشینند، تا زمانی که به روزی می‌رسند که بدی‌شان وعده داده شده است، (آن وقت می‌دانند که چه کار کرده‌اند).
توضيحات:
«فَذَرْهُمْ... يُوعَدُونَ»: (نگا: زخرف / ۸۳).
سوره معارج آيه ۴۳
متن آیه:
﴿يَوۡمَ يَخۡرُجُونَ مِنَ ٱلۡأَجۡدَاثِ سِرَاعٗا كَأَنَّهُمۡ إِلَىٰ نُصُبٖ يُوفِضُونَ ٤٣﴾
ترجمه:
آن روزی که از گورها شتابان بیرون می‌شوند، گوئی که به‌سوی بتهایشان می‌دوند!
توضيحات:
«الأجْدَاثِ»: جمع جَدَث، گورها. (نگا: یس / ۵۱، قمر / ٧). «سِرَاعاً»: جمع سَرِیع، شتابان. «نُصُبٍ»: بتها (نگا: مائده / ۳ و ٩۰). نشانه راه. علائم راهنمائی. در این صورت معنی آیه چنین می‌شود: آن روزی که از گورها شتابان بیرون می‌آیند، گوئی (سرگشتگانی هستند که راه را گم کرده‌اند و هم اینک چشمان‌شان به علائم و نشانه‌های راه افتاده است و) به‌سوی علائم و نشانه‌های راه می‌دوند. «يُوفِضُونَ»: شتاب می‌گیرند. سرعت می‌گیرند. می‌دوند.
سوره معارج آيه ۴۴
متن آیه:
﴿خَٰشِعَةً أَبۡصَٰرُهُمۡ تَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞۚ ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمُ ٱلَّذِي كَانُواْ يُوعَدُونَ ٤٤﴾
ترجمه:
در حالی که چشمان‌شان (از هول و هراس) به زیر افتاده است، و خواری و پستی ایشان را فرو گرفته است. (بدی‌شان گفته می‌شود:) این همان روزی است که به شما وعده داده می‌شد.
توضيحات:
«خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ»: (نگا: قلم / ۴۳).