سوره إنسان
سوره إنسان آيه ۱
متن آیه:
﴿هَلۡ أَتَىٰ عَلَى ٱلۡإِنسَٰنِ حِينٞ مِّنَ ٱلدَّهۡرِ لَمۡ يَكُن شَيۡٔٗا مَّذۡكُورًا ١﴾
ترجمه:
آیا (جز این است که) مدّت زمانی بر انسان (در شکم مادر، به گونه نطفه و جنین) گذشته است و او چیز قابل ذکر و شایسته توجّه نبوده است؟!
توضيحات:
«هَلْ أَتي...»: = قَدْ أَتی. استفهام تقریری است و مراد تحقّق و تذکر است، یعنی بلی که چنین زمانی بوده است. «مَذْكُوراً»: قابل ذکر. دارای نام و نشان.
سوره إنسان آيه ۲
متن آیه:
﴿إِنَّا خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ مِن نُّطۡفَةٍ أَمۡشَاجٖ نَّبۡتَلِيهِ فَجَعَلۡنَٰهُ سَمِيعَۢا بَصِيرًا ٢﴾
ترجمه:
ما انسان را از نطفه آمیخته (از اسپرماتوزوئید و اوول) آفریده‌ایم، و چون او را (با وظائف و تکالیفی، بعدها) می‌آزمائیم، وی را شنوا و بینا، (به عبارت دیگر عاقل و دانا) کرده‌ایم.
توضيحات:
«أَمْشَاجٍ»: جمع مَشَج یا مَشیج، آمیخته. آمیزه. مراد ترکیبی از موادّ و عناصر مختلف، یا آمیزه‌ای از اسپرماتوزوئید و اوول است. صفت (نُطْفَةٍ) است، چرا که مراد از نطفه، مجموع اسپرماتوزوئید و اوول، یا اجزاء مختلفه است و موصوف به منزله جمع گرفته شده است (نگا: روح‌المعانی). «نَبْتَلِيهِ»: او را با وظائف و تکالیف و عبادات می‌آزمائیم. «فَجَعَلْنَاهُ»: حرف (فَ) سببیه است، و اصل جمله بدین شکل است: «فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعاً بَصِيراً لِنَبْتَلِيَهُ» (نگا: تفسیرالقرآنی للقرآن).
سوره إنسان آيه ۳
متن آیه:
﴿إِنَّا هَدَيۡنَٰهُ ٱلسَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرٗا وَإِمَّا كَفُورًا ٣﴾
ترجمه:
ما راه را بدو نموده‌ایم، چه او سپاسگزار باشد یا بسیار ناسپاس.
توضيحات:
«إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ»: خدا راه را به انسان‌ها نشان داده است. خرد را بدو بخشیده است، و کتاب هستی را در مقابل دیدگانش باز کرده است، و پیغمبرانی برای او روانه نموده است، و بالاخره راه خوب و راه بد را بدو نشان داده است (نگا: بلد / ۱۰). این، انسان است که به اختیار و انتخاب خود راه سعادت یا راه شقاوت می‌پوید و بهشت یا دوزخ را می‌جوید (نگا: فصّلت / ۱٧). «شَاكِراً»: حال ضمیر (ه) است. برخی هم احتمال می‌دهند که خبر (يَكُونُ) محذوفی بوده و تقدیر چنین است: «إمَّا يَكُونُ شَاكِراً وَإمَّا يَكُونُ كَفُوراً».
سوره إنسان آيه ۴
متن آیه:
﴿إِنَّآ أَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ سَلَٰسِلَاْ وَأَغۡلَٰلٗا وَسَعِيرًا ٤﴾
ترجمه:
ما برای کافران زنجیرها و غلّها و آتش فروزان دوزخ را آماده کرده‌ایم.
توضيحات:
«سَلاسِلَ»: جمع سِلْسِلَة، زنجیرها. در رسم‌الخطّ قرآنی الف زائدی در آخر دارد. «أَغْلالاً»: (نگا: اعراف / ۱۵٧، رعد / ۵، غافر / ٧۱).
سوره إنسان آيه ۵
متن آیه:
﴿إِنَّ ٱلۡأَبۡرَارَ يَشۡرَبُونَ مِن كَأۡسٖ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا ٥﴾
ترجمه:
نیکان، جام‌های شرابی را سر می‌کشند و می‌نوشند که آمیخته به کافور است.
توضيحات:
«كَأْسٍ»: جام پر از شراب. «مِزَاجُ»: آمیزه. آمیخته. چیزی که در جام است که خود شراب است. «كَافُوراً»: گیاه خوشبوئی است که عرب‌ها آن را به داخل شراب می‌ریختند تا معطّر گردد (نگا: فی‌ظلال القرآن). ولی در اینجا اسم آبی است در بهشت. تشبیه آن به کافور از لحاظ سفیدی و خوشبوئی است. «كَانَ مِزَاجُهَا كَافُوراً»: آمیخته به کافور است. محتوای آن از آبی به نام کافور است. شراب آن، خوشبو و سفید همچو کافور است.
سوره إنسان آيه ۶
متن آیه:
﴿عَيۡنٗا يَشۡرَبُ بِهَا عِبَادُ ٱللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفۡجِيرٗا ٦﴾
ترجمه:
(این جامها پر می‌شود از) چشمه‌ای که بندگان خدا از آن می‌نوشند و هرجا که بخواهند با خود روان می‌کنند و می‌برند.
توضيحات:
«عَيْناً»: چشمه‌ای. بدل از (كافُوراً) یا مفعول به فعل محذوف (أَعْني) یا (أَخُصُّ) است. «يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيراً»: به گونه شگفتی از آن مصرف می‌کنند و می‌نوشند. جاری و روان می‌کنند. بر می‌جوشانند و به فوران در می‌آورند.
سوره إنسان آيه ٧
متن آیه:
﴿يُوفُونَ بِٱلنَّذۡرِ وَيَخَافُونَ يَوۡمٗا كَانَ شَرُّهُۥ مُسۡتَطِيرٗا ٧﴾
ترجمه:
(بندگانی که در جهان اعمال و اوصافی این چنین، در پیش می‌گرفتند:) به نذر خود وفا می‌کردند، و از روزی می‌هراسیدند که شر و بلای آن گسترده و فراگیر است.
توضيحات:
«النَّذْرِ»: مراد دو چیز است: نخست، چیزی که انسان برای خوشنودی خدا بر خود واجب می‌کند، دیگر چیزی که خدا بر انسان واجب گردانده است (نگا: تفهیم‌القرآن). «مُسْتَطِيراً»: پران و گسترده. فراگیر و پراکنده.
سوره إنسان آيه ۸
متن آیه:
﴿وَيُطۡعِمُونَ ٱلطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ مِسۡكِينٗا وَيَتِيمٗا وَأَسِيرًا ٨﴾
ترجمه:
و خوراک می‌دادند به بینوا و یتیم و اسیر، به خاطر دوست داشت خدا.
توضيحات:
«عَلي حُبِّهِ»: به خاطر دوست داشت خدا و عشق به الله، با وجود دوست داشت خوراک و نیاز خود بدان. ضمیر (ه) به خدا بر می‌گردد که از سیاق کلام پیدا است (نگا: کهف / ۲۸، روم / ۳٩). و یا به طعام برمی‌گردد (نگا: آل‌عمران / ٩۲).
سوره إنسان آيه ٩
متن آیه:
﴿إِنَّمَا نُطۡعِمُكُمۡ لِوَجۡهِ ٱللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمۡ جَزَآءٗ وَلَا شُكُورًا ٩﴾
ترجمه:
(به زبان حال، بدی‌شان می‌گویند:) ما شما را تنها به خاطر ذات خدا خوراک می‌دهیم، و از شما پاداش و سپاسگزاری نمی‌خواهیم.
توضيحات:
«إِنَّمَـا نُطْعِمُكُمْ...»: این آیه از زبان حال نیکان و نیکوکاران است؛ نه این که محسنان چنین سخنی را هربار به مستمندان گفته باشند (نگا: التفسیر القرآنی للقرآن). «لِوَجْهِ اللهِ»: به خاطر ذات پاک یزدان. برای رضای خدا. مراد از وجه، ذات است (نگا: بقره / ۱۱۵ و ۲٧۲، رعد / ۲۲، روم / ۳۸ و ۳٩).
سوره إنسان آيه ۱۰
متن آیه:
﴿إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوۡمًا عَبُوسٗا قَمۡطَرِيرٗا ١٠﴾
ترجمه:
ما (از عذاب) پروردگارمان می‌ترسیم؛ از (عذاب) روز بس ترشرو و سخت اخموئی (که قیامت نام دارد).
توضيحات:
«يَوْماً»: مفعولٌ‌به است (نگا: اعراب القرآن درویش، روح‌البیان) و (مِن رَبِّنَا) حال متقدّم آن است، یا (مِن رَبِّنَا) مفعولٌ‌به است و (يَوْماً) بدل از محلّ آن است (نگا: روح‌البیان). «عَبُوساً»: بس ترشرو و چهره در هم کشیده. «قَمْطَرِيراً»: سخت اخمو. بسیار سخت و شدید.
سوره إنسان آيه ۱۱
متن آیه:
﴿فَوَقَىٰهُمُ ٱللَّهُ شَرَّ ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمِ وَلَقَّىٰهُمۡ نَضۡرَةٗ وَسُرُورٗا ١١﴾
ترجمه:
به همین خاطر، خداوند آنان را از شرّ و بلای آن روز محفوظ می‌دارد، و ایشان را به خرّمی و شادمانی می‌رساند.
توضيحات:
«شَرَّ»: بلایا و شدائد قیامت. مفعولٌ‌به دوم است. «لَقَاهُمْ»: ایشان را می‌رساند به. بدی‌شان می‌رساند و می‌بخشد. «نَضْرَةً»: سرسبزی و خرّمی. شادی و شادمانی (نگا: مطفّفین / ۲۴).
سوره إنسان آيه ۱۲
متن آیه:
﴿وَجَزَىٰهُم بِمَا صَبَرُواْ جَنَّةٗ وَحَرِيرٗا ١٢﴾
ترجمه:
و در برابر صبری که نموده‌اند، خداوند بهشت و جامه ابریشمین را پاداش‌شان می‌کند.
توضيحات:
«حَرِيراً»: ابریشم که جامه بهشتیان است (نگا: حجّ / ۲۳، فاطر / ۳۳).
سوره إنسان آيه ۱۳
متن آیه:
﴿مُّتَّكِ‍ِٔينَ فِيهَا عَلَى ٱلۡأَرَآئِكِۖ لَا يَرَوۡنَ فِيهَا شَمۡسٗا وَلَا زَمۡهَرِيرٗا ١٣﴾
ترجمه:
در بهشت بر تخت‌های زیبا و مجلّل تکیه می‌کنند، و نه (گرمای) آفتابی و نه سوز سرمائی در آنجا می‌یابند.
توضيحات:
«مُتَّكِئِينَ»: تکیه‌زنندگان. حال ضمیر (هم) در آیه پیشین است. «الأرَائِكِ»: جمع أَریکة، تخت‌های زیبا و مبلمان مجلّل. (نگا: کهف / ۳۱، یس / ۵۶). «زَمْهَرِيراً»: سوز سرما. شدّت سرما.
سوره إنسان آيه ۱۴
متن آیه:
﴿وَدَانِيَةً عَلَيۡهِمۡ ظِلَٰلُهَا وَذُلِّلَتۡ قُطُوفُهَا تَذۡلِيلٗا ١٤﴾
ترجمه:
سایه‌های (درختان) بهشتی بر آنان فرو می‌افتد، و میوه‌های آنجا سهل‌الوصول و در دسترس است.
توضيحات:
«دَانِيَةً»: نزدیک. فرو افتاده. «قُطُوفُ»: جمع قِطْف، میوه رسیده (نگا: حاقّه / ۲۲ و ۲۳).
سوره إنسان آيه ۱۵
متن آیه:
﴿وَيُطَافُ عَلَيۡهِم بَِٔانِيَةٖ مِّن فِضَّةٖ وَأَكۡوَابٖ كَانَتۡ قَوَارِيرَا۠ ١٥﴾
ترجمه:
جامه‌های سیمین شراب و قدح‌های بلورینِ می میان‌شان به گردش در می‌آید.
توضيحات:
«أَكْوَابٍ»: جمع کوب، قَدَح (نگا: زخرف / ٧۱، واقعه / ۱۸). «قَوَارِيرَ»: جمع قَارُورَة، ظرف بلورین و شیشه‌ای. در رسم‌الخطّ قرآنی الف زائدی در آخر وجود دارد.
سوره إنسان آيه ۱۶
متن آیه:
﴿قَوَارِيرَاْ مِن فِضَّةٖ قَدَّرُوهَا تَقۡدِيرٗا ١٦﴾
ترجمه:
قدح‌های بلورینی که از نقره‌اند. (خدمتکاران بهشتی) آنها را درست به اندازه لازم پیموده‌اند.
توضيحات:
«قَوَارِيرَ مِن فِضَّةٍ...»: ظرف‌های بلورینی که سیمین هستند! در جهان ما چنین ظرفی مطلقاً وجود ندارد. یا این که مراد شفّافیت بی‌حدّ ظروف است. «قَدَّرُوهَا»: خدمتکاران بهشتی آنها را به اندازه لازم و برابر ذوق و طبع و خواست بهشتیان تهیه دیده‌اند و پیموده‌اند (نگا: فرقان / ۲).
سوره إنسان آيه ۱٧
متن آیه:
﴿وَيُسۡقَوۡنَ فِيهَا كَأۡسٗا كَانَ مِزَاجُهَا زَنجَبِيلًا ١٧﴾
ترجمه:
در آنجا از جام‌های شرابی بدی‌شان می‌دهند که آمیزه آن زنجبیل است.
توضيحات:
«مِزَاجُهَا»: (نگا: انسان / ۵). «زَنجَبِيلاً»: اسم گیاهی است که در مناطق گرمسیر می‌روید. عرب‌ها زنجبیل را به خاطر نشاط‌آور و محرک و خوشبو بودن در شراب می‌ریختند.
سوره إنسان آيه ۱۸
متن آیه:
﴿عَيۡنٗا فِيهَا تُسَمَّىٰ سَلۡسَبِيلٗا ١٨﴾
ترجمه:
(این جامها پر می‌شوند از) چشمه‌ای که در بهشت است و سلسبیل نامیده می‌شود.
توضيحات:
«عَيْناً»: (نگا: انسان / ۶). «سَلْسَبِيلاً»: در لغت، به معنی آب روان و خوشگوار است. در اینجا اسم خاصّ است.
سوره إنسان آيه ۱٩
متن آیه:
﴿وَيَطُوفُ عَلَيۡهِمۡ وِلۡدَٰنٞ مُّخَلَّدُونَ إِذَا رَأَيۡتَهُمۡ حَسِبۡتَهُمۡ لُؤۡلُؤٗا مَّنثُورٗا ١٩﴾
ترجمه:
همواره نوجوانان جاودانه‌ای میان‌شان می‌گردند (و به خدمت‌شان می‌پردازند) که هرگاه ایشان را بنگری چنین می‌انگاری که مروارید غلتانند.
توضيحات:
«وِلْدانٌ مّـُخَلَّدُونَ»: (نگا: واقعه / ۱٧). «مَنثُوراً»: پراکنده. «لؤْلُؤاً مَّنثُوراً»: مروارید پراکنده. مروارید غلتان. اشاره به زیبائی و درخشندگی و جذّابیت غلامان خدمتگزار است.
سوره إنسان آيه ۲۰
متن آیه:
﴿وَإِذَا رَأَيۡتَ ثَمَّ رَأَيۡتَ نَعِيمٗا وَمُلۡكٗا كَبِيرًا ٢٠﴾
ترجمه:
هنگامی که بنگری، در آنجا نعمت فراوانی و سرزمین فراخی و پادشاهی بزرگی را خواهی دید.
توضيحات:
«ثَمَّ»: آنجا. مراد بهشت است. «مُلْكاً كَبِيراً»: سرزمین بزرگ و وسیع. مملکت فراخ. پادشاهی و سلطنت عظیم (نگا: تفسیر کبیر).
سوره إنسان آيه ۲۱
متن آیه:
﴿عَٰلِيَهُمۡ ثِيَابُ سُندُسٍ خُضۡرٞ وَإِسۡتَبۡرَقٞۖ وَحُلُّوٓاْ أَسَاوِرَ مِن فِضَّةٖ وَسَقَىٰهُمۡ رَبُّهُمۡ شَرَابٗا طَهُورًا ٢١﴾
ترجمه:
بر تن ایشان، لباسهای ابریشم نازک سبز و دیبای ضخیم است، و با دستبندها و النگوهای سیمین، زیب و زینت شده‌اند، و پروردگارشان بدی‌شان شراب پاک می‌نوشاند.
توضيحات:
«عَالِيَهُمْ»: بر اندام ایشان است. به تن ایشان است. واژه عالی، حال ضمیر (هم) در (عَلَيْهِم)، یا مفعول‌فیه است، هرچند که در قالب اسم فاعل است. مثل: (خارج، داخل، باطن، ظاهر). می‌توان گفت: جَلَسْتُ خَارِجَ الدَّارِ. «سُندُسٍ... إِسْتَبْرَقٌ»: (نگا: کهف / ۳۱، دخان / ۵۳). «حُلُّوا»: آراسته گشته‌اند. زینت شده‌اند. فعل ماضی مجهول از مصدر تحلیه است. «أَسَاوِرَ»: (نگا: کهف / ۳۱، حجّ / ۲۳، فاطر / ۳۳). «طَهُوراً»: بسیار پاک و پاکیزه (نگا: فرقان / ۴۸). این شراب عالی‌ترین نوع شراب بوده و غیر از شراب مذکور در آیات پنجم و هفدهم است.
سوره إنسان آيه ۲۲
متن آیه:
﴿إِنَّ هَٰذَا كَانَ لَكُمۡ جَزَآءٗ وَكَانَ سَعۡيُكُم مَّشۡكُورًا ٢٢﴾
ترجمه:
این (نعمتهای فراوان) پاداش (کارهای پسندیده دنیوی) شما است، و (بدین وسیله) از تلاش و کوشش شما قدردانی و سپاسگزاری می‌شود.
توضيحات:
«مَشْكُوراً»: مورد تشکر (نگا: اسراء / ۱٩).
سوره إنسان آيه ۲۳
متن آیه:
﴿إِنَّا نَحۡنُ نَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡقُرۡءَانَ تَنزِيلٗا ٢٣﴾
ترجمه:
ما خودمان قرآن را به تدریج بر تو نازل کرده‌ایم.
توضيحات:
«نَزَّلْنَا... تَنزِيلاً»: (نگا: اسراء / ۱۰۶، فرقان / ۲۵). ذکر مفعول مطلق، اشاره به نزول تدریجی قرآن است، و تأکیدی بر نزول قرآن از سوی یزدان جهان.
سوره إنسان آيه ۲۴
متن آیه:
﴿فَٱصۡبِرۡ لِحُكۡمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعۡ مِنۡهُمۡ ءَاثِمًا أَوۡ كَفُورٗا ٢٤﴾
ترجمه:
حال که چنین است در طریق تبلیغ و اجرای احکام پروردگارت شکیبا باش، و از هیچ کدام از گناه‌کاران و بی‌دینان‌شان فرمانبرداری مکن.
توضيحات:
«فَاصْبِرْ لِـحُكْمِ رَبِّكَ»: (نگا: قلم / ۴۸). «ءَاثِم»: گناهکار. «كَفُوراً»: بسیار بی‌دین. غرق در کفر. بسیار ناسپاس (نگا: تفهیم القرآن). «لا تُطِعْ مِنْهُمْ...»: یعنی از تهدیدشان نترس، و تحت تأثیر کردار و گفتارشان قرار نگیر، و فرمان خدا را بدون کم و کاست و ملاحظه این و آن برسان.
سوره إنسان آيه ۲۵
متن آیه:
﴿وَٱذۡكُرِ ٱسۡمَ رَبِّكَ بُكۡرَةٗ وَأَصِيلٗا ٢٥﴾
ترجمه:
بامدادان و شامگاهان نام پروردگارت را ورد زبان ساز.
توضيحات:
«بُكْرَةً»: بامدادان. اشاره‌ای به ادای نماز صبح در سپیده‌دمان نیز دارد. «أَصِيلاً»: شامگاهان. به فاصله میان ظهر و غروب آفتاب نیز اطلاق می‌شود، و لذا اشاره‌ای هم به ادای نمازهای ظهر و عصر دارد.
سوره إنسان آيه ۲۶
متن آیه:
﴿وَمِنَ ٱلَّيۡلِ فَٱسۡجُدۡ لَهُۥ وَسَبِّحۡهُ لَيۡلٗا طَوِيلًا ٢٦﴾
ترجمه:
و شبانگاهان برای خدا سجده و کرنش ببر، و در شب خیلی او را تسبیح و تقدیس کن.
توضيحات:
«مِنَ الَّيْلِ»: حرف (مِنْ) تبعیضیه است. «فَاسْجُدْ لَهُ»: علاوه از عبادت شبانه، اشاره‌ای هم به ادای نماز مغرب و عشاء دارد. «سَبِّحْهُ لَيْلاً طَوِيلاً»: علاوه از ذکر و تسبیح شبانه، اشاره‌ای هم به نماز تهجّد دارد که از اهمّیت خاصّی برخوردار است. واژه (طَوِيلاً) به ظاهر صفت (الَّيْلِ) است. ولی ذکر این قید برای این نیست که در شب‌های کوتاه نماز تهجّد اداء نگردد، بلکه مراد این است که شب هر اندازه هم باشد دراز است و باید برای تقویت اراده و تهذیب نفس و افزایش ایمان، از آن استفاده کرد. یا این که (طَويلاً) صفت مصدر محذوف (تَسْبيحاً) است. یعنی خیلی خدا را در شب تسبیح و تقدیس کن (نگا: التفسیر القرآنی للقرآن). به هر حال این مقدار در (مزّمّل / ۱ - ۴) مشخّص شده است. به هر حال آیات ۲۵ و ۲۶ در حقیقت بیان‌گر لزوم توجّه شبانه‌روزی و مستمرّ به ذات اقدس پروردگار و ذکر او به زبان حال و قال است.
سوره إنسان آيه ۲٧
متن آیه:
﴿إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ يُحِبُّونَ ٱلۡعَاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَآءَهُمۡ يَوۡمٗا ثَقِيلٗا ٢٧﴾
ترجمه:
این (کافران و مشرکان) زندگی زودگذر دنیا را دوست می‌دارند، و روز سخت و دشوار آخرت را پسِ پشت خود می‌افکنند.
توضيحات:
«يَذَرُونَ»: رها می‌سازند. ترک می‌گویند. «وَرَآءَهُمْ»: پشت سر خود. مقابل و جلو خود (نگا: المصحف المیسّر). «ثَقِيلاً»: سخت و پر دردسر. دشوار و ناگوار. مراد قیامت است.
سوره إنسان آيه ۲۸
متن آیه:
﴿نَّحۡنُ خَلَقۡنَٰهُمۡ وَشَدَدۡنَآ أَسۡرَهُمۡۖ وَإِذَا شِئۡنَا بَدَّلۡنَآ أَمۡثَٰلَهُمۡ تَبۡدِيلًا ٢٨﴾
ترجمه:
ما ایشان را آفریده‌ایم و بندها و پیوندهای اندامشان را سفت بهم بسته و استوار داشته‌ایم، و هر وقت بخواهیم (ایشان را نابود می‌کنیم و) انسان‌های دیگری را جایگزین آنان می‌سازیم.
توضيحات:
«أَسْرَ»: مفصل. بند. پیوند. ساختمان بدن. ترکیب بند تن. یا مراد رباط و اعصاب است که ریسمان و طناب بدن و وسیله ارتباط اندام‌ها بشمارند. «بَدَّلْنَآ أَمْثَالَـهُمْ تَبْدِيلاً»: (نگا: توبه / ۳٩، محمّد / ۳۸، واقعه / ۶۱).
سوره إنسان آيه ۲٩
متن آیه:
﴿إِنَّ هَٰذِهِۦ تَذۡكِرَةٞۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ سَبِيلٗا ٢٩﴾
ترجمه:
این (آیه‌ها) اندرز و یادآوری (برای جهانیان) است، و هرکس که بخواهد (می‌تواند با استفاده از آن) راهی به‌سوی پروردگارش برگزیند، (راهی که او را به آمرزش و بهشت خدا می‌رساند).
توضيحات:
«هذِهِ»: این آیات پیشین. «تَذْكِرَةٌ»: (نگا: طه / ۳، واقعه / ٧۳، حاقّه / ۱۲ و ۴۸). «إِتَّخَذَ إِلي رَبِّهِ سَبِيلاً»: (نگا: نساء / ۱۳٧، فرقان / ۵٧، مزّمّل / ۱٩).
سوره إنسان آيه ۳۰
متن آیه:
﴿وَمَا تَشَآءُونَ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمٗا ٣٠﴾
ترجمه:
شما نمی‌توانید بخواهید، مگر این که خدا بخواهد. بی‌گمان خداوند بس آگاه و کاربجا است.
توضيحات:
«مَآ تَشَآءُونَ إِلّآ أَن يَشَآءَ اللهُ»: مراد این است که از خواستنتان چیزی ساخته نیست، تا وقتی که خدا نخواسته باشد. یعنی اراده کردن و خواستن وظیفه انسان است و در برابرش سزا و جزا می‌بیند، و توفیق دادن و نتیجه بخشیدن در دست خدا است، و خدا قادر مطلق است. خلاصه، مشیت بندگان در گرو مشیت خدا است، یا به عبارت دیگر: حرکت کار بندگان، و برکت کار یزدان است. مثلاً به هنگام گرسنگی، نان خوردن کار انسان و سیر کردن کار خدا است. در وقت بیماری، دوا خوردن کار آفریدگان و شفا دادن کار خدای سبحان است.
سوره إنسان آيه ۳۱
متن آیه:
﴿يُدۡخِلُ مَن يَشَآءُ فِي رَحۡمَتِهِۦۚ وَٱلظَّٰلِمِينَ أَعَدَّ لَهُمۡ عَذَابًا أَلِيمَۢا ٣١﴾
ترجمه:
خداوند هرکس را بخواهد (مشمول رحمت خود می‌سازد و) به بهشت خویش داخل می‌گرداند، ولی برای ستمکاران عذاب دردناکی را فراهم ساخته است.
توضيحات:
«الظَّالِـمِينَ»: مفعولٌ‌به فعل محذوفی است که فعل ملفوظ مابعدش، آن را بیان می‌دارد. «رَحْـمَتِهِ»: رحمت او. مراد بهشت خدا است.