سوره فیل
سوره فيل آيه ۱
متن آیه:
﴿أَلَمۡ تَرَ كَيۡفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصۡحَٰبِ ٱلۡفِيلِ ١﴾
ترجمه:
آیا نشنیده‌ای که پروردگار تو با فیلداران چه کرده است و چه بر سر ایشان آورده است؟
توضيحات:
«أَلـَمْ تَرَ»:؟ آیا ندیده‌ای؟ مراد از دیدن، شنیدن و باخبر شدن است (نگا: بقره / ۲۴۳ و ۲۴۶ و ۲۵۸، فجر / ۶). مخاطب هرچند پیغمبر است، ولی مراد عموم مردم است. «أَصْحَابِ»: جمع صاحِب، دارندگان. «الْفِيلِ»: فیل اسم جنس و در معنی جمع است. «أَصْحَابِ الْفِيلِ»: فیلداران. مراد سپاه حبشه است که به سرداری ابرهه برای تخریب کعبه به‌سوی مکه حرکت کردند و فیل‌هائی را به همراه داشتند. علّت حمله این بود که حبشیها که بر یمن فرمانروائی می‌کردند، چون توجّه مردم را به کعبه دیدند، کلیسائی را در صنعاء ساختند تا توجّه مردمان جزیرةالعرب را بدان جلب کنند و آنجا را مرکز عبادت و تجارت نمایند، ولیکن مکه همچنان کانون پرستش ماند. در سرزمین، « مغمس » نزدیک مکه سپاه ابرهه از سوی دسته‌های پرندگان مورد هجوم قرار گرفت و فیلهای عظیم‌الجثّه با پرندگان ضعیفی از پای درآمدند.
سوره فيل آيه ۲
متن آیه:
﴿أَلَمۡ يَجۡعَلۡ كَيۡدَهُمۡ فِي تَضۡلِيلٖ ٢﴾
ترجمه:
مگر نیرنگ ایشان را تباه و باطل نگردانده است.
توضيحات:
«تَضْلِيلٍ»: سردرگم نمودن و از هدف منحرف کردن. باطل و تباه ساختن.
سوره فيل آيه ۳
متن آیه:
﴿وَأَرۡسَلَ عَلَيۡهِمۡ طَيۡرًا أَبَابِيلَ ٣﴾
ترجمه:
و مگر پرندگان را گروه گروه بر سر آنان نفرستاده است؟
توضيحات:
«وَأَرْسَلَ...»: واو حرف عطف است و (أَرْسَلَ) عطف بر (أَلَـمْ يَجْعَلْ) است. مراد از استفهام، تقریر و بیان است. یعنی، بلی که پرندگانی را گروه گروه بر سر ایشان فرستاده است. «طَيْراً»: پرندگان. اسم جنس جمعی است. «أَبَابِيلَ»: دسته دسته. گروه گروه. جمع مکسّری است که مفرد آن به کار نمی‌رود. هرچند که برخی مفرد آن را إِبّالَة و بعضی أَبابِلَة دانسته‌اند. حال (طَيْراً) است. این واژه برخلاف آنچه بر سر زبان‌ها و مشهور است، اسم خاص هیچ یک از پرندگان نمی‌باشد.
سوره فيل آيه ۴
متن آیه:
﴿تَرۡمِيهِم بِحِجَارَةٖ مِّن سِجِّيلٖ ٤﴾
ترجمه:
آن پرندگان به‌سوی فیلداران سنگ‌های کوچکی از سنگْ گِل را می‌انداختند (و به‌سویشان نشانه می‌رفتند).
توضيحات:
«حِجَارَةٍ»: سنگ کوچک و ناچیزی. تنوین آن برای تحقیر است. «سِجِّيلٍ»: «گِل متحجّر». سنگْ گِل (نگا: هود / ۸۲، حجر / ٧۴).
سوره فيل آيه ۵
متن آیه:
﴿فَجَعَلَهُمۡ كَعَصۡفٖ مَّأۡكُولِۢ ٥﴾
ترجمه:
و ایشان را همچون برگ آفت‌زده (کشتزار، سوراخ سوراخ و نابود) می‌کردند.
توضيحات:
«عَصْفٍ»: برگ گندم و جو و غیره. کاه (نگا: رحمن / ۱۲). «مَأْكُولٍ»: آفت‌زده و کرم خورده. خورده شده. «عَصْفٍ مَّأْكُولٍ»: برگ آفت‌زده و کرم خورده. برگ جویده شده و از دهان حیوانات افتاده. برگی که دانه آن خورده شده و به صورت کاه درآمده باشد (نگا: روح‌البیان).