سوره صافات
سوره صافات آيه ۱
متن آیه:
﴿وَٱلصَّٰٓفَّٰتِ صَفّٗا ١﴾
ترجمه:
قسم به آنان که (در مقام عبودیت و انقیاد) محکم صف کشیده‌اند!
توضيحات:
«الصَّآفَّاتِ»: جمع صَآفَّة، دسته و گروهی که به صف ایستاده‌اند. واژه (صافّات) از نظر معنی، جمع الجمع است. مراد فرشتگان است که برای اجرا اوامر و بندگی خدا صف کشیده‌اند (نگا: صافّات / ۱۶۵ و ۱۶۶). چه بسا مراد صفوف رزمندگان اسلام، و یا صفوف نماز جماعت، و یا این که صف‌های داعیان و عالمان، در برابر کافران و منافقان و بزهکاران باشد.
سوره صافات آيه ۲
متن آیه:
﴿فَٱلزَّٰجِرَٰتِ زَجۡرٗا ٢﴾
ترجمه:
و قسم به آنان که سخت باز می‌دارند!
توضيحات:
«الزَّاجِرَاتِ»: بازدارندگان. منع کنندگان. مراد فرشتگان است که شیاطین را از استراق سمع باز می‌دارند و ابرها را بدینجا و آنجا می‌رانند. و یا این که مراد رزمندگانی است که دشمنان را از تجاوز به حریم اسلام باز می‌دارند، و یا این که مراد داعیان و عالمانی است که بی‌دینان را از تجاوز به قرآن و قوانین اسلام به دور می‌دارند و مردمان را از منکرات نهی می‌کنند.
سوره صافات آيه ۳
متن آیه:
﴿فَٱلتَّٰلِيَٰتِ ذِكۡرًا ٣﴾
ترجمه:
و قسم به آنان که پیاپی (آیات خدا را) تلاوت می‌کنند!
توضيحات:
«التَّالِيَاتِ»: تلاوت کنندگان. مراد فرشتگانی است که کتاب‌های آسمانی را بر پیغمبران خدا تلاوت می‌نموده‌اند. یا رزمندگان جهادگری است که قلب و جان خویش را به نور تلاوت آیات خدا روشن می‌سازند. و یا این که داعیان و عالمانی مراد است که آیات آسمانی را بر مردم تلاوت و ایشان را به‌سوی خدا می‌خوانند. «ذِكْراً»: مراد کتاب‌های آسمانی و از جمله قرآن است (نگا: نحل / ۴۳ و ۴۴، انبیاء / ۴۸ و ۱۰۵). یادآوری: سه آیه پیشین، می‌تواند درباره یک گروه، و یا این که گروه‌های مختلف باشد.
سوره صافات آيه ۴
متن آیه:
﴿إِنَّ إِلَٰهَكُمۡ لَوَٰحِدٞ ٤﴾
ترجمه:
قطعاً معبود شما یکی است (نه بیشتر).
توضيحات:
«إِنَّ إِلهَكُمْ»: سوگندهای سه آیه پیشین، برای همین امر مهم بود که «الوهيّت» تنها متعلّق به یکی است که صاحب آسمان‌ها و زمین و همه گستره هستی است.
سوره صافات آيه ۵
متن آیه:
﴿رَّبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا وَرَبُّ ٱلۡمَشَٰرِقِ ٥﴾
ترجمه:
آن کسی که خداوند آسمان‌ها و زمین و همه چیزهائی است که در میان آن دو قرار دارد، و خداوند مشرق‌ها است.
توضيحات:
«رَبُّ»: خبر دوم (إِنَّ) و یا خبر مبتدای محذوف است. «الْـمَشَارِِِق»: جمع مشرِق، مکان طلوع. مراد خاستگاه‌های خورشید در ایام سال است که به خاطر کروی بودن زمین هر نقطه‌ای از آن نسبت به نقطه دیگر مشرِق یا مغرب محسوب می‌شود، و یا مراد مشرق‌های همه ستارگان جهان بوده و ذکر خاصّ بعد از عامّ است و به خاطر اهمّیت ویژه، بدان‌ها اشاره شده است. از آنجا که ذکر مشارِق و مغارب پیوسته با هم بوده، در اینجا مغارب به قرینه مشارِق حذف شده است (نگا: معارج / ۴۰).
سوره صافات آيه ۶
متن آیه:
﴿إِنَّا زَيَّنَّا ٱلسَّمَآءَ ٱلدُّنۡيَا بِزِينَةٍ ٱلۡكَوَاكِبِ ٦﴾
ترجمه:
ما نزدیک‌ترین آسمان (به شما) را با زینت ستارگان آراسته‌ایم.
توضيحات:
«الدُّنْيَا»: از لحاظ صرفی، اسم تفضیل و مؤنّث (أَدْني) و به معنی نزدیکتر و نزدیک‌ترین است. از لحاظ نحوی صفت (السَّمَآءُ) است. مراد نزدیک‌ترین آسمان به ما ساکنان کره زمین است. ذکر این نکته خالی از فایده نیست که همه ستارگانی که فضای بالای سر ما را آراسته‌اند و با چشم خود آنها را می‌بینیم، از نظر قرآن آسمان اوّل ما است. «الْكَواكِبِ»: بدل (زِينَةٍ) است.
سوره صافات آيه ٧
متن آیه:
﴿وَحِفۡظٗا مِّن كُلِّ شَيۡطَٰنٖ مَّارِدٖ ٧﴾
ترجمه:
ما آن را از هر شیطان متمرّدی، کاملاً حفظ کرده‌ایم.
توضيحات:
«حِفْظاً»: مفعول مطلق فعل محذوفی است و در اصل چنین است: «وَحَفِظْنَاهَا حِفْظاً». «مَارِدٍ»: متمرّد. سرکش. بی‌خیر و بی همه چیز. «حِفْظاً مِّنْ...»: مراد پاسداری آسمان از نفوذ شیاطین است که هر گاه بخواهند به عالم فرشتگان نزدیک شوند و اخبار حوادث این جهان را بدانند که پیش از وقوع در زمین، در آسمان‌های نزدیک و دوردست منعکس است، مورد اصابت شهاب‌ها قرار می‌گیرند (نگا: حجر / ۱٧ و ۱۸، ملک / ۵).
سوره صافات آيه ۸
متن آیه:
﴿لَّا يَسَّمَّعُونَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ ٱلۡأَعۡلَىٰ وَيُقۡذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبٖ ٨﴾
ترجمه:
آنان نمی‌توانند به گروه والامقام (و صدرنشینان عالم ملکوت، که فرشتگان کبارند) دزدکی گوش فرا دهند (و اسرار غیب را بشنوند) چرا که از هر سو به‌سویشان (تیرهای شهاب) نشانه می‌رود.
توضيحات:
« لا یسَّمَّعُونَ »: در اصل (لا یتَسَمَّعُونَ) است. نمی‌توانند دزدکی گوش فرا دهند. یعنی آنان می‌خواهند اخبار ملأ اعلی را بشنوند، امّا به آنها اجازه داده نمی‌شود. «الْمَلإِ الأعْلی»: گروه برتر. مراد ملائکه کرام و فرشتگان والا مقام عالم بالا است. «یقْذَفُونَ»: به‌سویشان تیراندازی می‌شود. رجم می‌گردند.
سوره صافات آيه ٩
متن آیه:
﴿دُحُورٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ وَاصِبٌ ٩﴾
ترجمه:
آنان سخت (به عقب رانده می‌شوند و از صحنه آسمان) طرد می‌گردند، و عذاب به تمام و کمالی (در دنیا) و دائمی و سرمدی (در آخرت) دارند.
توضيحات:
«دُحُوراً»: طرد. راندن. مفعول مطلق فعل محذوفی است: «يُدْحَرُونَ دُحُوراً». «وَاصِبٌ»: تامّ و خالص. همیشگی و دائمی. (نگا: نحل / ۵۲).
سوره صافات آيه ۱۰
متن آیه:
﴿إِلَّا مَنۡ خَطِفَ ٱلۡخَطۡفَةَ فَأَتۡبَعَهُۥ شِهَابٞ ثَاقِبٞ ١٠﴾
ترجمه:
و امّا از آنان هر که با سرعت استراق سمعی کند، فوراً آذرخشی سوراخ کننده (جو آسمان و بدن آن شیطان) به دنبال او روان می‌گردد (و وی را می‌سوزاند و نابودش می‌گرداند).
توضيحات:
«إِلاّ مَنْ...»: استثناء از ضمیر (و) در (لا يَسَّمَّعُونَ) و (مَنْ) بدل از آن و یا منصوب و مستثنی است. «خَطِفَ»: ربود. با سرعت برگرفت. معنی مجازی خَطِفَ، استماع خبر و استراق سمع است. «أَتْبَعَ»: به معنی (تَبِعَ)، یعنی دنبال کرد. تعقیب کرد. «شِهَابٌ»: آذرخش آسمان. «ثَاقِبٌ»: سوراخ کننده. مراد سوزاننده است. یعنی شهابی که دل فضای ظلمانی و بدن شیطان متمرّد را سوراخ سوراخ می‌کند. یا این که جوّ را می‌سوزاند و شیطان متمرّد را آتش می‌زند. یادآوری: آیات پیشین بر اعتقاد جمعی از مشرکان قلم بطلان می‌کشد که شیاطین و اجنّه را مطّلع از غیب می‌دانستند و معبود خویش قرار می‌دادند (نگا: جنّ / ۶).
سوره صافات آيه ۱۱
متن آیه:
﴿فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَهُمۡ أَشَدُّ خَلۡقًا أَم مَّنۡ خَلَقۡنَآۚ إِنَّا خَلَقۡنَٰهُم مِّن طِينٖ لَّازِبِۢ ١١﴾
ترجمه:
(به منکران بعث و قیامت بگو و) از ایشان پرس و جو کن که آیا آفرینش (دوباره) ایشان سخت‌تر و دشوارتر است یا آفرینش (آسمان‌ها و زمین و فرشتگان و سایر) چیزهائی که آفریده‌ایم؟ ما که ایشان را از گِل چسبنده ناچیزی (در آغاز خلقت انسان) آفریده‌ایم (و بر آفرینش آنان توانا بوده‌ایم. لذا سهل و ساده ایشان را بازآفرینی می‌کنیم و مشکلی در این امر نمی‌بینیم).
توضيحات:
«فَاسْتَفْتِهِمْ»: از ایشان نظر بخواه. مراد از استفتاء در اینجا تنها اطّلاع از دیدگاه ایشان است و بس. والاّ رأی آنان فاقد ارزش است. «أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقاً»: (نگا: شوری / ۲٩، احقاف / ۳۳). «مَنْ»: کسانی که. چیزهائی که. استعمال (مَنْ) بدان خاطر است که با اجرام سماوی ذوی‌العقول همچون فرشتگان و پریان وجود دارد و تغلیب است. «أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمْ مَنْ...»: مراد از (مَنْ) شاید گذشتگان باشد که بسی از این‌ها قوی‌تر بوده‌اند (نگا: توبه / ۶٩، قصص / ٧۸، روم / ٩، فاطر / ۴۴، غافر / ۲۱ و ۸۲، محمّد / ۱۳، / ۳۶). «لازِبٍ»: چسبنده.
سوره صافات آيه ۱۲
متن آیه:
﴿بَلۡ عَجِبۡتَ وَيَسۡخَرُونَ ١٢﴾
ترجمه:
امّا تو (آن قدر مسأله معاد را مسلّم و واضح می‌بینی که از ناباوری ایشان) تعجّب می‌کنی، و ایشان (آن قدر مسأله معاد را محال و ناممکن می‌دانند که هم تو و هم معاد را) مسخره می‌کنند.
توضيحات:
«عَجِبْتَ وَيَسْخَرُونَ»: تو در پرتو دلائل بیشمار، بر قدرت خدای متعال برای ایجاد معاد، در شگفتی، و ایشان معاد را مسخره می‌دانند و صحبت تو درباره معاد و شگفت تو از کارشان را به تمسخر می‌گیرند.
سوره صافات آيه ۱۳
متن آیه:
﴿وَإِذَا ذُكِّرُواْ لَا يَذۡكُرُونَ ١٣﴾
ترجمه:
و هنگامی که بدانان (قدرت خدا و ادلّه قیامت) تذکر داده شود، متذکر و پندپذیر نمی‌گردند. (و به کفر و شرک و زشتکاری‌های خود ادامه می‌دهند).
توضيحات:
«ذُكِّرُوا»: پند داده شدند (کهف / ۵٧، مائده / ۱۳، فرقان / ٧۳). «لا يَذْكُرُونَ»: یادآور نمی‌گردند. متذکر و منتفع نمی‌شوند.
سوره صافات آيه ۱۴
متن آیه:
﴿وَإِذَا رَأَوۡاْ ءَايَةٗ يَسۡتَسۡخِرُونَ ١٤﴾
ترجمه:
و هر گاه معجزه‌ای (از معجزات) یا دلیلی (از دلائل دالّ بر قدرت خدا) را ببینند، (نه تنها خود به تمسخر می‌پردازند، بلکه) دیگران را به مسخره کردن فرا می‌خوانند.
توضيحات:
«ءَايَةً»: دلیل و برهان. معجزه. «يَسْتَسْخِرُونَ»: دیگران را به مسخره کردن دعوت می‌کنند. در سخریه مبالغه و زیاده‌روی می‌کنند.
سوره صافات آيه ۱۵
متن آیه:
﴿وَقَالُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٌ ١٥﴾
ترجمه:
و خواهند گفت: این (چیزی که ما می‌بینیم) جز جادوی آشکار و روشنی نیست.
توضيحات:
«إِنْ هذا...»: (نگا: مائده / ۱۱۰، انعام / ٧، یونس / ٧۶، هود / ٧، نمل / ۱۳، سبأ / ۴۳).
سوره صافات آيه ۱۶
متن آیه:
﴿أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ ١٦﴾
ترجمه:
آیا هنگامی که مردیم و خاک و استخوان گشتیم، ما زنده گردانده می‌شویم؟!
توضيحات:
«أَإِذَا مِتْنَا...»: (نگا: مؤمنون / ۳۵ و ۸۲).
سوره صافات آيه ۱٧
متن آیه:
﴿أَوَ ءَابَآؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ ١٧﴾
ترجمه:
آیا پدران و نیاکان گذشته ما نیز (زنده می‌گردند که سالیان سال است مرده‌اند و ذرّات وجودشان در پهنه زمین پراکنده و نابود شده است؟).
توضيحات:
«ءَابَاؤُنَا الأوَّلُونَ»: (نگا: مؤمنون / ۲۴ و ۶۸، شعراء / ۲۶، قصص / ۳۶).
سوره صافات آيه ۱۸
متن آیه:
﴿قُلۡ نَعَمۡ وَأَنتُمۡ دَٰخِرُونَ ١٨﴾
ترجمه:
بگو: بلی! (همه شما زنده می‌شوید) در حالی که خوار و پست خواهید بود.
توضيحات:
«دَاخِرُونَ»: جمع داخر، خوار و پست. ذلیل و فرمانبردار (نگا: نحل / ۴۸، نمل / ۸٧، غافر / ۶۰).
سوره صافات آيه ۱٩
متن آیه:
﴿فَإِنَّمَا هِيَ زَجۡرَةٞ وَٰحِدَةٞ فَإِذَا هُمۡ يَنظُرُونَ ١٩﴾
ترجمه:
تنها یک صدا خواهد بود و به ناگاه آنان (سر از گورها به در آورده و به چیزی که بدی‌شان وعده داده شده خیره می‌شوند و) می‌نگرند.
توضيحات:
«زَجْرَةٌ»: فریاد و صدا. مراد نفخه دوم است (نگا: نازعات / ۱۳). «يَنظُرُونَ»: می‌نگرند. انتظار می‌کشند.
سوره صافات آيه ۲۰
متن آیه:
﴿وَقَالُواْ يَٰوَيۡلَنَا هَٰذَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ ٢٠﴾
ترجمه:
و خواهند گفت: ای وای بر ما! این، روز جزا است!
توضيحات:
«يَا وَيْلَنَا»: (نگا: انبیاء / ۱۴ و ۴۶ و ٩٧، یس / ۵۲).
سوره صافات آيه ۲۱
متن آیه:
﴿هَٰذَا يَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِ ٱلَّذِي كُنتُم بِهِۦ تُكَذِّبُونَ ٢١﴾
ترجمه:
(و بدی‌شان پاسخ داده می‌شود:) این، روز داوری و حسابرسی است، همان روزی که در دنیا دروغش می‌نامیدید.
توضيحات:
«الْفَصْلِ»: قضاوت و داوری. سخن قاطعانه و نهائی در حل و فصل کشمکش و دشمنانگی. جدائی میان حق و باطل. «يَوْمُ الْفَصْلِ»: مراد روز قیامت است.
سوره صافات آيه ۲۲
متن آیه:
﴿ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَٰجَهُمۡ وَمَا كَانُواْ يَعۡبُدُونَ ٢٢﴾
ترجمه:
(ای فرشتگان من!) کسانی را که (با کفر و زندقه) به خود ستم کرده‌اند، همراه با همسران (کفر پیشه) آنان، به همراه آنچه می‌پرستیده‌اند، جمع‌آوری کنید.
توضيحات:
«مَا»: آنچه. مراد بتها است.
سوره صافات آيه ۲۳
متن آیه:
﴿مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡجَحِيمِ ٢٣﴾
ترجمه:
غیر از خدا (هر چه را پرستش می‌کرده‌اند، همه را یکجا گرد آورید و) آن گاه آنان را به راه دوزخ راهنمائی کنید (تا بدان در آیند).
توضيحات:
«مِن دُونِ اللهِ»: غیر از خدا.
سوره صافات آيه ۲۴
متن آیه:
﴿وَقِفُوهُمۡۖ إِنَّهُم مَّسُۡٔولُونَ ٢٤﴾
ترجمه:
آنان را نگاه دارید که باید بازپرسی شوند (و از عقائد و اعمال‌شان پرسیده شود).
توضيحات:
«قِفُوهُمْ»: نگاه‌شان دارید. «مَسْؤُولُونَ»: پرسیدگان. بازخواست شوندگان.
سوره صافات آيه ۲۵
متن آیه:
﴿مَا لَكُمۡ لَا تَنَاصَرُونَ ٢٥﴾
ترجمه:
(ای مشرکان!) شما چرا همدیگر را یاری نمی‌دهید (و در نجات هم نمی‌کوشید؟).
توضيحات:
«لا تَنَاصَرُونَ»: همدیگر را یاری نمی‌دهید. اصل آن (لا تَتَنَاصَرُونَ) است.
سوره صافات آيه ۲۶
متن آیه:
﴿بَلۡ هُمُ ٱلۡيَوۡمَ مُسۡتَسۡلِمُونَ ٢٦﴾
ترجمه:
بلکه آنان امروز کاملاً مطیع و تسلیمند.
توضيحات:
«مُسْتَسْلِمُونَ»: افراد منقاد و مطیع.
سوره صافات آيه ۲٧
متن آیه:
﴿وَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ ٢٧﴾
ترجمه:
(در این حال) بعضی رو به بعضی می‌نمایند و همدیگر را بازخواست می‌کنند.
توضيحات:
«يَتَسَآءَلُونَ»: از همدیگر بازخواست می‌کنند. به گونه کشمکش و سرزنش از یکدیگر سؤالاتی می‌کنند و همدیگر را مقصّر وضع موجود قلمداد می‌نمایند.
سوره صافات آيه ۲۸
متن آیه:
﴿قَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَأۡتُونَنَا عَنِ ٱلۡيَمِينِ ٢٨﴾
ترجمه:
(مستضعفان به مستکبران) می‌گویند: شما از راه خیرخواهی به‌سوی ما می‌آمدید (تا به ما ضربه بزنید و گمراهمان سازید).
توضيحات:
«عَنِ الْيَمِينِ»: از طریق خیرخواهی و دلسوزی. از راه دین. از راه قدرت. مراد این است که شما گفتید: ما خیرخواه شما هستیم، و آئینی که دارید حق است، و با زور وادار به گمراهیمان کردید.
سوره صافات آيه ۲٩
متن آیه:
﴿قَالُواْ بَل لَّمۡ تَكُونُواْ مُؤۡمِنِينَ ٢٩﴾
ترجمه:
(مستکبران به مستضعفان در پاسخ) می‌گویند: بلکه خودتان بی‌ایمان و بی‌باور بودید (گناه ما چیست. بروید و خویشتن را سرزنش و نفرین کنید).
توضيحات:
سوره صافات آيه ۳۰
متن آیه:
﴿وَمَا كَانَ لَنَا عَلَيۡكُم مِّن سُلۡطَٰنِۢۖ بَلۡ كُنتُمۡ قَوۡمٗا طَٰغِينَ ٣٠﴾
ترجمه:
ما که هیچ‌گونه سلطه و قدرتی بر شما نداشتیم (تا از شما سلب اختیار کنیم) بلکه خودتان مردمان سرکش و نافرمانی بودید (و بر حق و حقیقت شوریدید و به چنین روزی افتادید).
توضيحات:
«سُلْطَانٍ»: سلطه و قدرت. مراد زور و اجبار است.
سوره صافات آيه ۳۱
متن آیه:
﴿فَحَقَّ عَلَيۡنَا قَوۡلُ رَبِّنَآۖ إِنَّا لَذَآئِقُونَ ٣١﴾
ترجمه:
پس عذاب پروردگارمان گریبانگیرمان شد، و ما باید آن را بچشیم.
توضيحات:
«فَحَقَّ عَلَيْنَا...»: فرمان خدا درباره ما محقّق گشت که ما گمراهان باید روز قیامت عذاب را بچشیم.
سوره صافات آيه ۳۲
متن آیه:
﴿فَأَغۡوَيۡنَٰكُمۡ إِنَّا كُنَّا غَٰوِينَ ٣٢﴾
ترجمه:
ما خودمان گمراه بودیم و شما را هم گمراه کردیم.
توضيحات:
«غَاوِينَ»: گمراهان (نگا: اعراف / ۱٧۵، حجر / ۴۲، شعراء / ٩۱ و ٩۴).
سوره صافات آيه ۳۳
متن آیه:
﴿فَإِنَّهُمۡ يَوۡمَئِذٖ فِي ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ ٣٣﴾
ترجمه:
در نتیجه آنان (همگی، اعم از راهبران و پیروان) در عذاب، با یکدیگر و مشترکند.
توضيحات:
«مُشْتَرِكُونَ»: با یکدیگر اشتراک دارند. با همدیگرند.
سوره صافات آيه ۳۴
متن آیه:
﴿إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِينَ ٣٤﴾
ترجمه:
ما این‌گونه با بزهکاران رفتار می‌کنیم.
توضيحات:
«كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْـمُجْرِمِينَ»: با همه بزهکاران تاریخ چنین می‌کنیم.
سوره صافات آيه ۳۵
متن آیه:
﴿إِنَّهُمۡ كَانُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ يَسۡتَكۡبِرُونَ ٣٥﴾
ترجمه:
(چرا که) وقتی که بدانان گفته می‌شد: جز خدا معبودی نیست، بزرگی می‌نمودند (و خویشتن را بالاتر از آن می‌دیدند که یکتاپرستی را بپذیرند).
توضيحات:
«يَسْتَكْبِرُونَ»: (نگا: بقره / ۳۴ و ۸٧، نساء / ۱٧۳).
سوره صافات آيه ۳۶
متن آیه:
﴿وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوٓاْ ءَالِهَتِنَا لِشَاعِرٖ مَّجۡنُونِۢ ٣٦﴾
ترجمه:
و می‌گفتند: آیا ما برای (سخن) چکامه‌سرای دیوانه‌ای، معبودهای خویش را رها سازیم؟!
توضيحات:
«شَاعِرٍ»: مرادشان - «زَادَهُمُ اللهُ عَذاباً» - پیغمبر گرامی اسلام بود. «شَاعِرٍ مـَّجْنُونٍ»: این سخن، ضدّ و نقیض است. چرا که شاعر برعکس دیوانه از روی اندیشه که زاده خرد است سخن می‌گوید.
سوره صافات آيه ۳٧
متن آیه:
﴿بَلۡ جَآءَ بِٱلۡحَقِّ وَصَدَّقَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ٣٧﴾
ترجمه:
(امّا او شاعر و مجنّون نیست و) بلکه حق را آورده و پیغمبران را تصدیق کرده است. (محتوای دعوت محمّد و هماهنگی آن با دعوت انبیاء، دلیل صدق گفتار او است).
توضيحات:
«الْحَقِّ»: مراد آئین اسلام است که عین حقیقت است.
سوره صافات آيه ۳۸
متن آیه:
﴿إِنَّكُمۡ لَذَآئِقُواْ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَلِيمِ ٣٨﴾
ترجمه:
شما (ای مشرکان کوردل!) قطعاً عذاب دردناک (الهی) را خواهید چشید.
توضيحات:
سوره صافات آيه ۳٩
متن آیه:
﴿وَمَا تُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٣٩﴾
ترجمه:
و جز در برابر کارهائی که می‌کرده‌اید کیفر داده نمی‌شوید.
توضيحات:
«مَا تُجْزَوْنَ...»: (نگا: یس / ۵۴).
سوره صافات آيه ۴۰
متن آیه:
﴿إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ ٤٠﴾
ترجمه:
مگر بندگان مخلص خدا (که پروردگارشان از کیفر لغزش‌هایشان می‌گذرد، و پاداش مضاعف ده تا هفت صد برابر کردار نیک‌شان و گاهی افزون بر آن، بدی‌شان عطاء می‌فرماید).
توضيحات:
«مـُخْلَصِينَ»: افراد پاک و بی‌آلایش. کسانی که خداوند ایشان را از نقائص پاکیزه و پالوده کرده است و تمام همّ و غمّ خود را صرف طاعت خدا نموده‌اند (نگا: یوسف / ۲۴، ص / ۴۶).
سوره صافات آيه ۴۱
متن آیه:
﴿أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ رِزۡقٞ مَّعۡلُومٞ ٤١﴾
ترجمه:
ایشان را روزی ویژه و معینی است.
توضيحات:
«مَعْلُومٌ»: مشخّص. ویژه. یعنی دارای صفات مخصوص به خود. مراد مواهب توصیف ناشدنی و غیرقابل درک بهشت است.
سوره صافات آيه ۴۲
متن آیه:
﴿فَوَٰكِهُ وَهُم مُّكۡرَمُونَ ٤٢﴾
ترجمه:
یعنی میوه‌های رنگارنگ. و آنان مکرّم و معزّزند (و با نهایت احترام از ایشان پذیرائی می‌گردد).
توضيحات:
«فَوَاكِهُ»: بدل از (رزق) است. تنکیر آن دالّ بر وفور و مرغوبیت است. «مُكْرَمُونَ»: اشاره به این است که همچون حیوانات، آذوقه در مقابل آنان ریخته نمی‌شود، بلکه همچون مهمانان عزیزی، از ایشان پذیرائی می‌گردد.
سوره صافات آيه ۴۳
متن آیه:
﴿فِي جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ ٤٣﴾
ترجمه:
در میان باغ‌ها و بوستان‌های پر نعمت بهشت بسر می‌برند.
توضيحات:
«جَنَّاتِ النَّعِيمِ»: (نگا: مائده / ۶۵، یونس / ٩، حجّ / ۵۶، لقمان / ۸).
سوره صافات آيه ۴۴
متن آیه:
﴿عَلَىٰ سُرُرٖ مُّتَقَٰبِلِينَ ٤٤﴾
ترجمه:
بالای تخت‌های آراسته و مزین، روبه‌روی یکدیگر می‌نشینند.
توضيحات:
«سُرُرٍ»: جمع سَریر، تخت‌ها. «مُتَقَابِلِينَ»: روبه‌روی همدیگر. حال (هُمْ) است.
سوره صافات آيه ۴۵
متن آیه:
﴿يُطَافُ عَلَيۡهِم بِكَأۡسٖ مِّن مَّعِينِۢ ٤٥﴾
ترجمه:
قدح‌های می برگرفته از رودبار جاری شراب، گرداگرد آنان در گردش است.
توضيحات:
«كَأْسٍ»: قدح شراب. مراد از واژه کأس در قرآن، خود شراب است. «مَعِين»: جاری. رودبار روان. مراد چشمه‌سار جاری شراب است که بیان‌گر فراوانی و بی‌دردسری نگاهداری در خُمره‌ها و بی‌زحمتِ تهیه و خرید و فروش، و مصون از کهنگی و تباهی است (نگا: واقعه / ۱۸).
سوره صافات آيه ۴۶
متن آیه:
﴿بَيۡضَآءَ لَذَّةٖ لِّلشَّٰرِبِينَ ٤٦﴾
ترجمه:
می سفیدرنگ و خوشگواری برای نوشندگان.
توضيحات:
«بَيْضَآءُ»: سفید رنگ. صفت (كَأْسٍ) است. «لَذَّةٍ»: لذیذ. خوشگوار. این واژه مؤنّث (لَذّ) به معنی (لذیذ) و یا این که مصدر است و برای مبالغه به عنوان وصف به کار رفته است. صفتِ دوم (كَأْسٍ) است.
سوره صافات آيه ۴٧
متن آیه:
﴿لَا فِيهَا غَوۡلٞ وَلَا هُمۡ عَنۡهَا يُنزَفُونَ ٤٧﴾
ترجمه:
نه در آن تباهی‌ها و گرفتاری‌هائی (همچون بیهوشی و سردرد و سایر مضرّات و مفاسد) است، و نه میخواران از آن به حالت تهوّع (و استفراغ و عرق و کثرت بول) در می‌آیند.
توضيحات:
«غَوْلٌ»: گرفتاری‌ها و تباهی‌هائی همچون بیهوشی و خمار و زوال عقل. «عَنْهَا»: به سبب آن. واژه (عَنْ) مفید سببیت است (نگا: توبه / ۱۱۴، هود / ۵۳). «يُنزَفُونَ»: نَزْف، به معنی بیرون کشیدن آب از چاه و مانند این است. در اینجا مراد تخلیه بدن از راه استفراغ و عرق کردن و بول زیاد است که میخواره دچار آن می‌شود (نگا: واقعه / ۱٩).
سوره صافات آيه ۴۸
متن آیه:
﴿وَعِندَهُمۡ قَٰصِرَٰتُ ٱلطَّرۡفِ عِينٞ ٤٨﴾
ترجمه:
همسرانی دارند با چشمانی درشت و خمارآلود.
توضيحات:
«قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ»: دارای چشمانی نیم نگاه. دارای چشمانی که تنها با آنها به شوهران زیبای خود نگاه می‌کنند و نه به دیگران، که کنایه از این است که آنان تنها به شوهران صاحب جمال خود عشق می‌ورزند و جز مهر ایشان را در دل ندارند. دارای چشمانی خمارآلود. «عِينٌ»: جمع عَیناء، زنان درشت چشم.
سوره صافات آيه ۴٩
متن آیه:
﴿كَأَنَّهُنَّ بَيۡضٞ مَّكۡنُونٞ ٤٩﴾
ترجمه:
انگار آنان تخم‌های (شترمرغ) هستند که (در زیر بال و پر شترمرغ) پنهان (از دید مردمان و گرد و غبار) باشند.
توضيحات:
«بَيْضٌ»: جمع بَیضَة، تخم‌مرغ (البتّه هر گونه تخم‌مرغی). ولی در اینجا شاید مراد تخم شترمرغ است که عرب‌ها زنان زیبای سفیدپوست را از لحاظ صفا و شفّافیت بدان تشبیه می‌کنند. «مَكْنُونٌ»: مستور و پنهان. مراد دور از دسترس بیگانگان و پوشیده در زیر بال و پر و زدوده از گرد و غبار. که اشاره به سفیدی و درخشندگی است.
سوره صافات آيه ۵۰
متن آیه:
﴿فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ ٥٠﴾
ترجمه:
بعضی (از این افراد مخلص) رو به بعضی دیگرمی‌کنند و از یگدیگر می‌پرسند (که حال چه احوالی دارند، و در دنیا چه می‌کردند و چه می‌دیدند؟!).
توضيحات:
«أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ...»: بعضی از بهشتیان رو به بعضی دیگر کنند و...
سوره صافات آيه ۵۱
متن آیه:
﴿قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٞ ٥١﴾
ترجمه:
یکی از آنان می‌گوید: من همنشینی (در دنیا) داشتم (که با من درباره دین و قوانین آسمانی مجادله می‌کرد).
توضيحات:
«قَرِينٌ»: همنشین. دوست.
سوره صافات آيه ۵۲
متن آیه:
﴿يَقُولُ أَءِنَّكَ لَمِنَ ٱلۡمُصَدِّقِينَ ٥٢﴾
ترجمه:
می‌گفت: آیا تو از زمره کسانی هستی که باور می‌کنند (به این که بعد از مرگ، زندگی و رستاخیزی، و حساب و کتابی، و سزا و جزائی در میان است؟).
توضيحات:
«الـْمُصَدِّقِينَ»: تصدیق کنندگان. مؤمنان.
سوره صافات آيه ۵۳
متن آیه:
﴿أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَدِينُونَ ٥٣﴾
ترجمه:
آیا زمانی که مُردیم و خاک و استخوان شدیم، آیا ما مورد بازخواست (از اعمال و اقوال خود) قرار می‌گیریم و سزا و جزا می‌بینیم؟!.
توضيحات:
«لَـمَدِينُونَ»: جمع مَدِین، بازخواست و بازجوئی شدگان. پاداش و پادافره داده شدگان (نگا: واقعه / ۸۶).
سوره صافات آيه ۵۴
متن آیه:
﴿قَالَ هَلۡ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ ٥٤﴾
ترجمه:
(سپس آن بهشتی، رو به دوستان بهشتی خود کرده) می‌گوید: آیا شما می‌توانید نگاهی (به دوزخ) بیندازید و او را بنگرید؟
توضيحات:
«مُطَّلِعُونَ»: کسانی که از بالا به پائین بنگرند و دیده‌ور شوند. افراد مشرِف بر چیزی.
سوره صافات آيه ۵۵
متن آیه:
﴿فَٱطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِي سَوَآءِ ٱلۡجَحِيمِ ٥٥﴾
ترجمه:
پس آن گاه خودش دیده‌ور می‌شود (و به دوزخ می‌نگرد) و او را در وسط دوزخ می‌بیند.
توضيحات:
«سَوَآءِ»: وسط. (نگا: دخان / ۴٧). این آیه و آیات دیگری در قرآن بیان‌گر این واقعیت است که در قیامت قدرت دید فوق‌العاده‌ای به بهشتیان عطاء می‌شود که فاصله مکانی برای ایشان چندان مطرح نیست (نگا: اعراف / ۴۴) و مطالب و مقاصد هم بدون ثغور و حدود است (نگا: انبیاء / ۱۰۲، فصّلت / ۳۱، زخرف / ٧۱، واقعه / ۲۱، مرسلات / ۴۲).
سوره صافات آيه ۵۶
متن آیه:
﴿قَالَ تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرۡدِينِ ٥٦﴾
ترجمه:
می‌گوید: به خدا سوگند! نزدیک بود (با نیرنگ خود) مرا پرت کنی و هلاکم سازی.
توضيحات:
«إِن كِدْتَ»: نزدیک بود که تو. «لَتُرْدینِ»: اصل آن لَتُرْدینی، از مصدر إرْداء و ماده (ردی) (نگا: طه / ۱۶، فصّلت / ۲۳)، مرا پرت کنی. مرا هلاک سازی.
سوره صافات آيه ۵٧
متن آیه:
﴿وَلَوۡلَا نِعۡمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِينَ ٥٧﴾
ترجمه:
اگر نعمت (هدایت و توفیق) پروردگارم (دستگیرم) نبود، من هم (هم اینک) از احضار شدگان (در دوزخ) بودم.
توضيحات:
«الـْمُحْضَرِينَ»: کسانی که فرشتگان ایشان را در میان دوزخ گرد آورده‌اند (نگا: روم / ۱۶، سبأ / ۳۸، یس / ۳۲ و ۵۳ و ٧۵، قصص / ۶۱).
سوره صافات آيه ۵۸
متن آیه:
﴿أَفَمَا نَحۡنُ بِمَيِّتِينَ ٥٨﴾
ترجمه:
آیا ما دیگر نمی‌میریم؟!
توضيحات:
«أَفَمَـا نَحْنُ...»: وقتی که آن بهشتی، عذاب دوزخ را می‌بیند، و این همه نعمت و خوشی وصف ناشدنی بهشت را هم می‌نگرد، به گونه تجاهل العارف و انگار که خواب می‌بیند، سؤال می‌کند: آیا واقعاً ما دیگر نمی‌میریم و جاودانه هستیم؟ یا این که تحدّث به نعمت می‌کند.
سوره صافات آيه ۵٩
متن آیه:
﴿إِلَّا مَوۡتَتَنَا ٱلۡأُولَىٰ وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِينَ ٥٩﴾
ترجمه:
مگر مرگ نخستینی که داشتیم (و بعد از آن برانگیخته شدیم) و ما هرگز عذاب داده نمی‌شویم.
توضيحات:
«مَوْتَتَنَا الأُولي»: مرگ پیشین ما. گاهی عرب‌ها - مثل اینجا - واژه اوّل را به کار می‌برند و دومی به دنبال ندارد. لذا مراد همان مرگ بعد از پایان عمر و فرا رسیدن اجل است (نگا: دخان / ۳۵ و ۵۶).
سوره صافات آيه ۶۰
متن آیه:
﴿إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ٦٠﴾
ترجمه:
این (نعمت و کرامتی که خدا به ما روا دیده است) واقعاً پیروزی بزرگی است (که به دست آورده‌ایم، و رستگاری سترگی است از عقاب و عذاب اخرویی که در دنیا از آن می‌ترسیدیم).
توضيحات:
«الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»: پیروزی بزرگ. رستگاری سترگ.
سوره صافات آيه ۶۱
متن آیه:
﴿لِمِثۡلِ هَٰذَا فَلۡيَعۡمَلِ ٱلۡعَٰمِلُونَ ٦١﴾
ترجمه:
برای رسیدن به چنین چیزی، کارکنان باید کار کنند.
توضيحات:
«هذا»: این سعادت عُظمی و نعمت کبری.
سوره صافات آيه ۶۲
متن آیه:
﴿أَذَٰلِكَ خَيۡرٞ نُّزُلًا أَمۡ شَجَرَةُ ٱلزَّقُّومِ ٦٢﴾
ترجمه:
آیا آن (همه نعمت‌های بیکران و جاویدانی) که بهشتیان را با آن پذیرائی می‌کنند بهتر است، یا درخت زقّوم (نفرت‌انگیز که از آن به دوزخیان می‌دهند؟).
توضيحات:
«نُزُلاً»: (نگا: آل‌عمران / ۱٩۸، کهف / ۱۰۲ و ۱۰٧، سجده / ۱٩). «الزَّقُّومِ»: نام درختچه بدبو و تلخ مزه‌ای است که در سرزمین تهامه می‌روید و شیره‌ای دارد که اگر به بدن انسان بخورد، ورم می‌کند.
سوره صافات آيه ۶۳
متن آیه:
﴿إِنَّا جَعَلۡنَٰهَا فِتۡنَةٗ لِّلظَّٰلِمِينَ ٦٣﴾
ترجمه:
ما آن را مایه رنج و محنت ستمگران کرده‌ایم.
توضيحات:
«فِتْنَةً»: زحمت و محنت. رنج و عذاب. مراد این است که دوزخیان وادار به خوردن چنین درخت بدبو و تلخی می‌شوند که به جای این که وسیله راحت باشد، باعث عذاب و رنج بیشتر می‌گردد. ممکن است (فِتْنَةً) را به معنی آزمایش دانست. در این صورت اشاره به این است که زقّوم در دنیا وسیله آزمایش ستمگران کفرپیشه است. چرا که کافران گفته و می‌گویند: مگر درخت در آتش می‌روید؟!
سوره صافات آيه ۶۴
متن آیه:
﴿إِنَّهَا شَجَرَةٞ تَخۡرُجُ فِيٓ أَصۡلِ ٱلۡجَحِيمِ ٦٤﴾
ترجمه:
زقّوم درختی است که در ته دوزخ می‌روید.
توضيحات:
«تَخْرُجُ»: بیرون می‌دمد. می‌روید. «أَصْل»: قعر. ته.
سوره صافات آيه ۶۵
متن آیه:
﴿طَلۡعُهَا كَأَنَّهُۥ رُءُوسُ ٱلشَّيَٰطِينِ ٦٥﴾
ترجمه:
شکوفه و میوه آن انگار کلّه‌های شیاطین است.
توضيحات:
«طَلْعُهَا»: طلع، شکوفه. نخستین میوه‌ای که بر درخت ظاهر می‌شود (نگا: انعام / ٩٩، شعراء / ۱۴۸). «رُؤُوسُ الشَّيَاطِينِ»: نماد نهایت زشتی قیافه است که بر اساس انعکاسات ذهنی انسان‌ها ترسیم می‌گردد.
سوره صافات آيه ۶۶
متن آیه:
﴿فَإِنَّهُمۡ لَأٓكِلُونَ مِنۡهَا فَمَالُِٔونَ مِنۡهَا ٱلۡبُطُونَ ٦٦﴾
ترجمه:
دوزخیان از آن می‌خورند و شکم‌ها را از آن پر و آکنده می‌سازند.
توضيحات:
«مَالِئُونَ»: پُر کنندگان.
سوره صافات آيه ۶٧
متن آیه:
﴿ثُمَّ إِنَّ لَهُمۡ عَلَيۡهَا لَشَوۡبٗا مِّنۡ حَمِيمٖ ٦٧﴾
ترجمه:
سپس آب داغ کثیف و آلوده‌ای را بر آن می‌نوشند.
توضيحات:
«لَشَوباً»: شَوب، آلوده. آمیخته. مراد آلوده به زردابه و خونابه است (نگا: ص / ۵٧، نبأ / ۲۵، حاقّه / ۳۶). «حَـمِيمٍ»: آب داغ و جوشان. (نگا: انعام / ٧۰، یونس / ۴، حجّ / ۱٩).
سوره صافات آيه ۶۸
متن آیه:
﴿ثُمَّ إِنَّ مَرۡجِعَهُمۡ لَإِلَى ٱلۡجَحِيمِ ٦٨﴾
ترجمه:
آن گاه (که از زقّوم خوردند و از آب داغِ آلوده نوشیدند) به دوزخ برمی‌گردند.
توضيحات:
«مَرْجِعُهُمْ»: رجوع و برگشت ایشان. مراد این است که دوزخیان برای خوردن زقّوم به قعر دوزخ برده می‌شوند (نگا: صافّات / ۶۴) و برای نوشاندن آب داغ و سوزان به مکان دیگری که قرآن روشن نفرموده است (نگا: رحمن / ۴۴)، سپس هر کسی را به جایگاه عذابش برمی‌گردانند.
سوره صافات آيه ۶٩
متن آیه:
﴿إِنَّهُمۡ أَلۡفَوۡاْ ءَابَآءَهُمۡ ضَآلِّينَ ٦٩﴾
ترجمه:
(آنان شایسته چنین عذابی هستند. چرا که) پدران خود را در گمراهی یافته‌اند (و به دنبال ایشان کورکورانه روان گشته‌اند).
توضيحات:
«أَلْفَوْا»: (نگا: بقره / ۱٧۰، یوسف / ۲۵).
سوره صافات آيه ٧۰
متن آیه:
﴿فَهُمۡ عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِمۡ يُهۡرَعُونَ ٧٠﴾
ترجمه:
(چنان دل و دین به تقلید نیاکان داده‌اند که انگار) آنان را به دنبال نیاکانشان به شتاب می‌رانند.
توضيحات:
«عَلي ءَاثَارِهِمْ»: در راه ایشان. به دنبال آنان (نگا: مائده / ۴۶، کهف / ۶). «يُهْرَعُونَ»: به شتاب رانده می‌شوند. به سرعت روانه می‌گردند. (نگا: هود / ٧۸).
سوره صافات آيه ٧۱
متن آیه:
﴿وَلَقَدۡ ضَلَّ قَبۡلَهُمۡ أَكۡثَرُ ٱلۡأَوَّلِينَ ٧١﴾
ترجمه:
قبل از اینان هم، اکثر پیشینیان گمراه بوده‌اند (چون مثل همین مشرکان از نیاکانشان تقلید کرده‌اند و کورکورانه مسیر ایشان را پیموده‌اند).
توضيحات:
«الأوَّلِينَ»: پیشینیان. گذشتگان.
سوره صافات آيه ٧۲
متن آیه:
﴿وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا فِيهِم مُّنذِرِينَ ٧٢﴾
ترجمه:
و ما در میان‌شان بیم‌دهندگانی (برانگیختیم و به‌سویشان) روانه کردیم.
توضيحات:
«مُنذِرِينَ»: بیم دهندگان. مراد پیغمبرانی است که آنان را به مسؤولیت‌هایشان آشنا می‌کردند و ایشان را از فرجام شرک و کفر و بدکرداری و بیدادگری و تقلید کورکورانه از دیگران بیم می‌دادند.
سوره صافات آيه ٧۳
متن آیه:
﴿فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُنذَرِينَ ٧٣﴾
ترجمه:
بنگر که فرجام کار بیم داده شدگان چه شده است؟! (همه نابود شده‌اند و عبرت تاریخ گشته‌اند).
توضيحات:
«الـْمُنذَرِينَ»: بیم داده شدگان. یعنی آن کسانی که پیغمبران الهی، ایشان را از تباهی و گمراهی می‌ترساندند.
سوره صافات آيه ٧۴
متن آیه:
﴿إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ ٧٤﴾
ترجمه:
مگر بندگان پاکیزه و برگزیده خدا، (که از این مهلکه جان به در برده‌اند و به بهشت نعیم و فوز عظیم رسیده‌اند).
توضيحات:
«إِلاّ عِبَادَ اللهِ الـْمُخْلَصِينَ»: (نگا: صافّات / ۴۰).
سوره صافات آيه ٧۵
متن آیه:
﴿وَلَقَدۡ نَادَىٰنَا نُوحٞ فَلَنِعۡمَ ٱلۡمُجِيبُونَ ٧٥﴾
ترجمه:
نوح ما را به فریاد خواند و ما بهترین پاسخ دهندگان (برای او) بودیم.
توضيحات:
«لَقَدْ نَادَانَا...»: (نگا: قمر / ۱۰، مؤمنون / ۲٩، نوح / ۲۶ و ۲٧).
سوره صافات آيه ٧۶
متن آیه:
﴿وَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ ٧٦﴾
ترجمه:
ما او را و خانواده و پیروان او را از اندوه بزرگ (تمسخر و آزار قومش، و طوفان و غرق شدن در امواج کوه پیکر آب) نجات دادیم.
توضيحات:
«نَجَّيْنَاهُ...»: (نگا: یونس / ٧۳، اعراف / ۶۴، شعراء / ۱۱٩، انبیاء / ٧۶ و ٧٧). « الْکرْبِ »: غم و اندوه (نگا: انعام / ۶۴، انبیاء / ٧۶).
سوره صافات آيه ٧٧
متن آیه:
﴿وَجَعَلۡنَا ذُرِّيَّتَهُۥ هُمُ ٱلۡبَاقِينَ ٧٧﴾
ترجمه:
و نژاد او را بازماندگان (روی زمین) کردیم.
توضيحات:
«ذُرِّيَّتَهُ...»: برخی، از این آیه چنین برداشت کرده‌اند که تمام نسل بشر بعد از نوح، از دودمان او به وجود آمده و تمام نژادهای روی زمین به فرزندان وی منتهی می‌شوند. امّا مؤمنان دیگری در خدمت نوح بودند، و قاعدةً از ایشان هم فرزندانی باقی مانده است (نگا: هود / ۴۰). همچنین چه بسا طوفان نوح بخش بزرگی از معموره زمین را فرا گرفته باشد (نگا: التفسیر القرآنی للقرآن) مگر در بخش‌های دیگر مردمانی نبوده‌اند و زاد و ولد نداشته‌اند؟ به هر حال، چه این باشد و چه آن، مسأله مهمّی نیست.
سوره صافات آيه ٧۸
متن آیه:
﴿وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ ٧٨﴾
ترجمه:
و نام نیک او را در میان ملّت‌های بعدی باقی گذاردیم.
توضيحات:
«تَرَكْنَا عَلَيْهِ...»: مفعول (تَرَكْنا) ثَناءً محذوف است. یا این که سَلامٌ عَلی نُوحٍ فِی الْعَالَمِینَ است. (نگا: صافّات / ۱۰۸ و ۱۱٩ و ۱۲٩). «الآخِرِينَ»: آیندگان. مراد ذکر جمیل و نام نیک و دعای خیر برای او است که بر زبان همه پیروان ادیان آسمانی جاری می‌گردد (نگا: مریم / ۵۰، شعراء / ۸۴).
سوره صافات آيه ٧٩
متن آیه:
﴿سَلَٰمٌ عَلَىٰ نُوحٖ فِي ٱلۡعَٰلَمِينَ ٧٩﴾
ترجمه:
و آن درود بر نوح، در میان جهانیان است.
توضيحات:
«سَلامٌ عَلي نُوحٍ...»: اگر واژه (سَلامٌ) خبر مبتدای محذوف (هُوَ) باشد، جمله اخباری است و معنی آن در بالا گذشت. و اگر (سَلامٌ) مبتدا بشمار آید، جمله انشائی و برای دعا است و معنی چنین است: درود خدا تا قیامت بر نوح باد. «فِي الْعَالَـمِينَ»: در میان همه جهانیان. مراد تا پایان عمر انسان‌ها و نهایت دنیا است.
سوره صافات آيه ۸۰
متن آیه:
﴿إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ ٨٠﴾
ترجمه:
ما این‌گونه نیکوکاران را پاداش خواهیم داد.
توضيحات:
سوره صافات آيه ۸۱
متن آیه:
﴿إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٨١﴾
ترجمه:
چرا که او از بندگان با ایمان ما بود.
توضيحات:
سوره صافات آيه ۸۲
متن آیه:
﴿ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ ٨٢﴾
ترجمه:
سپس دیگران را غرق کردیم.
توضيحات:
«ثُمَّ»: بعد از نجات نوح و همراهان. «الآخَرِينَ»: دیگران. مراد قوم کافر نوح است.
سوره صافات آيه ۸۳
متن آیه:
﴿وَإِنَّ مِن شِيعَتِهِۦ لَإِبۡرَٰهِيمَ ٨٣﴾
ترجمه:
از زمره دنباله‌روان نوح (در اصول دین، و پیمودن راه او در دعوت به توحید و خداشناسی) ابراهیم بود.
توضيحات:
«شِيعَةِ»: پیرو. دنباله‌رو. مراد از پیروی و دنباله‌روی، تداوم خطّ فکری و مکتبی است. به عبارت دیگر: انبیاء، همه مبلّغان یک مکتب و استادان یک دانشگاه هستند، و توحید و عدل و تقوا و اخلاص و بسیاری دیگر از کردارهای پسندیده و خصال حمیده، تغییرناپذیر و شیوه متّبع همه فرستادگان خدا بوده است.
سوره صافات آيه ۸۴
متن آیه:
﴿إِذۡ جَآءَ رَبَّهُۥ بِقَلۡبٖ سَلِيمٍ ٨٤﴾
ترجمه:
وقتی که با قلب سالم (زدوده از شرک) رو به پروردگارش آورد.
توضيحات:
«سَلِيمٍ»: سالم. پاک از شرک. «قَلْبٍ سَلِيمٍ»: (نگا: شعراء / ۸٩).
سوره صافات آيه ۸۵
متن آیه:
﴿إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَاذَا تَعۡبُدُونَ ٨٥﴾
ترجمه:
زمانی به پدر و قوم خود گفت: این‌ها چه چیزند که می‌پرستید؟!
توضيحات:
«مَاذَا»: این‌ها چه چیزند؟ سؤال، جنبه تحقیر بتها و ناپسند شمردن کار پدر را دارد.
سوره صافات آيه ۸۶
متن آیه:
﴿أَئِفۡكًا ءَالِهَةٗ دُونَ ٱللَّهِ تُرِيدُونَ ٨٦﴾
ترجمه:
آیا غیر از خدا، خواستار معبودهای سراپا دروغ هستید؟!
توضيحات:
«إِفْكاً»: دروغ محض. کثیف‌ترین دروغ (نگا: نور / ۱۱ و ۱۲، فرقان / ۴، سبأ / ۴۳، احقاف / ۱۱، عنکبوت / ۱٧). «أَإِفْكاً ءَالِهَةً»: همزه برای استفهام توبیخی است. واژه (إِفْكاً) می‌تواند مفعول به و واژه (ءَالِهَةً) بدل، و یا این که (إِفْكاً) مفعول له و (ءَالِهَةً) مفعول به باشد. در صورت اخیر، معنی آیه چنین می‌شود: آیا محض دروغ، معبودهائی جز خدا را خواستارید؟
سوره صافات آيه ۸٧
متن آیه:
﴿فَمَا ظَنُّكُم بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٨٧﴾
ترجمه:
آخر، شما درباره پروردگار جهانیان چگونه می‌اندیشید؟!
توضيحات:
«فَمـَا ظَنُّكُمْ...»: آیا گمان می‌برید خدای جهانیان نیاز به انبازهائی برای اداره جهان هستی دارد؟ آیا اگر افرادی یا بتهائی را همچون خدا منشأ اثر بدانید، فردای قیامت، خدا به شما چه خواهد گفت و چه خواهد کرد و شما چه پاسخی دارید که بدو بدهید؟
سوره صافات آيه ۸۸
متن آیه:
﴿فَنَظَرَ نَظۡرَةٗ فِي ٱلنُّجُومِ ٨٨﴾
ترجمه:
سپس نگاهی به ستارگان انداخت. (انگار می‌خواهد از اوضاع کواکب، حوادث آینده را پیش‌بینی کند).
توضيحات:
«نَظَرَ نَظْرَةً...»: نگاه ابراهیم به ستارگان آسمانی، جنبه مطالعه در اسرار آفرینش بود، هر چند ایشان آن را نگاه منجّمانه می‌پنداشتند.
سوره صافات آيه ۸٩
متن آیه:
﴿فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٞ ٨٩﴾
ترجمه:
گفت: من ناخوش هستم. (روحم از این کفر و شرک و ظلم بیمار است).
توضيحات:
«سَقِيمٌ»: بیمار. «إِنِّي سَقِيمٌ»: مرادِ ابراهیم، بیماری روح و آزار دل از پندارگرائی و اوهام‌پرستی مردم، و برداشت ایشان از سخن او بیماری ظاهری بود. به این ترتیب عذر خود را از عدم شرکت در جشن سالیانه ایشان خواست. گویا سحرگاهان غذاهائی در کنار بتها می‌نهادند تا متبرّک شود، و خودشان از شهر بیرون می‌رفتند. شامگاهان از مراسم صحرا برمی‌گشتند و از آن خوراکی‌ها می‌خوردند.
سوره صافات آيه ٩۰
متن آیه:
﴿فَتَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ مُدۡبِرِينَ ٩٠﴾
ترجمه:
آنان بدو پشت کردند و (به دنبال مراسم خود) رفتند.
توضيحات:
«فَتَوَلَّوْا عَنْهُ مُدْبِرِينَ»: (نگا: توبه / ۲۵، انبیاء / ۵٧، نمل / ۸۰، روم / ۵۲).
سوره صافات آيه ٩۱
متن آیه:
﴿فَرَاغَ إِلَىٰٓ ءَالِهَتِهِمۡ فَقَالَ أَلَا تَأۡكُلُونَ ٩١﴾
ترجمه:
شتابان و نهان، به سراغ معبودهای ایشان رفت (و تمسخرکنان فریاد زد) و گفت: آیا (از غذاهای رنگارنگ) نمی‌خورید؟
توضيحات:
«رَاغَ»: مخفیانه و شتابان رفت. به نهانی رو کرد به.
سوره صافات آيه ٩۲
متن آیه:
﴿مَا لَكُمۡ لَا تَنطِقُونَ ٩٢﴾
ترجمه:
شما را چه شده است که حرف نمی‌زنید؟
توضيحات:
«مَا لَكُمْ»: شما را چه شده است؟
سوره صافات آيه ٩۳
متن آیه:
﴿فَرَاغَ عَلَيۡهِمۡ ضَرۡبَۢا بِٱلۡيَمِينِ ٩٣﴾
ترجمه:
با قدرت هر چه بیشتر ضربه‌های سخت و پیاپی بر آنها فرو کوفت.
توضيحات:
«رَاغَ عَلَيْهِمْ»: از بالا بر آنها فرو کوفت. «بِالْيَمِينِ»: با دست راست. با قدرت و قوّت (نگا: زمر / ۶٧). «رَاغَ عَلَيْهِمْ ضَرْباً»: واژه (ضَرْباً) می‌تواند مفعول مطلق (رَاغَ) به اعتبار معنی باشد. چرا که معنی چنین است: «ضَرَبَهُمْ ضَرْباً». یا این که مصدر است و در معنی اسم فاعل است: «رَاغَ عَلَيْهِمْ ضَارِباً». و یا این که مفعول له و معنی آن چنین است: برای زدن به سراغ‌شان رفت.
سوره صافات آيه ٩۴
متن آیه:
﴿فَأَقۡبَلُوٓاْ إِلَيۡهِ يَزِفُّونَ ٩٤﴾
ترجمه:
به طرف ابراهیم دوان دوان آمدند (و همچون شترمرغ بال گرفتند، و او را فرو کوفتند).
توضيحات:
«يَزِفُّونَ»: می‌شتافتند. به تک ایستادند. حال ضمیر (و) در فعل (أَقْبَلُوا) است. زَفّ و زَفیف، دویدن شترمرغ را می‌گویند، بدان گاه که رفتن و پرواز را آمیزه یکدیگر می‌سازد.
سوره صافات آيه ٩۵
متن آیه:
﴿قَالَ أَتَعۡبُدُونَ مَا تَنۡحِتُونَ ٩٥﴾
ترجمه:
(ابراهیم بدی‌شان) گفت: آیا چیزهائی را می‌پرستید که خودتان می‌تراشید؟
توضيحات:
«تَنْحِتُونَ»: می‌تراشید (نگا: اعراف / ٧۴، شعراء / ۱۴٩).
سوره صافات آيه ٩۶
متن آیه:
﴿وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ ٩٦﴾
ترجمه:
خداوند هم شما را آفریده است، و هم بتهائی را که می‌سازید.
توضيحات:
«امَ تَعْمَلُونَ»: اگر واژه (ما) موصوله به شمار آید، معنی چنین است: خدا هم شما را آفریده است، و هم ساخته‌هایتان را که بتها است. و اگر (مَا) مصدریه به حساب آید، مفهوم این می‌شود که خداوند هم شما را آفریده است و هم اعمال شما را. از آنجا که بحث از بتها است؛ نه از اعمال آدمی، آیه مورد نظر، ناظر به این معنی نیست. تازه اگر چنین هم باشد، بیان‌گر این واقعیت است که اعمال انسان‌ها هر چند به اراده آنان انجام می‌گیرد، امّا اراده و قدرت بر تصمیم‌گیری و نیروهای دیگری که افعال خود را با آن انجام می‌دهند، همه از ناحیه خدا است. اگر هم بر بتها «ساخته‌های انسان» اطلاق می‌شود، به خاطر شکلی است که انسان بدان‌ها می‌دهد، وگرنه ماده آنها را خدا آفریده است. این سخن درست به آن می‌ماند که می‌گویند: این فرش، آن خانه، و آن اتومبیل، ساخته انسان است. مسلّماً منظور این نیست که انسان موادّ آنها را ساخته است. بلکه مراد این است که صورت آنها با دست انسان شکل می‌پذیرد و تغییر ظاهر می‌دهد.
سوره صافات آيه ٩٧
متن آیه:
﴿قَالُواْ ٱبۡنُواْ لَهُۥ بُنۡيَٰنٗا فَأَلۡقُوهُ فِي ٱلۡجَحِيمِ ٩٧﴾
ترجمه:
(مشرکان فریاد زدند و به یکدیگر) گفتند: برای او چهاردیواری بزرگی بسازید (و در میان آن آتش بیفروزید) و او را به میان آتش سوزان و پر اخگر بیفکنید.
توضيحات:
«بُنْيَاناً»: ساختمان (نگا: توبه / ۱۰٩ و ۱۱۰، نحل / ۲۶، کهف / ۲۱). در اینجا مراد چهار دیواری است. «الْجَحِيمِ»: آتش عظیم و سوزان و پر اخگر. نامی از نام‌های دوزخ.
سوره صافات آيه ٩۸
متن آیه:
﴿فَأَرَادُواْ بِهِۦ كَيۡدٗا فَجَعَلۡنَٰهُمُ ٱلۡأَسۡفَلِينَ ٩٨﴾
ترجمه:
(خلاصه، آنان) برای نابودی ابراهیم نقشه‌ای پی افکندند و نیرنگی اندیشیدند، ولی ما (او را نجات دادیم و والایش کردیم، و) آنان را پست و حقیر و مغلوب و ذلیل نمودیم.
توضيحات:
«كَيْداً»: نیرنگ. چاره‌اندیشی. در اینجا طرح نابودی ابراهیم و نقشه برچیدن اثرات تبلیغ قولی و عملی او مراد است. «الأسْفَلِينَ»: پستان و خواران. به زیر افتادگان و شکست خوردگان.
سوره صافات آيه ٩٩
متن آیه:
﴿وَقَالَ إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَىٰ رَبِّي سَيَهۡدِينِ ٩٩﴾
ترجمه:
ابراهیم گفت: من به‌سوی پروردگارم می‌روم، او مرا رهنمود می‌کند.
توضيحات:
«إِنِّي ذَاهِبٌ إِلي رَبِّي»: بدیهی است خداوند مکانی ندارد. پس مراد مهاجرت از محیط آلوده به محیط پاک است. ابراهیم به دستور خدا به سرزمین انبیاء و کانون وحی الهی، یعنی شام مهاجرت فرمود، و راهنمایش در همه جا خدا بود. لذا سفر إِلی الله داشت.
سوره صافات آيه ۱۰۰
متن آیه:
﴿رَبِّ هَبۡ لِي مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ ١٠٠﴾
ترجمه:
پروردگارا! فرزندان شایسته‌ای به من عطاء کن. (فرزندانی که بتوانند کار دعوت را به دست گیرند و برنامه مرا تداوم بخشند).
توضيحات:
«الصَّالِحِينَ»: شایستگان (نگا: انبیاء / ٧۲ و ۸۶).
سوره صافات آيه ۱۰۱
متن آیه:
﴿فَبَشَّرۡنَٰهُ بِغُلَٰمٍ حَلِيمٖ ١٠١﴾
ترجمه:
ما او را به پسری بردبار و خردمند مژده دادیم.
توضيحات:
«غُلامٍ»: پسر نوجوان (نگا: آل‌عمران / ۴۰، کهف / ٧۴ و ۸۰ و ۸۲). «حَليمٍ»: شکیبا. خردمند.
سوره صافات آيه ۱۰۲
متن آیه:
﴿فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ ٱلسَّعۡيَ قَالَ يَٰبُنَيَّ إِنِّيٓ أَرَىٰ فِي ٱلۡمَنَامِ أَنِّيٓ أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ يَٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰبِرِينَ ١٠٢﴾
ترجمه:
وقتی که (او متولّد شد و بزرگ گردید و) به سنّی رسید که بتواند با او به تلاش (در پی معاش) ایستد، ابراهیم بدو گفت: فرزندم! من در خواب چنان می‌بینم که باید تو را سر ببرم (و قربانیت کنم). بنگر نظرت چیست؟ گفت: ای پدر! کاری که به تو دستور داده می‌شود بکن. به خواست خدا مرا از زمره شکیبایان خواهی یافت.
توضيحات:
«أَري فِي الـْمَنَامِ»: در خواب می‌بینم. مراد این است که در خواب به من فرمان داده شده است. چرا که خواب انبیاء وحی بشمار است (نگا: صفوه التفاسیر).
سوره صافات آيه ۱۰۳
متن آیه:
﴿فَلَمَّآ أَسۡلَمَا وَتَلَّهُۥ لِلۡجَبِينِ ١٠٣﴾
ترجمه:
هنگامی که (پدر و پسر) هر دو تسلیم (فرمان خدا) شدند (و ابراهیم پسر را روی شنها دراز کشاند) و رخساره او را بر خاک انداخت.
توضيحات:
«أَسْلَمَـا»: تن در دادند. تسلیم قضا و قدر الهی شدند. منقاد فرمان یزدان شدند. «تَلَّهُ»: او را بر خاک انداخت. «لِلْجَبِينِ»: بر رخساره. واژه (لِ) به معنی (عَلی)، و (جَبِين) به معنی رخساره است.
سوره صافات آيه ۱۰۴
متن آیه:
﴿وَنَٰدَيۡنَٰهُ أَن يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ ١٠٤﴾
ترجمه:
فریادش زدیم که: ای ابراهیم!
توضيحات:
«أَنْ»: حرف تفسیریه است. چرا که ما بعد آن، تفسیر و توضیح ماقبل آن است (نگا: یونس / ۲).
سوره صافات آيه ۱۰۵
متن آیه:
﴿قَدۡ صَدَّقۡتَ ٱلرُّءۡيَآۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ ١٠٥﴾
ترجمه:
تو خواب را راست دیدی و دانستی (و برابر فرمان آن عمل کردی و مأموریت خود را به جای آوردی. دست نگهدار که در این آزمایش بزرگ موفّق شدی. بیش از این رنج تو و فرزندت را نمی‌خواهیم)، ما این‌گونه به نیکوکاران سزا و جزا می‌دهیم.
توضيحات:
«صَدَّقْتَ»: باور کردی و راست انگاشتی. یعنی آنچه در خواب دیده بودی، بدان عمل کردی.
سوره صافات آيه ۱۰۶
متن آیه:
﴿إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡبَلَٰٓؤُاْ ٱلۡمُبِينُ ١٠٦﴾
ترجمه:
این (آزمایش بزرگ که ذبح فرزند با دست پدر است) مسلّماً آزمایشی است که بیان‌گر (ایمان کامل و یقین صادق به خداوند هستی) است.
توضيحات:
«الْبَلآءُ»: امتحان. آزمون. «الْـمُبِينُ»: روشن و آشکار. روشن‌گر و بیان‌گر.
سوره صافات آيه ۱۰٧
متن آیه:
﴿وَفَدَيۡنَٰهُ بِذِبۡحٍ عَظِيمٖ ١٠٧﴾
ترجمه:
ما قربانی بزرگ و ارزشمندی را فدا و بلاگردان او کردیم.
توضيحات:
«فَدَيْنَاهُ»: فدای جان او و بلاگردان عمر وی کردیم. «ذِبْحٍ»: حیوانی که سر بریده می‌شود. مصدر است و به معنی اسم مفعول، یعنی مذبوح است. مراد قوچ بزرگ و ارزشمندی است که خداوند فرو فرستاد تا به جای فرزند قربانی شود. «عَظِيمٍ»: عظمت این قربانی بیشتر در دو چیز است: یکی این که به فرمان خدا و بلاگردان یکی از انبیاء بود. دیگر این که سنّت و شیوه‌ای شد که تا پایان جهان به صورت برنامه هر ساله مؤمنان بر جای است.
سوره صافات آيه ۱۰۸
متن آیه:
﴿وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ ١٠٨﴾
ترجمه:
و نام نیک او را در میان ملّت‌های بعدی باقی گذاردیم (و اسوه آیندگان با ایمان و قدوه پاکبازان جهانش کردیم).
توضيحات:
«تَرَكْنَا عَلَيْهِ...»: (نگا: صافّات / ٧۸ و ۱۱٩ و ۱۲٩).
سوره صافات آيه ۱۰٩
متن آیه:
﴿سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ ١٠٩﴾
ترجمه:
درود بر ابراهیم!
توضيحات:
«سَلامٌ...»: (نگا: صافّات / ٧٩).
سوره صافات آيه ۱۱۰
متن آیه:
﴿كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ ١١٠﴾
ترجمه:
ما این‌گونه نیکوکاران را پاداش خیر خواهیم داد.
توضيحات:
سوره صافات آيه ۱۱۱
متن آیه:
﴿إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ١١١﴾
ترجمه:
چرا که او از بندگان با ایمان ما بود.
توضيحات:
سوره صافات آيه ۱۱۲
متن آیه:
﴿وَبَشَّرۡنَٰهُ بِإِسۡحَٰقَ نَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ ١١٢﴾
ترجمه:
ما او را به (تولّد) اسحاق که پیغمبر و از زمره صالحان بود، مژده دادیم.
توضيحات:
«نَبِيّاً...»: مراد این است که مقدّر بود پیغمبر گردد و از زمره شایستگان شود.
سوره صافات آيه ۱۱۳
متن آیه:
﴿وَبَٰرَكۡنَا عَلَيۡهِ وَعَلَىٰٓ إِسۡحَٰقَۚ وَمِن ذُرِّيَّتِهِمَا مُحۡسِنٞ وَظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ مُبِينٞ ١١٣﴾
ترجمه:
ما به ابراهیم و (فرزندش) اسحاق خیر و برکت دادیم (در عمر و زندگی، در نسلهای آینده، در مکتب و ایمان، و...) از دودمان این دو، افرادی نیکوکار به وجود آمدند، و هم افرادی که (به خاطر عدم ایمان) آشکارا به خود ستم کردند.
توضيحات:
«مـُحْسِنٌ»: نیکوکار. مراد مؤمن و مطیع فرمان خدا است. «ظَالِـمٌ»: ستمگر. مراد کافر و منافق و گنه‌کار است.
سوره صافات آيه ۱۱۴
متن آیه:
﴿وَلَقَدۡ مَنَنَّا عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ ١١٤﴾
ترجمه:
ما به موسی و هارون واقعاً نعمت‌های گرانبهائی بخشیدیم.
توضيحات:
«لَقَدْ مَنَنَّا...»: واقعاً نعمت‌های گرانبها و ارزشمندی دادیم، منّت، اگر جنبه عملی داشته باشد، زیبا و پسندیده است و مراد نعمت‌های بزرگ و سنگین است. و اگر با لفظ و سخن باشد، زشت و بدنما است.
سوره صافات آيه ۱۱۵
متن آیه:
﴿وَنَجَّيۡنَٰهُمَا وَقَوۡمَهُمَا مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ ١١٥﴾
ترجمه:
آنان و قوم ایشان را از غم و اندوه بزرگ (اذیت و آزار فرعون و فرعونیان) نجات دادیم.
توضيحات:
«الْكَرْبِ الْعَظِيمِ»: (نگا: انبیاء / ٧۶، صافّات / ٧۶).
سوره صافات آيه ۱۱۶
متن آیه:
﴿وَنَصَرۡنَٰهُمۡ فَكَانُواْ هُمُ ٱلۡغَٰلِبِينَ ١١٦﴾
ترجمه:
و آنان را یاری کردیم تا (بر دشمنانشان) پیروز شدند.
توضيحات:
«نَصَرْنَاهُمْ»: ایشان را یاری دادیم. یعنی موسی و هارون و قوم بنی‌اسرائیل را.
سوره صافات آيه ۱۱٧
متن آیه:
﴿وَءَاتَيۡنَٰهُمَا ٱلۡكِتَٰبَ ٱلۡمُسۡتَبِينَ ١١٧﴾
ترجمه:
و به آن دو، کتاب روشن‌گر (احکام دین، و بیان‌گر رهنمودهای امور زندگی آن روزی) عطاء کردیم (که تورات است).
توضيحات:
«الْـمُسْتَبِينَ»: واضح و روشن. روشن‌گر و بیان‌گر (نگا: انعام / ۵۵).
سوره صافات آيه ۱۱۸
متن آیه:
﴿وَهَدَيۡنَٰهُمَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ ١١٨﴾
ترجمه:
و آن دو را به راه راست رهنمود کردیم (که راه انبیاء و اولیاء است، و خطر انحراف و گمراهی و سقوط در آن وجود ندارد).
توضيحات:
«الصِّرَاطَ الـْمُسْتَقِيمَ»: (نگا: فاتحه / ۶).
سوره صافات آيه ۱۱٩
متن آیه:
﴿وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِمَا فِي ٱلۡأٓخِرِينَ ١١٩﴾
ترجمه:
و نام نیک آنان را در اقوام بعد باقی گذاردیم.
توضيحات:
«وَتَرَكْنا عَلَيْها...»: (نگا: صافّات / ٧۸ و ۱۰۸).
سوره صافات آيه ۱۲۰
متن آیه:
﴿سَلَٰمٌ عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ ١٢٠﴾
ترجمه:
درود بر موسی و هارون!
توضيحات:
«سَلامٌ عَلي...»: (نگا: صافّات / ٧۸ و ۱۰۸).
سوره صافات آيه ۱۲۱
متن آیه:
﴿إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ ١٢١﴾
ترجمه:
ما این‌گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم.
توضيحات:
«إِنّا كَذلِكَ...»: (نگا: انعام / ۸۴، یوسف / ۲۲، قصص / ۱۴).
سوره صافات آيه ۱۲۲
متن آیه:
﴿إِنَّهُمَا مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ١٢٢﴾
ترجمه:
آن دو نفر، از زمره بندگان مؤمن ما بودند.
توضيحات:
«مَا»: آنچه. مراد بت است.
سوره صافات آيه ۱۲۳
متن آیه:
﴿وَإِنَّ إِلۡيَاسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٢٣﴾
ترجمه:
الیاس از پیغمبران بود.
توضيحات:
«إِلْيَاسَ»: یکی از پیغمبران بنی‌اسرائیل و از نسل هارون ٧ بود.
سوره صافات آيه ۱۲۴
متن آیه:
﴿إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ أَلَا تَتَّقُونَ ١٢٤﴾
ترجمه:
زمانی به قوم خود گفت: آیا پرهیزگاری پیشه خود نمی‌کنید؟
توضيحات:
سوره صافات آيه ۱۲۵
متن آیه:
﴿أَتَدۡعُونَ بَعۡلٗا وَتَذَرُونَ أَحۡسَنَ ٱلۡخَٰلِقِينَ ١٢٥﴾
ترجمه:
آیا بت بعل را به فریاد می‌خوانید (و نیازمندی‌های خود را از او می‌خواهید) و آیا بهترین آفرینندگان را رها می‌سازید؟!
توضيحات:
«تَدْعُونَ»: به فریاد می‌خوانید (نگا: انعام / ۴۰ و ۴۱). «بَعْلاً»: نام بت معینی در بعلبک. هر نوع معبودی که به وسیله آن به خدا تقرّب جویند. جمع آن بُعول است. «أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ»: (نگا: مؤمنون / ۱۴). خالق به معنی مقدّر و اندازه گیرنده، و یا به معنی آفریدگار است. بت‌پرستان معتقد بودند که بت‌هایشان آفریننده بوده و در کار آفرینش دست دارند (نگا: مجمع‌البیان الحدیث). «تَذَرُونَ»: (نگا: بقره / ۲۳۴، شعراء / ۱۶۶).
سوره صافات آيه ۱۲۶
متن آیه:
﴿ٱللَّهَ رَبَّكُمۡ وَرَبَّ ءَابَآئِكُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ ١٢٦﴾
ترجمه:
خدا، که معبود شما و معبود نیاکان پیشین شما است.
توضيحات:
«أللهَ»: بدل (أَحْسَنَ) است. «رَبَّكُمْ»: عطف بیان یا بدل (اللهَ) یا صفت آن است. یا این که (اللهَ) بدل اوّل و (رَبَّكُمْ) بدل دوم (أَحْسَنَ) است.
سوره صافات آيه ۱۲٧
متن آیه:
﴿فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ ١٢٧﴾
ترجمه:
آنان الیاس را تکذیب کردند، پس ایشان (توسّط فرشتگان در دوزخ) گرد آورده می‌شوند.
توضيحات:
«لَـمُحْضَرُونَ»: (نگا: قصص / ۶۱، روم / ۱۶، سبأ / ۳۸).
سوره صافات آيه ۱۲۸
متن آیه:
﴿إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ ١٢٨﴾
ترجمه:
مگر بندگان مخلص خدا (که ایشان رستگار و کامگارند).
توضيحات:
«إِلاّ عِبَادَ...»: (نگا: صافّات / ۴۰ و ٧۴).
سوره صافات آيه ۱۲٩
متن آیه:
﴿وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ ١٢٩﴾
ترجمه:
و نام نیک او را در میان ملّت‌های بعدی باقی گذاردیم.
توضيحات:
«تَرَكْنَا عَلَيْهِ...»: (نگا: صافّات / ٧۸ و ۱۰۸ و ۱۱٩).
سوره صافات آيه ۱۳۰
متن آیه:
﴿سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِلۡ يَاسِينَ ١٣٠﴾
ترجمه:
درود بر الیاس!
توضيحات:
«إِلْ يَاسِينَ»: تلفّظ دیگر إلیاس است. همچون سَیناء و سِینِینَ که هر دو نام سرزمین معینی است. یا إبراهیم و أبراهام، میکال و میکائیل و... دیگر این که در آیه ۱۳۲ که می‌فرماید: «إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْـمُؤْمِنينَ». ضمیر مفرد به کار رفته است که مرجع آن إِلْ یاسینَ است. از سوی دیگر، در همین سوره، در آیات: «سَلامٌ عَلي نُوحٍ» (٧٩) «سَلامٌ عَلي إِبْرَاهِيمَ» (۱۰٩) «سَلامٌ عَلي مُوسي وَهَارُونَ» (۱۲۰) سلام صدر سخن آیه‌ها به همان پیغمبری برمی‌گردد که مذکور است. بنابراین در اینجا هم سلام بر الیاس است و بس نه پیروان الیاس، یعنی الیاسی‌ها. به عبارت دیگر ال یاسین، جمع الیاسی نبوده تا بعد از تخفیف «الياسين» شده باشد، همان‌گونه که برخی معتقدند.
سوره صافات آيه ۱۳۱
متن آیه:
﴿إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ ١٣١﴾
ترجمه:
ما این چنین پاداش نیکوکاران را خواهیم داد.
توضيحات:
«إِنّا كَذلِكَ...»: (نگا: صافّات / ۸۰ و ۱۰۵ و ۱۱۰ و ۱۲۱).
سوره صافات آيه ۱۳۲
متن آیه:
﴿إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ١٣٢﴾
ترجمه:
إلیاس از زمره بندگانِ با ایمان ما بود.
توضيحات:
سوره صافات آيه ۱۳۳
متن آیه:
﴿وَإِنَّ لُوطٗا لَّمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٣٣﴾
ترجمه:
قطعاً لوط از زمره پیغمبران بود.
توضيحات:
سوره صافات آيه ۱۳۴
متن آیه:
﴿إِذۡ نَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ ١٣٤﴾
ترجمه:
زمانی، او و جملگی خاندان و پیروان او را نجات دادیم.
توضيحات:
«أَهْلَهُ»: خاندان او و پیروان او (نگا: نمل / ۵۶، قمر / ۳۴).
سوره صافات آيه ۱۳۵
متن آیه:
﴿إِلَّا عَجُوزٗا فِي ٱلۡغَٰبِرِينَ ١٣٥﴾
ترجمه:
نمگر پیرزنی (که همسر لوط بود و با کافران در اذیت و آزار مؤمنان همکاری می‌کرد، و بدین سبب) از زمره هلاک شدگان گردید.
توضيحات:
«الْغَابِرِينَ»: هالکین. نابود شوندگان (نگا: اعراف / ۸۳، حجر / ۶۰).
سوره صافات آيه ۱۳۶
متن آیه:
﴿ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ ١٣٦﴾
ترجمه:
آن گاه (که لوط و مؤمنان را نجات دادیم) دیگران را درهم کوبیدیم و نابود کردیم.
توضيحات:
«دَمَّرْنَا»: هلاک و نابود کردیم. در هم کوبیدیم (نگا: اعراف / ۱۳٧، شعراء / ۱٧۲).
سوره صافات آيه ۱۳٧
متن آیه:
﴿وَإِنَّكُمۡ لَتَمُرُّونَ عَلَيۡهِم مُّصۡبِحِينَ ١٣٧﴾
ترجمه:
و شما (ای اهل مکه! در سَفَر تجارتی خود به سرزمین شام) بامدادان از سرزمین ایشان عبور می‌کنید (و پیوسته آثار ویران آنان را دید می‌زنید).
توضيحات:
«مُصْبِحِينَ»: به روز رسندگان. وارد صبح شدگان. حال است (نگا: حجر / ۶۶ و ۸۳).
سوره صافات آيه ۱۳۸
متن آیه:
﴿وَبِٱلَّيۡلِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ ١٣٨﴾
ترجمه:
و شامگاهان هم (مخروبه‌های شهر ایشان سدوم را می‌بینید). آیا نمی‌اندیشید و متوجّه نیستید (که بدکرداری و تباهکاری ایشان، موجب ویرانی سرزمینشان و بدفرجامی خودشان شده است؟).
توضيحات:
«بِالَّيْلِ»: حرف (ب) به معنی (فی) است. مراد از مُصْبِحِینَ و بِالَّیلِ، رویهم، یعنی پیوسته و دائم.
سوره صافات آيه ۱۳٩
متن آیه:
﴿وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٣٩﴾
ترجمه:
مسلّماً یونس هم از زمره پیغمبران بود.
توضيحات:
سوره صافات آيه ۱۴۰
متن آیه:
﴿إِذۡ أَبَقَ إِلَى ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ ١٤٠﴾
ترجمه:
زمانی، او به‌سوی کشتی پر (از مسافر و کالا، بدون اجازه پروردگارش، از میان قوم خود) گریخت.
توضيحات:
«أَبَقَ»: گریخت. این واژه بیشتر برای گریختن بندگان از پیش صاحبانشان به کار می‌رود. اینجا مراد ترک کردن قوم و قبیله بدون اجازه پروردگار است.
سوره صافات آيه ۱۴۱
متن آیه:
﴿فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِينَ ١٤١﴾
ترجمه:
(کشتی دچار سانحه شد و می‌بایست بر طبق قرعه، افرادی از سرنشینان به دریا انداخته شوند). یونس در قرعه‌کشی شرکت کرد و از جمله کسانی شد که قرعه به نام ایشان درآمد. (پس برابر عرف آن روز به دریا انداخته شد).
توضيحات:
«سَاهَمَ»: در قرعه‌کشی شرکت کرد. «الـْمُدْحَضِينَ»: مغلوبان. قرعه به نام ایشان درآمدگان. فرو انداختگان.
سوره صافات آيه ۱۴۲
متن آیه:
﴿فَٱلۡتَقَمَهُ ٱلۡحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٞ ١٤٢﴾
ترجمه:
ماهی او را بلعید، در حالی که مستحقّ ملامت بود (و می‌بایست در برابر کاری که کرده بود، زندانی شود).
توضيحات:
«الْحُوتُ»: نوعی ماهی بزرگ. «مُلِيمٌ»: گناه‌کار. مستحقّ سرزنش. کسی که کاری کند یا حرفی بزند که سزاوار سرزنش و درخور لومه شود.
سوره صافات آيه ۱۴۳
متن آیه:
﴿فَلَوۡلَآ أَنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُسَبِّحِينَ ١٤٣﴾
ترجمه:
اگر او قبلاً از زمره پرستشگران نمی‌بود.
توضيحات:
«الْـمُسَبِّحِينَ»: عبادت کنندگان (نگا: صافّات / ۱۶۶). دعا کنندگان (نگا: انبیاء / ٧٩، نور / ۴۱، سجده / ۱۵).
سوره صافات آيه ۱۴۴
متن آیه:
﴿لَلَبِثَ فِي بَطۡنِهِۦٓ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ ١٤٤﴾
ترجمه:
او در شکم ماهی تا روز رستاخیز می‌ماند.
توضيحات:
«لَبِثَ»: ماند. «إِلي يَوْمِ يُبْعَثُونَ»: تا روزی که برانگیخته شوند. مراد مدفون شدن برای همیشه است. چرا که او در دل ماهی و ماهی در دل زمین تا روز رستاخیز دفن می‌شوند.
سوره صافات آيه ۱۴۵
متن آیه:
﴿فَنَبَذۡنَٰهُ بِٱلۡعَرَآءِ وَهُوَ سَقِيمٞ ١٤٥﴾
ترجمه:
ما او را در یک سرزمین برهوت خالی (ازدرخت و گیاه) افکندیم، در حالی که بیمار و نزار بود.
توضيحات:
«نَبَذْنَاهُ»: او را انداختیم. او را افکندیم. مراد این است که کاری کردیم که ماهی او را از دهان خود پرت کند. «الْعَرَآءِ»: سرزمین برهوت و خالی از درخت و گیاه و ساختمان. «سَقِيمٌ»: بیمار. ناخوش.
سوره صافات آيه ۱۴۶
متن آیه:
﴿وَأَنۢبَتۡنَا عَلَيۡهِ شَجَرَةٗ مِّن يَقۡطِينٖ ١٤٦﴾
ترجمه:
ما کدوبُنی بر بالای او رویانیدیم (تا در سایه برگ‌های پهن و مرطوب آن بیارامد).
توضيحات:
«شَجَرَةً»: گیاه. بوته. «يَقْطِينٍ»: کدو. کدوبُن بدان خاطر انتخاب شده تا برگ‌هایش روی یونس بیفتد و او را از گزند حوادث در امان دارد.
سوره صافات آيه ۱۴٧
متن آیه:
﴿وَأَرۡسَلۡنَٰهُ إِلَىٰ مِاْئَةِ أَلۡفٍ أَوۡ يَزِيدُونَ ١٤٧﴾
ترجمه:
(یونس کم‌کم بهبودی یافت) و او را به‌سوی جمعیت یک صد هزار نفری یا بیشتر فرستادیم (تا ایشان را به ایمان آوردن و توبه کردن از بدی‌ها و انجام نیکی‌ها دعوت کند).
توضيحات:
«مِائَةِ أَلْفٍ»: صد هزار، مراد قوم خودش است (نگا: یونس / ٩۸). «أَوْ»: بلکه. یا. عرب‌ها چنین حرفی را برای تأکید مطلب پیشین به کار می‌برند.
سوره صافات آيه ۱۴۸
متن آیه:
﴿فَ‍َٔامَنُواْ فَمَتَّعۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ حِينٖ ١٤٨﴾
ترجمه:
آنان همه ایمان آوردند و ما ایشان را از مواهب فراوان و نعمت‌های فراخ زندگی تا مدّت مشخّصی بهره‌مند ساختیم.
توضيحات:
«فَمَتَّعْنَاهُمْ إِلي حِينٍ»: (نگا: یونس / ٩۸). مدّت معین. یعنی فرا رسیدن اجل آنان و زمان مقدّر ایشان در حیات دنیوی.
سوره صافات آيه ۱۴٩
متن آیه:
﴿فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَلِرَبِّكَ ٱلۡبَنَاتُ وَلَهُمُ ٱلۡبَنُونَ ١٤٩﴾
ترجمه:
از آنان (که ساکن مکه بوده و به دنبال خرافات راه افتاده و معتقدند که فرشتگان دختران خدایند) بپرس که آیا دختران از آنِ پروردگار تو باشند و پسران از آنِ خودشان؟ (آیا این عادلانه است؟).
توضيحات:
«الْبَنَاتُ»: مراد فرشتگان است که بنا به عقیده تباه خود می‌گفتند: فرشتگان دختران خدایند (نگا: بقره / ۱۱۶، نحل / ۵٧، نجم / ۲٧). البتّه پسر و دختر در پیشگاه خدا ارزش یکسان دارند و معیار شخصیت هر دو پاکی و تقوا است. ولی استدلال قرآن در اینجا به اصطلاح از باب «ذکر مسلّماتِ خصم» است که مطالب طرف را بگیرند و به خود او باز گردانند. نظیر این معنی (نگا: نجم / ۲۲).
سوره صافات آيه ۱۵۰
متن آیه:
﴿أَمۡ خَلَقۡنَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ إِنَٰثٗا وَهُمۡ شَٰهِدُونَ ١٥٠﴾
ترجمه:
یا این که (وقتی که) ما فرشتگان را به صورت ماده می‌آفریدیم، ایشان ناظر (بر خلقت فرشتگان) بوده‌اند؟
توضيحات:
«شَاهِدُونَ»: جمع شاهد، حاضر و ناظر (نگا: کهف / ۵۱، زخرف / ۱٩).
سوره صافات آيه ۱۵۱
متن آیه:
﴿أَلَآ إِنَّهُم مِّنۡ إِفۡكِهِمۡ لَيَقُولُونَ ١٥١﴾
ترجمه:
هان! آنان تنها از روی دروغها و تهمتهای به هم بافته خود می‌گویند:
توضيحات:
«مِنْ إِفْكِهِمْ»: بنا به دروغ‌های زشت خود. تنها از روی به هم بافته‌ها و خیال‌پردازیهای خود. «لَيَقُولُونَ»: مقول قول در آیه بعدی است که (وَلَدَ اللهُ) است.
سوره صافات آيه ۱۵۲
متن آیه:
﴿وَلَدَ ٱللَّهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ ١٥٢﴾
ترجمه:
خداوند فرزند زاده است! قطعاً ایشان دروغگویند.
توضيحات:
«وَلَدَ»: زاد. فرزند به دنیاآورد. صاحب فرزند شد.
سوره صافات آيه ۱۵۳
متن آیه:
﴿أَصۡطَفَى ٱلۡبَنَاتِ عَلَى ٱلۡبَنِينَ ١٥٣﴾
ترجمه:
آیا خدا دختران را بر پسران ترجیح داده است (در صورتی که به گمان شما پسران از دختران بهترند؟ تازه اگر برابر اندیشه تباه شما هم بود، می‌بایست خدا پسران را نصیب خود کند؛ نه دختران را!).
توضيحات:
«أَصْطَفي»: آیا برگزیده است؟ در اصل (أَإِصْطَفي) است. همزه فعل برای تخفیف حذف شده است.
سوره صافات آيه ۱۵۴
متن آیه:
﴿مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ ١٥٤﴾
ترجمه:
چه چیزتان شده است، چگونه داوری می‌کنید؟ (هیچ می‌فهمید چه می‌گوئید؟!).
توضيحات:
«مَا لَكُمْ...»: (نگا: یونس / ۳۵).
سوره صافات آيه ۱۵۵
متن آیه:
﴿أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ١٥٥﴾
ترجمه:
آیا یادآور نمی‌گردید (و از این بی‌خبری‌ها به خود نمی‌آئید، و از این بیهوده‌گوئی‌ها دست بر نمی‌دارید؟).
توضيحات:
«أَفَلا تَذَكَّرُونَ»: (نگا: انعام / ۸۰، سجده / ۴، یونس / ۳).
سوره صافات آيه ۱۵۶
متن آیه:
﴿أَمۡ لَكُمۡ سُلۡطَٰنٞ مُّبِينٞ ١٥٦﴾
ترجمه:
یا این که شما دلیل روشن و روشن‌گری (در این زمینه) دارید؟
توضيحات:
«سُلْطَانٌ»: دلیل و برهان (نگا: آل‌عمران / ۱۵۱، نساء / ٩۱ و ۱۴۴ و ۱۵۳، انعام / ۸۱). مراد وحی آسمانی است.
سوره صافات آيه ۱۵٧
متن آیه:
﴿فَأۡتُواْ بِكِتَٰبِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ١٥٧﴾
ترجمه:
اگر راست می‌گوئید (که دلیل و برهانی دارید) کتاب خود را بیاورید و بنمائید.
توضيحات:
«بِكِتَابِكُمْ»: مراد از کتاب، کتاب آسمانی است. (نگا: زخرف / ۲۱، فاطر / ۴۰).
سوره صافات آيه ۱۵۸
متن آیه:
﴿وَجَعَلُواْ بَيۡنَهُۥ وَبَيۡنَ ٱلۡجِنَّةِ نَسَبٗاۚ وَلَقَدۡ عَلِمَتِ ٱلۡجِنَّةُ إِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ ١٥٨﴾
ترجمه:
آنان معتقد به خویشاوندی و نزدیکی میان خدا و جنّیان هستند. در صورتی که جنّیان می‌دانند که مشرکان (و هم خودشان، اگر شرک بورزند، در میان دوزخ) حاضر آورده می‌شوند.
توضيحات:
«جَعَلُوا»: مراد از ضمیر (و) مشرکان عرب است. «الْجِنَّةِ»: جنّیان. مراد شیاطین است. «إِنَّهُمْ»: که ایشان. مراد مشرکان عرب، یا جنّیان است. «لَـمُحْضَرُونَ»: (نگا: روم / ۱۶، سبأ / ۳۸، یس / ۳۲ و ۵۳، صافّات / ۱۲٧). «نَسَباً»: خویشی و خویشاوندی. قرابت و نسبت. مثلاً می‌گفتند: اهریمن و یزدان دو برادر یکدیگرند. اهریمن شَرور و لئیم، و یزدان بزرگوار و کریم است. اهریمن و یزدان شریک همدیگرند. اهریمن خالق شرّ و یزدان خالق خیر است.
سوره صافات آيه ۱۵٩
متن آیه:
﴿سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ ١٥٩﴾
ترجمه:
خداوند، پاک و منزّه است از توصیفهائی که (این گروه مشرک و خرافه‌پرست) می‌کنند.
توضيحات:
«سُبْحَانَ...»: (نگا: انبیاء / ۲۲، مؤمنون / ٩۱).
سوره صافات آيه ۱۶۰
متن آیه:
﴿إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ ١٦٠﴾
ترجمه:
مگر بندگان مخلص خدا (که در دوزخ گرد آورده نمی‌شوند).
توضيحات:
«إِلاّ عِبَادَ...»: برخی آنان را مستثنی از حضور در آتش می‌دانند و معنی آن در بالا گذشت. بعضی هم آنان را مستثنی می‌دانند از آنچه مشرکان توصیف می‌کنند. یعنی: جز توصیف بندگان مخلص خدا، هیچ توصیفی شایسته ذات مقدّس خدا نمی‌باشد. «الْـمُخْلَصِينَ»: (نگا: صافّات / ۴۰ و ٧۴ و ۱۲۸).
سوره صافات آيه ۱۶۱
متن آیه:
﴿فَإِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ ١٦١﴾
ترجمه:
شما و چیزهائی که پرستش می‌کنید.
توضيحات:
«فَإِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ»: اگر واژه (ما) موصوله بشمار آید، معنی چنین خواهد بود: شما و چیزهائی که می‌پرستید. شما با معبودهایتان بمانید. اگر هم واژه (ما) مصدریه به حساب آید، معنی چنین می‌شود: شما و عبادتی که می‌کنید. شما در گرو عبادتی هستید که می‌کنید.
سوره صافات آيه ۱۶۲
متن آیه:
﴿مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ بِفَٰتِنِينَ ١٦٢﴾
ترجمه:
هرگز نمی‌توانید کسی را با فتنه و فساد از خداپرستی منحرف سازید (و به بت‌پرستی بکشانید).
توضيحات:
«مَآ أَنتُمْ»: واژه (ما) نافیه است. «عَلَيْهِ»: ضمیر (ه) به خداوند بر می‌گردد و جار و مجرور متعلّق به (فَاتِنِينَ) است. «فَاتِنِينَ»: گول زنندگان. منحرف کنندگان. مفسدین. حرف (ب) زائد و برای تأکید نفی نسبت ما بعد خود از ما قبل خود به کار می‌رود. «مَآ أَنتُمْ عَلَيْهِ بِفَآتِنِينَ»: ای کفّار مکه! شما و بتهائی که می‌پرستید یا شما و عبادتی که می‌کنید، هرگز نمی‌توانید بندگان شایسته خدا را تباه و منحرف سازید، و گول زنید و فریب دهید.
سوره صافات آيه ۱۶۳
متن آیه:
﴿إِلَّا مَنۡ هُوَ صَالِ ٱلۡجَحِيمِ ١٦٣﴾
ترجمه:
مگر کسی را که مایل باشد به آتش دوزخ بسوزد.
توضيحات:
«صَالِ»: مخفّف صالی، کسی که با آتش بسوزد. از ماده (صلی) که سوختن با آتش است (نگا: مریم / ٧۰، انشقاق / ۱۲).
سوره صافات آيه ۱۶۴
متن آیه:
﴿وَمَا مِنَّآ إِلَّا لَهُۥ مَقَامٞ مَّعۡلُومٞ ١٦٤﴾
ترجمه:
هر یک از ما مقام مشخّص و جایگاه جداگانه‌ای داریم (و در آنجا و در آن پُست به انجام وظیفه مشغول و گوش به فرمان یزدانیم).
توضيحات:
«مَا مِنَّا إِلاّ...»: گویندگان کلام فرشتگانند که بت‌پرستان ایشان را دختران خدا می‌پنداشتند.
سوره صافات آيه ۱۶۵
متن آیه:
﴿وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلصَّآفُّونَ ١٦٥﴾
ترجمه:
و ما جملگی (برای اطاعت یزدان و اجرا فرمان خداوند سبحان) به صف ایستاده‌ایم (و کسی از ما جرأت حرکت از جای خود، و گام بیرون نهادن از دائره حوزه کارش را ندارد).
توضيحات:
«الصَّآفُّونَ»: به صف ایستادگان (نگا: صافّات / ۱).
سوره صافات آيه ۱۶۶
متن آیه:
﴿وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡمُسَبِّحُونَ ١٦٦﴾
ترجمه:
و ما جملگی، به تسبیح و تقدیس خدا مشغولیم (و ستایشگران ایزد بیچونیم).
توضيحات:
«الـْمُسَبِّحُونَ»: تسبیح گویان (نگا: انبیاء / ۲۰ و ۲۶ و ۲٧).
سوره صافات آيه ۱۶٧
متن آیه:
﴿وَإِن كَانُواْ لَيَقُولُونَ ١٦٧﴾
ترجمه:
هر چند مشرکان (پیش از بعثت) می‌گفتند:
توضيحات:
«إِنْ»: مخفّف از مثقّله است. اصل آن «إِنَّ» است.
سوره صافات آيه ۱۶۸
متن آیه:
﴿لَوۡ أَنَّ عِندَنَا ذِكۡرٗا مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ ١٦٨﴾
ترجمه:
اگر کتابی همچون کتاب‌های (آسمانی) پیشینیان می‌داشتیم.
توضيحات:
«ذِكْراً»: مراد کتابی، همچون کتاب‌های آسمانی انبیاء است (نگا: اعراف / ۶۳ و ۶٩، حجر / ۶ و ٩، انبیاء / ۲ و ۲۴ و ۵۰). «الأوَّلِينَ»: (نگا: حجر / ۱۰ و ۱۳، فاطر / ۴۳، شعراء / ۲۶ و ۱۳٧ و ۱۸۴ و ۱٩۶).
سوره صافات آيه ۱۶٩
متن آیه:
﴿لَكُنَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ ١٦٩﴾
ترجمه:
ما قطعاً بندگان مخلص خدا می‌شدیم.
توضيحات:
«الْـمُخْلَصِينَ»: (نگا: صافّات / ۴۰ و ٧۴ و ۱۲۸).
سوره صافات آيه ۱٧۰
متن آیه:
﴿فَكَفَرُواْ بِهِۦۖ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ ١٧٠﴾
ترجمه:
(آرزوی آنان جامه عمل به خود پوشید و بزرگ‌ترین کتاب آسمانی قرآن برای ایشان فرو فرستاده شد) و ایشان بدان کفر ورزیدند، و فرجام کار خود را خواهند دانست.
توضيحات:
«بِهِ»: به آن کتاب آسمانی که قرآن است.
سوره صافات آيه ۱٧۱
متن آیه:
﴿وَلَقَدۡ سَبَقَتۡ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٧١﴾
ترجمه:
وعده ما راجع به بندگان فرستاده ما قبلاً (در لوح محفوظ) ثبت و ضبط گشته است.
توضيحات:
«لَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنَا...»: (نگا: یونس / ۱٩، انبیاء / ۱۰۱).
سوره صافات آيه ۱٧۲
متن آیه:
﴿إِنَّهُمۡ لَهُمُ ٱلۡمَنصُورُونَ ١٧٢﴾
ترجمه:
و آن این که ایشان قطعاً یاری می‌گردند.
توضيحات:
«الـْمَنصُورُونَ»: یاری شوندگان (نگا: روم / ۴٧، حجّ / ۴۰، غافر / ۵۱).
سوره صافات آيه ۱٧۳
متن آیه:
﴿وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ ١٧٣﴾
ترجمه:
و لشکر ما حتماً پیروز می‌شوند.
توضيحات:
«الْغَالِبُونَ»: چیره شوندگان. پیروزمندان. (نگا: مجادله / ۲۱). یادآوری: وعده خداوند مبنی بر پیروزی لشکر اسلام و غلبه مؤمنان، یک وعده مشروط است؛ نه مطلق. مشروط به بندگان حقیقی و لشکریان راستین خدا بودن و تلاش در مسیر الهی با افکار و برنامه‌های آسمانی.
سوره صافات آيه ۱٧۴
متن آیه:
﴿فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ ١٧٤﴾
ترجمه:
از آنان دست بدار و ایشان را تا مدّت زمانی معین به حال خود واگذار.
توضيحات:
«فَتَوَلَّ عَنْهُمْ»: ایشان را به حال خود بگذار. از آنان روی بگردان و صبر داشته باش (نگا: نساء / ۸۱، انعام / ٩۱). «حَتّي حِينٍ»: تا زمانی. مراد تا زمانی که به تو اجازه جنگ می‌دهیم و تو را بر آنان چیره و پیروز می‌گردانیم و ننگ شکست و رسوائی بدی‌شان می‌چشانیم.
سوره صافات آيه ۱٧۵
متن آیه:
﴿وَأَبۡصِرۡهُمۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ ١٧٥﴾
ترجمه:
(آن وقت) نگاه‌شان کن (که چه بلائی بر سرشان می‌آید) و آنان خود بالاخره خواهند دید (هزیمت خویش را و نصرت شما را).
توضيحات:
«أَبْصِرْ بِهِمْ»: نگاه‌شان کن. بنگرشان.
سوره صافات آيه ۱٧۶
متن آیه:
﴿أَفَبِعَذَابِنَا يَسۡتَعۡجِلُونَ ١٧٦﴾
ترجمه:
آیا عذاب ما را بشتاب می‌خواهند؟! (مگر خِرد ندارند؟!).
توضيحات:
«يَسْتَعْجِلُونَ»: بشتاب می‌خواهند. زود فرا رسیدن را می‌خواهند مراد از عذاب مذکور در آیه، عذاب دنیوی (نگا: سجده / ۲۸) و عذاب اخروی است (نگا: یونس / ۴۸، انبیاء / ۳۸، نمل / ٧۱، سبأ / ۲٩، یس / ۴۸).
سوره صافات آيه ۱٧٧
متن آیه:
﴿فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمۡ فَسَآءَ صَبَاحُ ٱلۡمُنذَرِينَ ١٧٧﴾
ترجمه:
هنگامی که عذاب ما در حیاط منازل‌شان (و در میدان زندگی‌شان) فرود آمد، بیم‌شدگان چه بامداد بدی خواهند داشت!
توضيحات:
«بِسَاحَتِهِمْ»: در حیاط ایشان. در میدان زندگی آنان. «سَاحَة»: حیاط، میدان. «صَبَاحُ»: بامداد. صبح. مراد بامداد بیداری از خواب غفلت، یا صبح معمولی است که عذاب در چنین وقتی به سراغ ایشان می‌آید.
سوره صافات آيه ۱٧۸
متن آیه:
﴿وَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ ١٧٨﴾
ترجمه:
دست از آنان بدار و ایشان را تا مدّت زمانی معین به حال خود واگذار.
توضيحات:
«تَوَلَّ...»: (نگا: صافّات / ۱٧۴). تکرار آیه، برای تأکید بیشتر است.
سوره صافات آيه ۱٧٩
متن آیه:
﴿وَأَبۡصِرۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ ١٧٩﴾
ترجمه:
(آن وقت، کار آشفته و وضع پریشان ایشان را) تو ببین، و آنان خودشان هم (فرجام بد و حال تباه خویش را) خواهند دید.
توضيحات:
«أَبْصِرْ...»: (نگا: صافّات / ۱٧۵). تکرار به خاطر تأکید است. یا این که آیه‌های ۱٧۴ و ۱٧۵ اشاره به شکست و رسوائی حتمی دنیوی کافران، و پیروزی و والائی قطعی دنیوی مؤمنان دارد، و آیه‌های ۱٧۸ و ۱٧٩ بیان‌گر مجازات و کیفر سخت الهی و ناکامی و بدبختی قطعی اخروی افراد بی‌دین و ایمان است.
سوره صافات آيه ۱۸۰
متن آیه:
﴿سُبۡحَٰنَ رَبِّكَ رَبِّ ٱلۡعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ ١٨٠﴾
ترجمه:
پاک و منزّه است خداوندگار تو از توصیفهائی که (مشرکان درباره خدا به هم می‌بافند و سر هم) می‌کنند، خداوندگار عزّت و قدرت.
توضيحات:
«رَبُّ الْعِزَّةِ»: خداوند عزّت. صاحب قدرت و قوّت. «الْعِزَّةِ»: غلبه. قوّه.
سوره صافات آيه ۱۸۱
متن آیه:
﴿وَسَلَٰمٌ عَلَى ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٨١﴾
ترجمه:
درود بر پیغمبران!
توضيحات:
«سَلامٌ...»: در این سوره بر بسیاری از پیغمبران، جداگانه درود فرستاده شده است (نگا: ۱۰٩ و ۱۳۰). خدا در اینجا به گونه جمع بندی بر همه پیغمبران درود فرستاده و جملگی ایشان را مورد لطف و مرحمت قرار داده است.
سوره صافات آيه ۱۸۲
متن آیه:
﴿وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٨٢﴾
ترجمه:
ستایش، یزدان را سزا است که خداوندگار جهانیان است.
توضيحات:
«الْحَمْدُ لِلّهِ...»: (نگا: فاتحه / ۲).